نیویورک آخرین فرصت دیپلماسی
آرمان ملی: مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران، برای دومین بار راهی سازمان ملل متحد می‌شود.
مهدی سنایی، معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور، در شبکه ایکس نوشت: «رئیس‌جمهور سه‌شنبه پس از حضور در مراسم آغاز سال تحصیلی عازم نیویورک خواهد شد و صبح چهارشنبه به وقت محلی (عصر به وقت تهران) در صحن عمومی سازمان ملل سخنرانی خواهد کرد.» او همچنین تأکید کرد که پزشکیان دیدارهایی با رؤسای کشورهای مختلف، دبیرکل سازمان ملل، اندیشکده‌ها، برخی مجامع و ایرانیان مقیم آمریکا خواهد داشت. این سفر در شرایطی انجام می‌شود که چند روز پیش تروئیکای اروپایی مکانیسم ماشه را در شورای امنیت فعال کردند و قرار است از ششم مهرماه به‌طور رسمی وارد فاز اجرایی شود. بنابراین دستگاه دیپلماسی ایران باید تمام توان خود را به‌کار گیرد تا مانع اجرای کامل قطعنامه‌های شش‌گانه‌ای شود که بر اساس مکانیسم ماشه علیه ایران فعال خواهند شد. سفر پزشکیان و تیم دیپلماتیک به نیویورک می‌تواند فرصتی سرنوشت‌ساز در این زمینه باشد.
+رایزنی با اروپایی‌ها
رایزنی با کشورهای اروپایی به‌ویژه اعضای برجام (E3) از جمله محورهای مهم این سفر خواهد بود. خبرها حکایت از آن دارد که ملاقات با رهبران آلمان، فرانسه و انگلیس در دستور کار رئیس‌جمهور ایران قرار دارد. در این میان، دیدار با امانوئل مکرون اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا او در سال‌های گذشته تلاش کرده نقش بیشتری در مورد پرونده ایران ایفا کند. کارشناسان معتقدند اگر در این دیدارها اراده‌ای واقعی برای حل‌وفصل اختلافات وجود داشته باشد، امکان حصول توافق موقت نیز فراهم است؛ توافقی که می‌تواند مبنای عقب‌نشینی اروپا از اجرای مکانیسم ماشه، همکاری گسترده‌تر ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و آغاز دور تازه‌ای از مذاکرات هسته‌ای باشد. تجربه سال‌های گذشته نشان داده که اروپایی‌ها، هرچند تحت فشار آمریکا، در مواردی مایل بوده‌اند نقش متوازن‌تری ایفا کنند. بنابراین گفت‌وگوهای پزشکیان در حاشیه مجمع عمومی می‌تواند فضای تازه‌ای برای کاهش تنش‌ها فراهم آورد.
+دیدار احتمالی با ترامپ
یکی از مباحث جنجالی درباره این سفر، احتمال هرگونه تماس یا دیدار میان مقامات ایران و آمریکا در حاشیه مجمع عمومی است. انتظار می‌رود ترامپ در سخنرانی خود بار دیگر بر حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران و ادعای جلوگیری از ساخت سلاح هسته‌ای توسط تهران تأکید کند. در مقابل، پزشکیان نیز اعتراض شدیدی به حملات آمریکا و اسرائیل خواهد داشت. اما فراتر از این جدال‌ها، نگاه رسانه‌ها و محافل سیاسی به احتمال دیدار وزرای خارجه یا حتی رؤسای‌جمهور ایران و آمریکا دوخته شده است. یادآوری می‌شود که نخستین تماس جدی مقامات ایران و آمریکا در دوران پس از انقلاب، دیدار تاریخی محمدجواد ظریف و جان کری بود؛ دیداری که مسیر برجام را هموار کرد. همچنین بارها در دوران ریاست‌جمهوری حسن روحانی، ترامپ خواستار ملاقات مستقیم شد، اما این دیدارها به سرانجام نرسید. اکنون نیز هرگونه گفت‌وگوی مستقیم - کوتاه یا نمادین- می‌تواند پیامدهای مهمی بر آینده پرونده هسته‌ای داشته باشد؛ البته مشروط به آنکه این دیدار صرفاً جنبه نمایشی نداشته باشد، همانند نمایش ترامپ در مرز دو کره با کیم جونگ اون.
+پیشنهاد به رئیس‌جمهور
با قطعی شدن سفر، بسیاری از کارشناسان و فعالان سیاسی به بررسی ابعاد مختلف آن پرداخته و توصیه‌های متعددی مطرح کرده‌اند. تمرکز اصلی این توصیه‌ها بر نحوه مواجهه با مکانیسم ماشه و آینده برجام است. از پزشکیان خواسته شده همان‌گونه که در دوران تبلیغات انتخاباتی وعده داده بود، قفل مذاکرات را باز کند و زمینه عادی‌سازی وضعیت ایران در جامعه بین‌الملل را فراهم آورد. بسیاری بر این باورند که حتی در صورت بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، ایران نباید منفعل شود، بلکه می‌تواند با بهره‌گیری از مسیرهای دیپلماتیک همچنان مانع از انزوای کامل خود گردد.
+تأکید بر نقش رهبری
محمد عطریانفر، فعال سیاسی اصلاح‌طلب، در این باره گفت: «اگر قرار است آقای پزشکیان نقطه عطفی در سنت مذاکراتی با غرب بنا‌گذارد و تدبیری تازه به خرج دهد، باید تأیید رهبری را داشته باشد. اگر این پشتوانه حاصل شود، حتی دیدار مستقیم با ترامپ نیز می‌تواند به فرصتی برای منافع ملی بدل شود. در این صورت، آمریکا متوجه خواهد شد که مذاکره با رئیس‌جمهور ایران پشتوانه‌ای محکم دارد و این امر می‌تواند گره‌گشا باشد.» عطریانفر همچنین تأکید کرد که حتی در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه نیز نباید ایران در موضع انفعال قرار گیرد، بلکه باید از مسیرهای تازه دیپلماسی بهره گرفت.
+ ترامپ و درخواست مذاکره
علی مطهری، نایب‌رئیس مجلس دهم، نیز در یادداشتی در شبکه ایکس به رئیس‌جمهور توصیه کرد: «برای سفر به نیویورک سه نکته اهمیت دارد: اول آنکه وزیر خارجه باید مذاکرات جدی با سه کشور اروپایی درباره آخرین طرح پیشنهادی‌اش داشته باشد. دوم آنکه رئیس‌جمهور در نطق خود واقعیت حمله اسرائیل و آمریکا به ایران را تشریح کند. و سوم، اگر ترامپ درخواست ملاقات داشت، پزشکیان باید به رغم نفاق و دروغگویی او، این دیدار را برای منافع ملت بپذیرد. کیش شخصیت ترامپ و میل او به ثبت همه‌چیز به نام خود، شاید این بار به سود ایران تمام شود.» این توصیه بازتاب گسترده‌ای یافت و به یکی از موضوعات داغ فضای رسانه‌ای بدل شد.
+خواسته‌های اصولگرایان
در کنار اصلاح‌طلبان و میانه‌روها، برخی چهره‌های اصولگرا نیز نکاتی را مطرح کرده‌اند. آنها از رئیس‌جمهور خواسته‌اند در سخنرانی خود علاوه بر تأکید بر مواضع منطقه‌ای ایران، به موضوعاتی همچون بی‌عدالتی در جهان، حمایت از حقوق مردم فلسطین و اعتراض به نسل‌کشی در غزه بپردازد. این طیف سیاسی بر این باور است که ایران باید در عین تلاش برای کاهش تنش با غرب، مواضع اصولی خود را نیز با قدرت بیان کند تا نشان دهد تغییر رویکرد به معنای عقب‌نشینی از اصول نیست.
+جمع‌بندی
سفر پیش‌روی مسعود پزشکیان به نیویورک را می‌توان نقطه عطفی در سیاست خارجی دولت او دانست. این سفر در شرایطی صورت می‌گیرد که فشارها علیه ایران به‌ویژه با فعال شدن مکانیزم ماشه افزایش یافته است. همزمان، فرصت‌هایی نیز در صحن سازمان ملل برای رایزنی مستقیم با رهبران جهان و حتی مقامات آمریکایی وجود دارد. تجربه نشان داده است که مجمع عمومی سازمان ملل می‌تواند محلی برای آغاز روندهای تازه دیپلماتیک باشد؛ همان‌گونه که برجام نیز در حاشیه همین نشست‌ها کلید خورد. اکنون پرسش اساسی این است که آیا دولت پزشکیان خواهد توانست از این فرصت برای گشودن قفل دیپلماسی بهره گیرد یا اینکه سفر به نیویورک صرفاً به ثبت مواضع سیاسی محدود خواهد شد. پاسخ این پرسش در روزهای آینده و در نتیجه دیدارها و سخنرانی‌های رئیس‌جمهور مشخص خواهد شد، اما بی‌تردید افکار عمومی ایران و جهان چشم به نیویورک دوخته‌اند تا ببینند آیا روزنه‌ای تازه برای کاهش فشارها و آغاز گفت‌وگوهای جدی‌تر گشوده خواهد شد یا خیر.
ارسال نظر