از کاهش مشارکت مردم تا شورای نگهبان

 نخستین مشکل آنها مساله نظارت استصوابی شورای نگهبان بوده و هست که از زمان مجلس چهارم تا کنون که انتخابات مجلس دوازدهم را در پیش داریم اصلاح‌طلبان همیشه برای حضور حداکثری و با تمام ظرفیت خود با مانعی به نام نظارت استصوابی شورای نگهبان برخورد کرده‌اند و نتوانسته‌اند آن طور که باید نفرات مدنظر خود را در رقابت‌های انتخاباتی جهت حضور در مجلس حاضر کنند. در این میان طی 3 دهه اخیر نیز شاید بهترین انتخابات مجلسی که اصلاح‌طلبان تجربه کردند و توانستند با اکثریت ظرفیت خود وارد شوند انتخابات مجلس ششم در سال 78 بود که توانستند اکثریت غالب مجلس را از آن خود کنند. هر چند که ناگفته نماند روی کار بودن دولت اصلاحات نیز در این ماجرا بی‌تاثیر نبود. اما پس از آن در مجالس هفتم، هشتم و نهم اصلاح‌طلبان  دچار ردصلاحیت‌های شورای نگهبان شدند چنانکه حتی در برخی مقاطع نتوانستند یک اقلیت قدرتمند را نیز تشکیل دهند. در مجلس دهم، اما بازهم با وجود ردصلاحیت‌ها اصلاح‌طلبان توانستند بخشی از نیروهای خود را وارد کنند و در قالب فراکسیون امید به فعالیت بپردازند. البته ناگفته نماند که در آن مجلس نیز اکثریت با اصلاح‌طلبان نبود. مجلس یازدهم نیز که رسما حذف کامل یک جریان سیاسی در جهت حضور کامل و یکدست جریان اصولگرا در مجلس بود. حال با این تفاسیر مشکل اصلاح‌طلبان‌ به‌نام نظارت استصوابی همچنان به قوت خود باقی است و همین مساله باعث شده تا بسیاری از اصلاح‌طلبان چندان نگرش مثبتی نسبت به حضور در انتخابات پیش رو نداشته باشند. اما مشکل دوم اصلاح‌طلبان که شاید آن را بتوان مشکل جدید اصلاح‌طلبان نامید در بحث حضور مردم در انتخابات است.  شاید این مساله تا انتخابات مجالس هفتم و هشتم چندان به چشم نمی‌آمد و اصلاح‌طلبان اگر مشکل نفرات حاضرشان در انتخابات حل می‌شد به حضور و حمایت مردم از خود مطمئن بودند. حتی در انتخابات مجلس دهم نیز شاهد حمایت میلیونی مردم از لیست امید اصلاح‌طلبان بودیم. اما به واقع از اتفاقات سال 98 به این سو مردم تمایل چندانی به حضور در انتخابات نشان ندادند و این شد که مجلس یازدهم  و ریاست جمهوری سیزدهم با مشارکت  پایین  مردم به سود اصولگرایان پیش رفت و پیش‌بینی‌ها از مشارکت مردم در انتخابات پیش‌رو نیز  مشارکت بالا نیست. اما جالب اینجاست که امروز این دو مشکل امروز با هم بروز و ظهور پیدا کرده و بخشی از اصلاح‌طلبان را به این نتیجه رسانده که احتمالا در انتخابات مشارکت نداشته باشند. هر چند که بخش دیگر همچنان معتقد به حضور در انتخابات است، اما پیش‌بینی کاهش حضور مردم در انتخابات باعث شده تا آنها نیز با اما و اگرهایی روبه‌رو شوند. آنچه که مسلم است امروز حضور یا عدم حضور مردم در انتخابات بیش از نوع رویکرد شورای نگهبان برای اصلاح‌طلبان از درجه اهمیت بالاتری برخوردار است. حال باید دید که در چنین شرایطی طی ماه‌های آینده اصلاح‌طلبان‌ چه نوع مواجهه‌ای با انتخابات مجلس دوازدهم خواهند داشت.

* مشکل اصلاح‌طلبان شورای نگهبان است

یک نماینده اسبق مجلس در خصوص نوع مواجهه اصلاح‌طلبان با انتخابات پیش رو اظهار داشت: حضرت امام(ره) معتقد بود که دوجناح سیاسی در کشور شکل بگیرد و بر همین اساس به مجمع روحانیون و جامعه روحانیت به یک صورت کمک می‌شد، اما متاسفانه پس از ارتحال امام (ره) با نظارت استصوابی شورای نگهبان اصلاح‌طلبان نتوانستند آن طور که می‌خواهند در انتخابات‌های مختلف به فعالیت بپردازند. ناصر قوامی به «آرمان ملی» گفت: یکی از مشکلات اصلاح‌طلبان‌ همان مساله شورای نگهبان بوده ولی به لحاظ اینکه مردم بارها آمدند و به اصلاح‌طلبان رای دادند و در مقطعی از تاریخ هم دو قوه در اختیار اصلاح‌طلبان‌ بود، اما متاسفانه با برخورد جدی با اصلاح‌طلبان آنها نتوانستند کاری انجام دهند و نه تنها هیچگونه اصلاحاتی که در این مدت رقم نخورد بلکه آنها عقب‌تر هم رفتند. رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس ششم بیان کرد:  بخشی از جامعه در حال حاضر از این مسائل عبور کرده‌اند و به اصلاح‌طلبان‌ و اصولگرایان اقبالی ندارند. وی  پیش‌بینی کرد: مشارکت مردم در انتخابات پایین خواهد بود.

*اصلاح‌طلبان با تحریم انتخابات کنار نمی‌آیند

یک فعال سیاسی اصلاح‌طلب در ارتباط با حضور اصلاح‌طلبان‌ در انتخابات به‌عنوان اقلیت قدرتمند اظهار داشت:‌ مشکل انتخابات پیش‌رو مانند مشکلات سنتی سال‌های گذشته خیلی شورای نگهبان و ردصلاحیت‌ها نیست، مشکل اصلی پیش‌بینی  مشارکت مردم است. با توجه به سوابقی که در مجالس قبلی دیدیم، پیش‌بینی حضور حداکثری مردم دشوار است. محمدعلی ابطحی گفت: یک بخش این موضوع به‌دلیل ناامیدی است که در مردم ایجاد شده و بخش دیگر اینکه به عقیده من  برخی هم علاقه‌مند نیستند ترکیب کنونی مجلس را از دست بدهند بنابراین سازماندهی که شکل می‌گیرد برای حفظ ترکیب همین مجلس است. با این تفاسیر وقتی که هر دوطرف یعنی مردم آمادگی آمدن نداشته باشند و  برخی هم برای حفظ وضعیت موجود تلاش کند، عملا هم چون زمان ثبت‌نام اولیه گذشته، دیگر فرصتی برای اینکه نه حاکمیت بخواهد تغییری ایجاد کند و نه جریانات سیاسی بخواهند در این خصوص حرکتی داشته باشند، نیست. وی افزود: مجلس آینده یک مجلسی شبیه مجلس فعلی است. عضو مجمع روحانیون مبارز در خصوص مواجهه اصلاح‌طلبان‌ با انتخابات حضور یا تحریم بیان کرد:‌ اصلاح‌طلبی با تحریم انتخابات نمی‌تواند کنار بیاید اما اصلاح‌طلبان‌ به ۲ دلیل نمی‌توانند در انتخابات شرکت کنند و فعال باشند؛ یکی حداقل مشارکت مردم است، اصلاح‌طلبان هر موقع که مشارکت بالا بوده توانستند رای بیاورند و اصولگرایان برعکس. یکی هم این زمانی که گذشته از ماجرا و ثبت‌نام‌هایی که انجام نشده. بنابراین من فکر نمی‌کنم که اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس دوازدهم مشارکت فعالی داشته باشند .