فرصت ابتکار عمل ایران
نشست دوحه نشان داد که کشورهای عربی و حتی ترکیه، به رغم آنکه به شدت از اقدام اسرائیل غافلگیر و عصبانی شدند، تلاش کردند خارج از قلمرو استراتژیک آمریکا حرکت نکنند.
حتی بلافاصله نخست‌وزیر قطر به واشینگتن رفت و شکایت از اسرائیل را نزد آمریکا مطرح کرد. همین مسئله باعث می‌شود خوش‌بینی‌ها در ایران نسبت به تغییرات راهبردی در منطقه کاهش یابد، زیرا روابط راهبردی در یک روز یا بر اساس یک حادثه شکل نمی‌گیرد. در چند دهه اخیر، جریان‌های افراطی در تمام منطقه و از جمله در دنیای عرب مشغول ویرانگری بوده‌اند. این روند نه تنها باعث نزدیکی ایران و کشورهای عربی نشد، بلکه مناسبات را تخریب کرد و حتی ایران را در معرض خطراتی قرار داد. بنابراین، بازسازی این روابط و ایجاد پیوندهای راهبردی تازه، کار آسانی نخواهد بود. از سوی دیگر، باید توجه داشت که آمریکا در تلاش است روابط میان اعراب و اسرائیل را مدیریت کند. اما این مدیریت چندان ساده نیست، چرا که در طرف مقابل اسرائیل قرار دارد؛ آن هم به رهبری بنیامین نتانیاهو. نتانیاهو معتقد است که اسرائیل تنها دو سال فرصت دارد تا یک سازوکار راهبردی و نظامی یک‌جانبه را در منطقه مستقر کند. دلیل این نگاه آن است که هیچ رئیس‌جمهوری در تاریخ آمریکا و حتی در آینده، به اندازه دونالد ترامپ با اسرائیل همراه نخواهد بود. به همین علت، اسرائیلی‌ها تلاش می‌کنند سیاست «نیل تا فرات» را نه فقط بر زمین، بلکه در آسمان و در حوزه سیاسی- امنیتی پیاده کنند تا دست برتر را در کل منطقه داشته باشند و هرگونه تهدید را خارج از مرزهای خود سرکوب کنند. این شرایط باعث می‌شود در آینده شاهد چالش‌هایی میان متحدان آمریکا در منطقه باشیم. کشورهای عربی نیز در مسیر نزدیکی به ایران همواره ملاحظاتی خواهند داشت و از سوی دیگر، مجبورند در عرصه نظامی آمادگی بیشتری از خود نشان دهند. با این حال، ایران می‌تواند از همین شرایط استفاده کند و با ارائه طرحی برای امنیت منطقه‌ای، ابتکار عمل را به دست گیرد. اگر این ابتکارات به‌گونه‌ای طراحی شوند که منافع ایران را هم تأمین کنند، می‌توانند مسیر تازه‌ای در مناسبات منطقه‌ای ایجاد نمایند.
حشمت‌ا... فلاحت‌پیشه
کارشناس روابط بین‌الملل
ارسال نظر