«آرمان ملی» تحولات دیپلماسی را بررسی می‌کند
ائتلاف حقوقی شرقی‌ها در برابر تحریم غربی ها
آرمان ملی: اولین دولتی که توافق وین موسوم به برجام را زیر پا گذاشت و حقوق بین‌الملل و دیپلماسی را به سخره گرفت، ایالات متحده آمریکا به رهبری دونالد ترامپ بود. او در نهایت نیز بعد از سال‌ها با اسرائیل علیه برنامه هسته‌ای ایران همراه شد و فارغ از قوانین شناخته شده بین‌المللی، به تاسیسات هسته‌ای ایران که زیر نظر آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای قرار داشت حمله کرد.
در مرحله بعد اروپایی‌ها را برانگیخت تا در آخرین لحظات برجام تحریم‌های شورای امنیت را با توسل به مکانیسم ماشه، علیه ایران فعال کند. اقدامی که هم از منظر ایران، هم از منظر روسیه و چین اقدامی غیرقانونی شمرده شده و سران این کشورها بارها در ارتباط با این رویه غیر قانونی و سوءاستفاده از جایگاه خود در شورای امنیت هشدار داده‌اند.
*روش غیر حقوقی
طبق برجام اگر هر یک از اعضای این توافق مدعی شوند که طرفین وظایف خود را طبق برجام انجام نداده‌اند، در ابتدا باید این موضوع را به کمیسیون مشترک ارائه دهد و در نهایت در صورت تصویب و بررسی در این کمیسیون موضوع به شورای امنیت ارسال شود اما عملا هیچ موضوعی دال بر عدم انجام تعهدات ایران به این کمیسیون ارجاع نشده بود و با پیشنهاد تعویق شش ماهه تحریم‌ها، طرحی توسط کره جنوبی در شورای امنیت به رای گذاشته شد اما در رای‌گیری چون آمریکا و کشورهای اروپایی به این طرح و پیشنهاد رای ندادند، قطعنامه 2231 که بر مبنای آن 7 قطعنامه فصل هفتی علیه ایران لغو شده بود، کن لم یکن تلقی شده و اروپا و آمریکا اعلام کرده‌اند که تحریم‌ها علیه ایران بازمی‌گردد. از سوی دیگر اگر غربی‌ها قصد داشتند مساله ادعایی خود مبنی بر انحراف ایران از قطعنامه 2231 را به کرسی بنشانند. باید در ابتدا پرونده ایران در شورای حکام آژانس بررسی و قطعنامه‌ای علیه ایران تصویب و این قطعنامه را به شورای وزرای خارجه اتحادیه اروپا ارسال و اتحادیه اروپا پرونده ایران و نظر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به منظور بررسی به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع می‌داد تا در این شورا در ارتباط با پرونده ایران تصمیم‌گیری شود. این درحالی است که همگان می‌دانند در ساختار تصمیم‌گیری شورای امنیت سازمان ملل حق وتو وجود دارد اما کشورهای چین و روسیه نمی‌توانستند در حمایت از ایران از حق وتو استفاده کنند. چراکه غربی‌ها با تفسیری که از برجام داشته‌اند، به هیچ وجه مساله انحراف ایران از تعهداتش را در شورای امنیت مورد بررسی قرار نداده و به رای جمعی بسنده کردند که تحریم‌ها علیه ایران بازگردانده شود.
* ناکامی اروپا و آمریکا
ظاهرا در برابر اقدام غیر قانونی اروپا و آمریکا در ارتباط با ایران دو عضو شورای امنیت سازمان ملل اقدامی را در نظر گرفته‌اند که تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه ایران با تفسیر اروپا و آمریکا علیه ایران اجرایی نشود. لذا اخیرا در موضع‌گیری‌هایی که در این ارتباط به نفع ایران داشته‌اند، اقدام به نامه‌نگاری به سازمان ملل برای مخالفت با این اقدام غیر حقوقی کرده‌اند. سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان با انتشار بخش‌هایی از نامه مشترک چین، ایران و روسیه به دبیرکل و رئیس شورای امنیت سازمان ملل متحد در حساب کاربری‌اش در شبکه ایکس نوشت: «چین، ایران و روسیه تأکید می‌کنند که تلاش سه کشور اروپایی برای فعال‌سازی آنچه به اصطلاح اسنپ‌بک نامیده می‌شود، از نظر حقوقی و رویه‌ای از اساس نادرست است.» وی تاکید کرد: «چین، ایران و روسیه تأکید می‌کنند که مطابق بند اجرایی ۸ قطعنامه ۲۲۳۱، تمامی مفاد آن قطعنامه پس از تاریخ ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ (۲۶ مهر ۱۴۰۴) خاتمه می‌یابد.» او همچنین در گفت‌وگو با ایسنا اعلام کرده است: «بر اساس دیدگاه جمهوری اسلامی ایران و کشورهایی مانند روسیه و چین که از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل هستند، برخلاف موضع آمریکا و برخی کشورهای اروپایی، سازوکار بازگشت خودکار تحریم‌ها (اسنپ‌بک) فعال نشده و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، در روز ۲۶ مهر ۱۴۰۴، رسماً منقضی شد.» این دیپلمات عالی رتبه جمهوری اسلامی افزود: «این موضع تنها نظر ایران نیست، بلکه حمایت و تأیید گسترده کشورهای متعددی در سطح بین‌الملل را نیز به همراه دارد. در اجلاس اخیر وزرای امور خارجه جنبش عدم تعهد که در اوگاندا برگزار شد، بیش از ۱۲۰ کشور همین رویکرد را در سند نهایی اجلاس تصویب کردند. همچنین فدراسیون روسیه، به عنوان عضو دائم شورای امنیت و رئیس دوره‌ای این شورا در ماه جاری، با صدور بیانیه رسمی و ارسال نامه از سوی وزیر امور خارجه خود، این موضع را تأیید کرده و صراحتاً اعلام کرده است که بازگشت به قطعنامه‌های پیشین را نمی‌پذیرد و خود را ملزم به رعایت آن نمی‌داند.»
* احیای میز مذاکرات
ایران هم‌اکنون در نظر دارد در کوتاه‌مدت و میان‌مدت با تلاش‌های این چنینی که مبنای حقوقی هم دارد و با اعلام اینکه از نظر روسیه و چین و کشورهای عدم تعهد این تحریم‌ها غیر قانونی است و از منظر ایران تاریخ برجام عملا تمام شده، دیگر ایران نمی‌باید آنگونه که در چارچوب برجام با آژانس همکاری می‌کرد، همکاری کند. ایران قصد دارد به این وسیله شرایطی را فراهم آورد که عملا از شوک روانی اقدام اروپا و آمریکا خارج شده و نشان دهدکه اقتصاد ایران در برابر تحریم‌های غیرحقوقی غربی‌ها خم نمی‌شود. در صورتی که این مورد برای آمریکایی‌ها به اثبات برسد، آنگاه از تیغ تیز تحریم‌ها علیه ایران اجتناب خواهند کرد و گام‌هایی برای احیای میز مذاکره برخواهند داشت.
* همبستگی؛ دستاورد بزرگ
ایران دریافته است که آمریکا جز تسلیم محض یعنی پایان دادن به پروژه غنی‌سازی، کاهش برد موشک‌ها و عدم حمایت از مقاومت در منطقه رضایت نمی‌دهد، لذا با توجه به لحن زیاده‌خواهانه و ادبیات دیکته‌ای آمریکا عدم علاقه خود را به مذاکرات ابراز کرده است؛ موردی که وزیر امور خارجه نیز بر آن تاکید کرده است. اگر ایران بتواند از ضربه اولیه بازگشت تحریم‌ها عبور کند، بعید نیست با توجه به عمق و استعداد اقتصاد کشور، تا زمانی که یا دولت کنونی آمریکا از مواضع کنونی خود کوتاه آید و یا اینکه گذر زمان عمر دولت ترامپ را به پایان رساند، بر همین مسیر باقی بماند و با در پیش گرفتن سیاست انقباضی به آمریکایی‌ها نشان دهد نخواهند توانست با حربه افزایش فشار ایران را به مذاکره مجبور کنند. به خصوص که بعد از تجربه همبستگی مردمی در جنگ دوازده روزه، افکار عمومی کشور با زیاده‌خواهی آمریکایی‌ها آشنا شده و با مقاومت در برابر این زیاده‌خواهی همراهی می‌کند. همبستگی عموم مردم با سیاست‌های حاکمیتی، دستاورد مهمی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت و به سادگی از آن عبور کرد.
ارسال نظر