چشم انداز حضور پزشکیان در نیویورک

 به‌ویژه خاورمیانه که همواره آبستن تحولات مختلف و گوناگون بوده است که از قضا جنگ فصل جداناشدنی از این منطقه بوده است. این در حالی است که در فضای نشست مجمع عمومی سازمان ملل سران برخی کشورها به طرح مسائلی در جهت صلح و امنیت بین‌المللی می‌پردازند؛ برخی از موضوع تهدید و جنگ‌افروزی به طرح مطالب خود می‌پردازند و عده‌ای نیز صرفا در جهت مخالفت با تحولات مختلفی به‌ویژه ایجاد بحران و جنگ در نقاط مختلف جهان صحبت می‌کنند. در این میان ایران همواره سعی کرده در نشست سازمان ملل و حتی در حاشیه آن رویکردی منسجم از خود به نمایش بگذارد و از این فرصت به بهترین نحو استفاده کند. لذا طی سال‌های متمادی که پس از انقلاب ایران در نشست مجمع عمومی شرکت کرده تاکنون همواره این رویکرد رعایت شده است. از اولین حضور که شهید رجایی در قامت نخست‌وزیر در سازمان ملل حضور یافت تا آخرین حضور که سال گذشته مسعود پزشکیان نهمین رئیس‌جمهور کشورمان در سال اول در نشست مجمع عمومی با سخنرانی پرداخت. اما بد نیست که در این میان نگاهی اجمالی به حضور روسای جمهور کشورمان در ادوار مجمع عمومی سازمان ملل بیندازیم. شهید رجایی در یک بار حضور خود در مجمع عمومی واکاوی دلایل جنگ را موضوع صحبت خود قرار داد. پس از وی علی‌اکبر ولایتی در قامت وزیر امور خارجه ایران نیز چندین سال همین رویه را در مجمع عمومی ادامه داد. آیت‌ا... خامنه‌ای نیز به‌عنوان نخستین رئیس‌جمهور ایران در سازمان ملل بازهم مساله جنگ و صحبت‌ها پیرامون آن را موضوع صحبت قرار دادند. پس از ایشان در دوران جنگ و پس از آن در دولت سازندگی مرحوم هاشمی رفسنجانی در قامت رئیس‌جمهور در سازمان ملل حضور نیافت و به‌جای وی علی‌اکبر ولایتی در جلسات سالانه شرکت می‌کرد. اما پس از 8 سال حضور کمرنگ ایران در نشست مجمع عمومی، حجت‌الاسلام سیدمحمد خاتمی دومین رئیس‌جمهوری از ایران بود که در نشست سازمان ملل حاضر می‌شد و اتفاقا حضور وی بسایر چشمگیر و موثر بود. چنان‌که خاتمی در اولین حضور در سال 1377، برابر با سال 2001 میلادی در مقابل تئوری جنگ تمدن‌های ساموئل هانتیگتنون نظریه گفت‌وگوی تمدن‌ها را مطرح کرد که در آن سال با استقبال حاضران مواجه شد و با اکثریت آراء سال 2001 سال گفت‌وگوی تمدن‌ها نام گرفت. چه اینکه خاتمی در دوره خود نیز سیاست تنش‌زدایی در سیاست خارجی را برگزید. البته او نیز بیش از 2 بار در سازمان ملل حضور نیافت و در سال 79 در آخرین حضور باز هم بر نظریه خود استوار ماند که البته با جنگ آمریکا علیه عراق طرح خاتمی به محاق رفت و طی سال‌های بعد نیز کمال خرازی در مقام وزیر خارجه در نشست‌ها حضور یافت. با روی کارآمدن محمود احمدی‌نژاد، او حضور پررنگی در نشست‌های سازمان ملل داشت و مسائلی همچون انکار هلوکاست و نظام تحریم‌ها را موضوعات مدنظر خود قرار داد که البته رویکرد سیاست خارجی وی باعث شد که کشور با 6 قطعنامه فلج‌کننده سازمان ملل مواجه شود. پس از وی حسن روحانی با رویکرد اعتدال و میانه‌روی در جایگاه ریاست جمهوری قرار گرفت و از فرصت نشست مجمع عمومی و حاشیه آن نیز طی 8 سال ریاست جمهوری خود به بهترین نحو بهره برد. رویکرد او در سخنرانی‌ها همواره بر پایه صلح و امنیت بین‌المللی بود که در سال نخست طرح «جهان عاری از خشونت و افراط‌گرایی» را مطرح کرده و طی سال‌های بعد نیز ائتلافِ امید، ابتکار صلح هرمز از طرح‌ها و پیشنهادات مورد توجه او بود. مرحوم سیدابراهیم رئیسی نیز در 2 سال ریاست جمهوری خود در سازمان ملل حاضر شد. حمایت از جهانی شدن عدالت و جنبش جهانی و تعهد به خانواده موضوعاتی بود که رئیسی در مدت حضور خود مطرح کرد.

* پزشکیان چه بگوید؟

مسعود پزشکیان به‌عنوان نهمین رئیس‌جمهور کشورمان سال گذشته در هفتاد و نهمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل حاضر شد و موضوع تحریم‌ها و آمادگی برای تعامل با اعضای برجام از مهم‌ترین محور‌های سخنان وی بود. حال اما از سال گذشته تا کنون اتفاقات مختلفی رخ داده و شرایط تغییر کرده است به‌نظر می‌رسد و رئیس‌جمهور برای حضور در هشتادمین نشست مجمع عمومی باید به رویه روسای جمهور هم فکر خود یعنی سیدمحمد خاتمی و حسن روحانی از فرصت موجود در مجمع عمومی استفاده کرده و مسائل مختلفی برای صحبت مدنظر قرار دهد. صلح و امنیت دسته‌جمعی ‌می‌تواند از پیشنهاداتی باشد که پزشکیان در این نشست از آن سخن بگوید. صلح و امنیتی که با اتحاد در برابر صهیونیست‌ها که تهدید کشورهای جهان به شمار می‌روند محقق می‌شود. یادآوری جنگ 12 روزه اسرائیل علیه ایران و ایستادگی ملت ایران علیه این تجاوز می‌تواند تاثیرات خاص خود را بر اعضا داشته باشد. تاکید بر چند جانبه‌گرایی نیز می‌تواند از دیگر مسائلی باشد که مورد تاکید رئیس‌جمهور قرار بگیرد. پیام صلح و دوستی به جهان، تاکید به پایداری ایران بر گفت‌وگو و مذاکرات برابر و سازنده با آژانس، اروپایی‌ها و حتی مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا نیز می‌تواند حسن‌نیت ایران را نشان دهد. آن هم در شرایط که اروپایی‌ها درصدد فعال‌سازی مکانیسم ماشسه هستند. رئیس‌جمهور و هیأت ایرانی همچنین در حاشیه این نشست می‌توانند با مذاکرات چندجانیه با سران کشورهای مختلف موضع ایران را تقویت کنند و مذاکرات فشرده‌ای نیز با اروپایی‌ها داشته باشند تا از فعال‌سازی استپ بک جلوگیری کرده و شرایط را برای توافقی جدید فراهم سازند.

*فرصت ایران

یک کارشناس مسائل بین‌الملل در خصوص سفر رئیس‌جمهور به نیویورک و فرصت‌های پیش‌رو اظهار داشت: اراده استفاده از تریبون‌های بین‌المللی یکی از ابزارهای مهم برای جمهوری اسلامی است برای اینکه بتواند نظرات و دیدگاه‌های خود را در محافل بین‌المللی برای افکار عمومی و جامعه جهانی تبیین کند. از این‌رو حضور در یک مجمع یا جلسه‌ای که نمایندگان جامعه جهانی در آن حضور دارند، و تهران می‌تواند حرف خودش را به طور مستقیم به گوش جهانیان برساند، فرصت، امکان و ابزاری است که باید از آن استقبال کرد. جلال خوش‌چهره به «آرمان ملی» گفت:‌ این برخلاف دیدگاهی است که در سال‌های اولیه انقلاب تهران پیرو یک گرایش حمایت از صندلی‌های خالی در نهادهای بین‌المللی بود، اما در اواخر جنگ هشت ساله جمهوری اسلامی به این نتیجه رسید که باید از تریبون‌های بین‌المللی استفاده کرد و در این صحنه‌ها حضور داشت. وی افزود: حضور آقای پزشکیان در مجمع عمومی سازمان ملل که دومین حضور وی هم هست قاعدتا یک فرصت و یک ابزار است. آن هم در شرایطی که روابط ایران با جامعه جهانی به‌ویژه با آژانس، اروپا و آمریکا به نقطه تا حدود نزدیک به تقابل رسیده و یک عمل جنگ روانی علیه ایران و موقعیت جمهوری اسلامی در جامعه جهانی در حال شکل‌گیری است که هدف آن ایجاد یک ائتلاف جهانی در برابر ایران است. قاعدتا حضور آقای پزشکیان بسیار موثر است. وی بیان کرد: اما این حضور صرفا با توجه به اینکه یک حضور فیزیکی داشته باشند و یک سری اظهارات عمومی بدون نتیجه‌گیری و هدف‌گیری مشخص و تاثیرگذار اگر باشد فایده نخواهد داشت؛ بلکه کیفیت ایده‌هایی که آقای پزشکیان از این تریبون بین‌المللی قرار است بیان کند مهم است و توجه افکار عمومی هم نه تنها امسال بلکه سال گذشته‌ هم با حضور آقای پزشکیان در مجمع عمومی سازمان ملل این بود که آقای پزشکیان چه ایده‌های تازه‌ای را برای گفتن دارد. خوش‌چهره ادامه داد: امسال هم قاعدتا اگر جامعه جهانی بخواهد درباره ایران حرف‌های تازه‌ای بشنود باید دید که آقای پزشکیان چه ایده‌های تازه‌ای دارد که بتواند هم از منظر دیپلماسی عمومی و هم از منظر گفت‌وگوهای دیپلماتیک با نمایندگان جامعه جهانی اعم از رهبران و مقام‌های بین‌المللی صحبت کند.