نشست قاهره شکست خورد

 امری که البته چندان تازگی هم ندارد و پیش از این نیز بارها در مقاطع مختلف اتفاق افتاده است. اما آنچه مسلم است اینکه بدانیم طرفین از مذاکرات صلح چه خواسته و می‌خواهند که تن به این مذاکرات داده‌اند. قدرمسلم حماس از رسیدن به آتش‌بس و توافق خواهان پایان جنگ و رسیدگی به مردم جنگ زده غزه و مهم‌تر از همه تشکیل یک دولت مستقل فلسطینی است که حتی غربی‌ها نیز بر روی ان تاکید دارند. اما آنچه رژیم اسرائیل از مذاکرات صلح می‌خواهد کمی متغیر از حماس است و به طور کلی در شرایط مذاکره چندان قابل قبول و دستیابی نیست. اسرائیلی‌ها در ابتدا توافق را برای آزادی گروگان‌‌های خود می‌خواهند، اما توافق یا آتش‌بس را نقطه پایانی جنگ تلقی نمی‌کنند و به عبارتی نمی‌خواهند جنگ را خاتمه دهند بلکه می‌خواهند با استفاده از آتش‌بس‌های موقت شرایط خود را سامان بخشند و اسرای خود را آزاد کنند و پس از پایان مدت آتش‌بس یا توافق کوتاه‌مدت حملات خود به مواضع حماس یا جبهه مقاومت را از سر بگیرند. حتی تندروها و افراطیون کابینه نتانیاهو امثال آن «بن گویر»، «اسموتریج» و خود نتانیاهو اساسا نگرشی به مساله دو کشوری ندارند و در نظر آنها باید تحت هر شرایطی حماس حذف شود تا آنها بتوانند اهداف خود را پیش ببرند. لذا بر همین مبنا است که پیشنهادات مختلف از سوی آمریکا، اروپایی‌ها و حتی اعراب چون مصر را نیز نپذیرفته و کنار می‌گذارند. چرا که این پیشنهادات در جهت ختم منازعه است اما رژیم اسرائیل می‌خواهد امتیازات خود را به نحوی بگیرد که هر زمان اراده کرد دوباره جنگ را از سر بگیرد. البته نکته دیگری هم وجود دارد که در نوع خود قابل تامل است و بسیاری بر آن تکیه می‌کنند. اینکه نتانیاهو می‌داند هر گونه آتش‌بس، توافق یا در جنگ وقفه‌ای بیفتد باعث خواهد شد انتقادات شدید در داخل اسرائیل به او و دولتش، فشارهای خانواده اسرا و همچنین جو منفی جهانی، دولت نتانیاهو در مرز اضمحلال و فروپاشی قرار گیرد و خود او نیز از اریکه قدرت به زیر کشیده شده و دادگاهی شود. لذا تحت هیچ شرایطی زیر بار توافق نمی‌رود. به طور کلی نگاه اسرائیلی‌ها به توافق نیز بیش از آنکه نگاه راهبردی باشد نگاه تاکتیکی و مقطعی است به همین جهت با وجود تلاش‌‌های گسترده برای رسیدن طرفین به توافق همچنان توافق یا آتش‌بس کلمه‌ای دور از دسترس است.

   از تلاش برای توافق تا شکست نشست قاهره

نشست قاهره شاید محلی بود که می‌شد پس از چند ماه میزبانی برای توافق میان حماس و رژیم اسرائیل باشد، اما با وجود تلاش‌های بسیار واقعیت امر عیان شد که از اساس قرار نیست توافقی حاصل شود و تلاش‌‌های بقیه طرف‌ها نیز بیشتر تلاش‌های مذبوحانه‌ای بوده است. جایی‌که پس از مذاکرات چند روزه هیأت مذاکره‌کننده حماس برای رسیدن به توافق طبق شروط و بندهایی مطرح شده در مذاکرات رضایت داد و به‌نظر می‌رسید که بالاخره توافق و آتش‌بس به انجام خواهد رسید. اما بازهم این هیأت اسرائیلی بود که زیر میز زد و باعث شد تا مذاکرات در آستانه توافق با شکست مواجه شود. بر پایه همین امر نیز جنبش حماس بامداد جمعه اعلام کرد: «هیأت شرکت‌کننده در مذاکرات آتش‌بس غزه در قاهره، این شهر را به مقصد قطر ترک کرده است و اکنون توپ کاملا در زمین اسرائیل است.» در بیانیه حماس آمده است: هیأت مذاکره‌کننده قاهره را به مقصد دوحه ترک کرد، اشغالگران عملا پیشنهاد میانجیگران را رد کردند و در چند موضوع اساسی به آن اعتراض کردند. این بیانیه می‌افزاید که جنبش به این پیشنهاد پایبند است، بنابراین، اکنون توپ به طور کامل در زمین اشغالگران است. کانال خبری قاهره نیز به نقل از یک منبع بلندپایه گزارش داد که هیأت‌های حماس و رژیم صهیونیستی شرکت‌کننده در مذاکرات قاهره در میانه تداوم اختلافات بر سر آتش‌بس در غزه و تبادل اسرا، مصر را ترک کردند. رادیو رژیم صهیونیستی همچنین به نقل از یک مقام «سیاسی ارشد» اشغالگران گزارش داد که این رژیم در مورد پیشنهاد حماس ملاحظاتی ارائه کرده است. به گفته این مقام صهیونیست، هیأت اسرائیلی در راه اراضی اشغالی است و مذاکرات به‌دلیل ملاحظات اسرائیل در خصوص پیشنهاد حماس از طریق میانجی‌گران به پایان رسید.» قدر مسلم اسرائیل به رفح حمله خواهد کرد اما جالب موضع‌گیری آمریکا است که از طرفی بایدن از عدم ارسال تسلیحات به اسرائیل می‌گوید و از طرف دیگر از حمله اسرائیل به حماس حمایت می‌کند. به‌نظر می‌رسد نتانیاهو در شرایط آچمز قرار گفته چرا که تصور نمی‌کرد حماس توافق را بپذیرد و اکنون با چالش مواجه شده است و توپ را در زمین خود می‌بینند و به‌جای گوش دادن به حرف طرف‌های میانجی باز هم به مذاکره پشت کرده و جنگ را در پیش گرفته است.

   طرفین می‌خواهند توانایی عملیاتی خود را حفظ کنند

یک تحلیلگر مسائل بین‌الملل در خصوص تحولات غزه، نشست قاهره و شکست این نشست اظهار داشت: دیپلماسی ادامه جنگ است و اتفاقی که افتاده نیز ادامه همین موضوع است. هم اسرائیل و هم حماس می‌خواهند به گونه‌ای به توافق برسند که توانایی عملیاتی خود را بعد از توافق احتمالی یا دیپلماسی حفظ کنند. به همین دلیل باید موضوع را در این قالب دید و ابراز امیدواری‌ها و مواضعی که مطرح می‌شود بدون توجه به این اصل کلیدی بی‌نتیجه است. حشمت‌ا... فلاحت‌پیشه به «آرمان ملی» گفـت: هدف اسرائیل این است که توان کنترل عملیاتی بر تهدید‌های موجود در غزه را به‌صورت کامل به‌دست بیاورد و به همین دلیل نیز از زمانی‌که حماس به توافق چراغ سبز نشان داد بلافاصله اسرائیل حمله به رفح را شروع کرد و سعی کرد که شاهراه‌های کلیدی ارتباطی غزه را قطع کند که اگر هم توافقی شکل گرفت پس از آن غزه شبیه اریحای 20 سال پیش شود. یعنی تبدیل به منطقه‌ای شود که عملا هیچگونه تهدید امنیتی از آن برای اسرائیل شکل نگیرد و حامیان حماس یا پس از حماس نتوانند اقداماتی را شکل دهند. وی افزود: اسرائیل سعی می‌کند شرایطی ایجاد کند که کنترل امنیتی غزه را حفظ کند تا هیچ گروهی در آینده امکان عملیات علیه رژیم اسرائیل را نداشته باشد. در نقطه مقابل حماس سعی می‌کند شرایط سیاسی لازم برای تداوم حضور در غزه را حفظ کند لذا نمی‌خواهد به‌عنوان یک گروه شکست‌خورده از تحولات بیرون برود. لذا این موضوع باعث شده تا کماکان شرایط جنگی حفظ شود. طرفین می‌خواهند دست بالا را در مذاکرات داشته باشند و نتیجه این است که اسرائیل می‌خواهد حماس را حذف کند و حماس هم نمی‌خواهد از صحنه عملیاتی و سیاسی حذف شود به این دلیل توافق در شرایط کنونی ناممکن شده است.