رونق اقتصاد با توسعه گذرگاه شمال – جنوب

 در حال حاضر به دلیل ناوگان فرسوده حمل و نقل، فقدان سرمایه گذاری و دیپلماسی اقتصادی مناسب، تحریم و ... باعث شده تا ایران از توسعه اقتصادی از طریق راه‌های ترانزیتی بازماند. امضای نقشه‌های اجرایی راه‌آهن رشت - آستارا که به‌تازگی از سوی شرکت ساخت در دیدار با هیات روسی انجام شد، حکایت از یک گام جدید در تکمیل کریدور شمال - جنوب دارد تا بتوانیم سهم از دست رفته ایران در رقابت با کشورهایی مانند ترکیه، عربستان و ... از راه‌های ترانزیتی و ارزهای حاصل از توسعه حمل‌و‌نقل و واردات و صادرات را مجدداً احیا کنیم.

میدان‌داری رقبای ایران در حوزه ترانزیت در منطقه

فربد بیهقی، کارشناس اقتصادی در این خصوص به آرمان ملی گفت: یکی از مزیت‌های ایران قرارگرفتن در موقعیت استراتژیک و ژئوپلیتیکی است که از آن به عنوان چهارراه ترانزیتی در منطقه یاد می‌شود. از این رو توسعه راه‌های ترانزیتی در ایران حلقه نخست توسعه اقتصادی و تجارت داخلی و بین‌المللی تلقی می شود. در این راستا توسعه ریلی در کریدور شمال به جنوب و شرق به غرب ضرورتی اجتناب ناپذیر است که مسئولان نیز در تلاش برای رونق و بهبود آن دارند.

فقدان دیپلماسی اقتصادی

بیهقی ادامه داد: از دست دادن راه‌های کسب درآمدهای ریالی و ارزی به دلیل نبود دیپلماسی اقتصادی در حوزه ترانزیت یکی از معضلاتی محسوب می‌شود که در سایه ناکارآمدی برخی مدیران ذیربط حاصل شده است و باعث شده تا کشورهای دیگر در این زمینه بر ما پیشی بگیرند و در سال‌های گذشته کمتر کشوری جهت انعقاد قرارداد به منظور استفاده از راه های ترانزیتی کشورمان ابراز تمایل کرده است، البته ناوگان فرسوده حمل و نقل و تحریم نیز درایجاد این مشکل بی تاثیر نبوده‌اند اما نبود دیپلماسی اقتصادی مناسب در این زمینه و رایزنی های مطلوب باعث شده تا بسیاری از کشورها همسایه در این زمینه میدان‌داری کنند که از جمله این کشورها می توان به ترکیه اشاره کرد که با برنامه ریزی‌های صحیح و مطلوب توانسته است بهترین بهره‌برداری را از رویدادهای بین‌المللی مانند جنگ اوکراین و روسیه و تحریم ایران داشته باشد و میزان سوآپ نفتی و حمل و نقل جاده‌ای و دریایی مناسبی را به خود اختصاص دهد.

گامی مثبت برای رونق اقتصاد

او تکمیل پروژه کریدورشمال به جنوب را گامی مثبت در مسیر توسعه راه های ترانزیتی کشور دانست و گفت: اقدامات اولیه برای ایجاد کریدور ریلی شمال به جنوب از چند سال پیش آغاز شد و بر اساس توافقات صورت گرفته بین ایران و روسیه و هندوستان، جمهوری آذربایجان نیز بعدها از تکمیل آن استقبال کرد و در ادامه هند از توسعه بندر چابهار در جنوب کریدور ریلی برای برخورداری از خط ریلی ایران و گسترش روابط تجاری حمایت کرد و در نهایت، ساخت و تکمیل این مسیر آهنی به منظور اتصال بندرهای جنوب به شمال، کاهش هزینه بار سنگین کشتی های تجاری کانال سوئز و افزایش سرعت انتقال کالا در دستور کار قرار گرفت.اهمیت کریدور ریلی شمال - جنوب در این نکته آشکار است که طبق نظر کارشناسان، حرکت کشتی های تجاری از هندوستان به آسیای میانه از مسیر مومبای - کانال سوئز - مسکو در مسافتی به طول ۱۶ هزار و ۱۲۹ کیلومتر، ۴۰ روز طول می کشد اما بعد از تکمیل کریدور ریلی شمال - جنوب، طی این مسیر فقط ۱۴ روز زمان نیاز خواهد داشت و هزینه های حمل و نقل به اندازه قابل توجهی کاهش خواهد یافت این کریدور در حدفاصل بندر چابهار و بندرعباس نقطه اتصال دریایی هند به کشورمان و سپس بندر کاسپین، بندر آستارا و بندر امیرآباد برای اتصال به کشورهای حوزه خزر و متعاقباً اروپای مرکزی و شمالی است. اهمیت این راه‌گذر بین‌المللی ترانزیتی به حدی است که سفیر جمهوری اسلامی ایران در مسکو تکمیل آن را از شب نان واجب‌تر می‌داند.

او این مسیر ترانزیتی را پروژه ملی ذکر و بیان کرد: این پروژه مزایای فراوانی برای کشور به دنبال خواهد داشت که اتصال ریلی رشت به بندر کاسپین، اتصال ریلی رشت به آستارا از جمله آن محسوب می‌شود و تاثیر به سزایی در مبادلات تجاری خواهد داشت که در صورت برنامه‌ریزی صحیح و مناسب خواهیم توانست سطح روابط تجاری کشورها را افزایش دهیم و بر اساس پیش بینی‌های صورت گرفته میزان صادرات

غیرنفتی کشو را نیز ارتقا خواهد بخشید. همچنین با توجه به مزایای بسیار این کریدور درآمد سرشار ارزی، کاهش هزینه و زمان درارسال و دریافت محموله‌های تجاری، کاهش ترافیک مسیر زمینی، کاهش آلودگی‌های زیست محیطی و همچنین ایجاد بستر لازم جهت توسعه حجم تجارت خارجی از مزایای این کریدور است که حضور دستگاه های مختلف در فرآیند صادرات و واردات در مبادی مرزی را به حداقل می رساند.

صادرات باید تقاضا محور باشد

این کارشناس ادامه داد: به طور حتم امضا تفاهم نامه‌هایی از این دست می تواند مسیر را برای تجارت دو کشور هموار نماید و اثرات مطلوبی بر میزان مبادلات تجاری دو کشور برجای گذارد، اما باید پذیرفت ما تا نگاهمان را به مقوله صادرات تغییر ندهیم اتفاق چشمگیری در حوزه صادرات غیر نفتی ما نخواهد افتاد. در حال حاضر نگاه حاکم بر صادرات کشور عرضه محور است و مازاد تولیدات داخل شانس خود را در بازارهای جهانی برای صادراتی شدن امتحان می کنند. در صورتی که نگاه ما و تولیداتمان باید تقاضا محور باشد و بر اساس الزامات، استانداردها و سلایق بازار هدف و متناسب با قیمت و کیفیت رقبا برنامه ریزی و تولید نماییم تا بتوانیم با گذشت زمان بخشی از بازار هدف را به تولیدات خود اختصاص دهیم و به صورت مستمر در بازار حضور یابیم.

یک گام دیگر به سمت تکمیل کریدور شمال - جنوب

بر اساس این گزارش، توسعه کریدورهای ترانزیتی برای رسیدن به جایگاه مناسب کشور در حمل‌ونقل بین‌المللی از موضوعات مهم در سیاست‌های کلی حمل‌ونقل و قانون برنامه هفتم توسعه است و با توجه به اهمیت راه‌آهن رشت - آستارا به عنوان بخشی از کریدور ریلی شمال-جنوب و یکی از مهم‌ترین طرح‌های ترانزیتی و تحول‌زا در توسعه راه‌آهن، این پروژه در اولویت‌های اجرایی وزارت راه و شهرسازی قرار دارد. راه‌آهن رشت-آستارا به طول ۱۶۲ کیلومتر موجب اتصال ریلی ایران به کشورهای جمهوری قفقاز، روسیه و شمال اروپا می‌شود و مبادلات میان بندر هلسینکی فنلاند، هامبورگ آلمان، باتومی گرجستان با بنادر جنوبی کشورمان، دهلی هند، کراچی پاکستان و بانکوک تایلند را تسهیل می‌کند. در واقع در حال حاضر و به گفته کارشناسان، کریدور شمال - جنوب در حال حاضر با حلقه مفقوده رشت - آستارا مواجه است.

چندی پیش معاون ساخت و توسعه راه‌آهن شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل با تشریح مزایای اقتصادی و ترانزیتی راه‌آهن رشت - آستارا، در خصوص نحوه مشارکت روسیه در احداث این راه‌آهن گفت که موافقت‌نامه تامین مالی طرح از روسیه به‌ صورت دریافت وام صادراتی و تا سقف پنج میلیارد دلار است.

امضای نقشه‌های اجرایی میان ایران و روسیه

در این راستا به‌تازگی جلسه‌ای با حضور خیراله خادمی، معاون وزیر راه و شهرسازی و یوری کوزمین مدیرعامل شرکت کاسپین سرویسز و هیات همراه از کشور روسیه برای بررسی توافق‌های صورت‌گرفته در کارگروه‌های فنی و حقوقی برگزار شد که به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی، نقشه‌های اجرایی راه‌آهن رشت - آستارا در دیدار با هیات روسی امضا شده و پیشرفت قابل توجهی در مذاکرات قرارداد تجاری ساخت راه‌آهن رشت - آستارا حاصل شده است.

به گزارش ایسنا، معاون وزیر راه وشهرسازی با اشاره به مبادله موافقت‌نامه قرارداد احداث راه‌آهن رشت - آستارا بین جمهوری اسلامی ایران و کشور روسیه در تیرماه گفت:‌ جزییات این قرارداد در سه جلد تهیه شده که شامل شرایط عمومی و خصوصی موافقت‌نامه، الزامات کارفرما و ساختار همکاری در حوزه هزینه‌ها، برنامه زمان‌بندی اجرا و... است. جزییات جلد اول این قرارداد از سوی شرکت ساخت و توسعه تهیه و برای طرف روسی ارسال شده که مقرر است در کارگروه‌های فنی و حقوقی مورد بحث و بررسی قرار گیرد و تاکنون بیش از ۵۰ درصد توافقات در این بخش به اتمام رسیده است. بر اساس گزارش شرکت ساخت وتوسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور، معاون وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: جلد دوم این قرارداد که شامل الزامات کارفرما است تهیه شده و توافق کامل آن انجام شده و جزئیات جلد سوم نیز با ۳۷۰ مورد از فعالیت‌های اجرایی شروع شده و در حال حاضر جلسات با محوریت انجام عملیات اجرایی در حال برگزاری است.خادمی در این دیدار خواستار اعلام برنامه زمان‌بندی و نقشه راه از سوی هیات روسی شد و گفت:‌ تا پایان سال جاری میلادی مذاکرات انجام پروژه تکمیل شود و بررسی شرایط حقوقی جلد اول قرارداد نیز به سرانجام برسد تا شرایط برای آغاز عملیات اجرایی در زمان معین شده فراهم شود.

استفاده از ظرفیت های داخلی

معاون وزیر راه و شهرسازی همچنین از امضای نقشه‌های اجرایی راه آهن رشت - آستارا در این دیدار خبر داد و اظهار کرد:‌ پس از نشست‌های فنی و تخصصی فراوان از سوی کارشناسان دو کشور، نقشه راه به همراه اصلاحات ویژه برای افزایش سرعت و ظرفیت مسیر تهیه و توافقات انجام شده به امضای طرفین رسید. در صورت لزوم جلسات حضوری و مجازی بیشتری برگزار شود تا این اقدامات طبق برنامه زمان‌بندی، تکمیل و این پروژه ریلی مهم آماده آغاز عملیات اجرایی شود.

مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه همچنین با تاکید بر توانمندی‌های هلدینگ‌های داخل کشور اظهار کرد:‌ به‌ منظور بررسی زوایای مختلف این همکاری در حوزه هزینه‌های اجرایی در محل اجرای این پروژه می‌توان از تخصص و توان شرکت‌های ایرانی برای اتمام هرچه سریع‌تر این بخش نیز استفاده کرد.