کدام مناطق تهران روی گسل‌ زلزله قرار دارد؟/ نقشه مناطق روی گسل

​به گزارش آرمان ملی آنلاین، گسل به شکستگی یا ترک در پوسته زمین گفته می‌شود که دو طرف آن نسبت به یکدیگر حرکت کرده‌اند. این حرکت ممکن است به صورت افقی، عمودی یا ترکیبی از هر دو جهت باشد. گسل‌ها به طور معمول در اثر فشارهای درونی زمین ایجاد می‌شوند و ناحیه‌ای را تشکیل می‌دهند که در آن تنش‌های accumulated (انباشته‌شده) آزاد می‌شود. این آزادسازی ناگهانی انرژی یکی از مهم‌ترین عوامل وقوع زمین‌لرزه‌هاست.

گسل خطرناک تهران

گسل‌ها بر اساس نحوه‌ی جابه‌جایی به سه نوع اصلی تقسیم می‌شوند: گسل‌های امتدادلغز (حرکت افقی دو طرف گسل)، گسل‌های معکوس (حرکت فشاری و رو به بالا) و گسل‌های نرمال (حرکت کششی و رو به پایین). هر یک از این گسل‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارند و شدت و الگوی زلزله‌ای که ایجاد می‌کنند، به نوع و میزان جابه‌جایی آن‌ها بستگی دارد.

اهمیت شناخت گسل‌ها به ویژه در مناطق شهری مانند تهران بسیار بالاست؛ به این خاطر که بسیاری از گسل‌های فعال می‌توانند باعث زلزله‌های ویرانگر شوند. تعیین محل دقیق گسل‌ها، نوع آن‌ها و میزان فعال بودنشان اطلاعات ارزشمندی را برای برنامه‌ریزی شهری، ساخت و ساز ایمن و مدیریت بحران فراهم می‌کند؛ به همین دلیل، گسل‌ها نه تنها در زمین‌شناسی بلکه در ایمنی و زندگی روزمره مردم نیز نقش کلیدی دارند.

نگاهی به گسل شمال تهران؛ خطرناک‌ترین گسل تهران

در میان گسل‌های فعال تهران، گسل شمال تهران به عنوان خطرناک‌ترین گسل و بزرگترین گسل تهران شناخته می‌شود. این گسل به دلیل طول زیاد، عمق کم، توان لرزه‌زایی بالا و نزدیکی به مناطق پرجمعیت، بیشترین تهدید را برای پایتخت ایجاد می‌کند. بررسی‌های زمین‌شناسی نشان می‌دهد که گسل شمال تهران قابلیت تولید زلزله‌هایی با بزرگای بالاتر از ۷ ریشتر را دارد؛ زلزله‌هایی که می‌توانند خسارات بسیار گسترده‌ای را به بار بیاورند.

گسل شمال تهران

گسل شمال تهران، به عنوان یکی از اصلی‌ترین گسل‌های فعال در منطقه پایتخت، در حاشیه‌ی جنوبی رشته کوه البرز و شمال شهر تهران قرار دارد. این گسل از غرب تا شرق کشیده شده و در امتداد آن مناطق پرجمعیتی مانند شهرک غرب، سعادت‌آباد، زعفرانیه، نیاوران و فرمانیه قرار گرفته‌اند.

گسل شمال تهران به دلیل ویژگی‌های ساختاری خود، قابلیت تولید زلزله‌های بزرگ و مخرب را دارد. مطالعات علمی نشان می‌دهد این گسل در گذشته فعالیت‌های قابل توجهی داشته و در آینده نیز می‌تواند منبع زمین‌لرزه‌هایی با شدت بالا باشد. حرکت این گسل بیشتر از نوع معکوس است؛ به این معنا که در اثر فشار، لایه‌های زمین روی یکدیگر رانده می‌شوند؛ اتفاقی که می‌تواند آسیب‌های جدی را به زیرساخت‌های شهری وارد کند.

فعالیت‌های عمرانی گسترده در نواحی نزدیک به این گسل، بدون رعایت اصول مقاوم‌سازی، خطرات ناشی از زلزله را در تهران افزایش داده است؛ به همین علت شناسایی دقیق محل گسل، ارزیابی ریسک مناطق مجاور و اعمال استانداردهای سخت‌گیرانه در ساخت‌وساز اهمیت ویژه‌ای دارد. گسل شمال تهران همواره به عنوان یکی از چالش‌های اصلی مدیریت بحران در شهر مطرح بوده و شناخت بهتر آن می‌تواند نقش مهمی را در کاهش خسارات احتمالی آینده ایفا کند.

علاوه بر گسل شمال تهران، گسل‌هایی مانند گسل ری، گسل نیاوران و گسل محمودیه نیز از نظر خطرآفرینی در رتبه‌های بعدی قرار دارند، اما شدت ریسک آن‌ها در مقایسه با گسل شمال تهران کمتر است؛ به همین دلیل، برنامه‌ریزی برای مدیریت بحران، مقاوم‌سازی ساختمان‌ها و آمادگی عمومی در برابر زلزله باید با محوریت خطر گسل شمال تهران انجام شود.

گسل‌های تهران روی نقشه

برای مشاهده‌ی نقشه گسل‌های فعال تهران و آشنایی با پهنه‌های لرزه‌خیز این شهر، منابع متعددی در دسترس هستند که اطلاعات مطلوبی را ارائه می‌دهند. با این اوصاف، به نظر می‌رسد معتبرترین نقشه‌ی فعلی از گسل‌های تهران مربوط به مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی می‌شود که در سال ۱۳۹۷ تدوین شده است.