ایران و آمریکا «یکشنبه» در مسقط

اما به‌محض مخابره‌ یک خبر مثبت، بازار ارز با فروریزش همراه می‌شود و امید به بازارهای مالی باز می‌گردد. تمام این نوسانات، جنبه‌ای روانی از واقعیت موجود در روابط تهران و واشینگتن است. با این حال، اگر قرار باشد به‌جای تحلیل روانی، واقعیت مذاکرات را در نظر بگیریم، باید به آخرین اظهارات عباس عراقچی وزیر امور خارجه، بعد از دور دوم و پیش از آغاز دور سوم مذاکرات رجوع کنیم. عراقچی به‌درستی گفته بود که «ما پشت میز مذاکره می‌کنیم، نه در رسانه‌ها.» اگر این جمله را مبنای تحلیل قرار دهیم، بسیاری از اخبار منفی که پس از تعویق در برگزاری دور چهارم مذاکرات منتشر شد، فاقد اعتبار تحلیلی خواهند بود. در همین زمینه، ادعاهایی نظیر اینکه آمریکا خواستار جمع‌آوری تأسیسات غنی‌سازی ایران شده یا اینکه فرماندهی مذاکرات در دست نتانیاهو است، بیشتر از آنکه از یک روند دیپلماتیک نشأت بگیرد، حاصل پروژه‌های رسانه‌ای برای برهم زدن مسیر گفت‌وگوهاست. این در حالی است که منابع آگاه تأیید کرده‌اند دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا روز چهارشنبه ۲۳ اردیبهشت در مسقط برگزار خواهد شد. هرچند برخی منابع، روز یکشنبه را برای مذاکرات اعلام کرده بودند، اما طبق پیگیری‌ها زمان نهایی، چهارشنبه تعیین شده است.

+ بازگشت به دیپلماسی

طی روزهای گذشته، اظهارات مقاماتی چون «ویتکاف» نماینده ترامپ در امور غرب آسیا، حاکی از آن است که دولت ترامپ به‌دنبال حل‌وفصل دیپلماتیک ماجراست. او در اظهاراتی کم‌سابقه تأکید کرده که «ما تمام تلاش خود را می‌کنیم که این موضوع از راه دیپلماتیک حل شود» و خبر داده که در صورت عدم برگزاری گفت‌وگو در هفته جاری، علت آن تنها سفر رئیس‌جمهور به خاورمیانه خواهد بود. این در حالی است که ترامپ در ماه‌های اخیر به‌شدت رویکرد منطقه‌ای خود را فعال کرده و در همین چارچوب، بخشی از تمرکز او بر ادامه‌ی پروژه صلح ابراهیم است. البته گویا عربستان اعلام کرده در سفر ترامپ به ریاض خبری از صحبت در مورد پیمان ابراهیم نیست. ویتکاف صراحتاً گفته: «ایران نباید هرگز به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند» که به نظر نوع نگاه آمریکا به غنی‌سازی در ایران را مشخص می‌کند.

نقش کنگره و توافق احتمالی

یکی از موضوعات کلیدی در تحلیل چشم‌انداز این مذاکرات، مسئله نقش کنگره آمریکاست. حقوقدانان معتقدند اگر آمریکا بخواهد به توافقی با ایران برسد، چه بازگشت به برجام باشد چه توافقی جدید، احتمال زیادی دارد که همچون برجام ۲۰۱۵، آن را به‌صورت یک توافق‌نامه اجرایی دنبال کند تا نیازی به تصویب در کنگره نداشته باشد. این در حالی است که به نظر می‌رسد ایران خواستار تضمین‌هایی است که در هیچ دولتی در آمریکا شرایطی ایجاد نشود که آمریکا زیر توافق هسته‌ای بزند.

+ پیام به تهران؟

در میان خبرهای حاشیه‌ای اما مهم، گزارش میدل‌ایست‌آی درباره انتقال سامانه پدافندی پاتریوت از اسرائیل به اوکراین نیز قابل توجه است. مقامات دولت کنونی و پیشین آمریکا این اقدام را نه‌تنها نشانه‌ای از حمایت از اوکراین، بلکه پیامی غیر مستقیم به تهران دانسته‌اند؛ پیامی مبنی بر اینکه واشینگتن آماده است همزمان با ادامه مذاکرات، موازنه قدرت در منطقه را نیز باز تنظیم کند. در این معنا که آمریکا با انتقال این سامانه از اسرائیل به صورت غیر مستقیم به نتانیاهو پیام می‌دهد که نباید در اندیشه حمله به تهران و تاسیسات هسته‌ای آن باشد چرا که گنبد آهنین شکست خورده و اسرائیل بدون پاتریوت‌های آمریکایی در برابر ایران ضربه‌پذیر است.

+سیاست صبر و انتظار

در مجموع، فضای مذاکرات ایران و آمریکا در آستانه دور چهارم گفت‌وگوها، نه‌تنها به نقطه‌ای حساس رسیده بلکه از منظر روانی، اقتصادی، سیاسی و حتی امنیتی نیز وارد مرحله‌ای جدید شده است. هرچند برخی تلاش دارند از مسیرهای رسانه‌ای مذاکرات را به حاشیه ببرند، اما خبرهای میدانی از آمادگی دو طرف برای پیشبرد مسیر دیپلماتیک حکایت دارد. آیا چهارشنبه در مسقط، گامی مهم به سمت توافق برداشته خواهد شد؟ پاسخ این پرسش، در گرو میزان واقع‌گرایی دو طرف در اتاق مذاکره است، نه هیاهوی بیرون آن.