زمان سعی و خطا گذشته است

از طرف دیگر تقریبا غالب دولت‌ها برای حل مشکل بنزین یا کنترل و کاهش مصرف بنزین دو راهکار را اتخاذ کرده‌اند؛ یکی، افزایش قیمت بنزین و دوم، سهمینه بندی بنزین. سوال اساسی این است که این راهبرد یعنی کاهش سهمیه‌ها و افزایش قیمت بنزین تا کی می‌تواند ادامه داشته باشد. طبق آمارهای موجود تقریبا سالانه 10 درصد شاهد افزایش  مصرف بنزین هستیم و در حال حاضر مصرف بنزین به یکصد میلیون لیتر در روز رسیده است. سوال این است که آیا طی 10 سال آینده که میزان مصرف بنزین به بیش از 200 میلیون لیتر می رسد، توان تامین چنین حجمی از تولید و مصرف بنزین را داریم؟ در حال حاضر و در برخی سنوات گذشته مجبور شدیم برای تامین بنزین اقدام به واردات بنزین کنیم. یعنی نه تنها نفت و فرآورده‌های نفتی کم کم دارد منبع ارزآوری برای کشور را از دست می دهد بلکه خودش دارد به مصرف ارز سایر کالاهای صادراتی تبدیل می شود. بنابراین باید یک فکر اساسی کرد؛ همان فکری که دنیا انجام داده. بسیاری از مسائل و مشکلاتی که ما در کشور داریم، از جمله سیر صعودی مصرف بنزین را بقیه کشورهای دنیا هم داشته اند اما آنها به راه حل های علمی و منطقی روی آورده‌اند. به‌عنوان مثال ماشین‌های هیبریدی، ماشین‌های برقی، ماشین‌های کم مصرف و گسترش شبکه حمل و نقل عمومی. در دنیا راهکارهای متعدد رفتند ولی در ایران یک راهکار بیشتر نداریم که آن یک راهکار یا افزایش قیمت بنزین است یا کاهش میزان سهمیه بنزین. به نظر می‌رسد که دولت بیش از اندازه به خودروسازان فرصت داده که به بهینه سازی و تولید خودروی کم مصرف بپردازند. به هر حال امروز قدمت صنعت خودروی ما به بیش از 5، 6 دهه می‌رسد و طی این مدت بسیاری از کشورهایی که تولیدکننده خودرو بودند، امروز تولید خودرو آنهم کم‌مصرف را انجام می‌دهند. مصرف خودروهای ایرانی به طور میانگین دو برابر مصرف خودروهای خارجی است. یا اگر خیلی بدبینانه بگوییم، مصرف خودروهای ایرانی 30، 40 درصد بیش از مصرف خودروهای خارجی است. اگر اقدام به تولید خودروهای هیبریدی، کم مصرف کنیم یا واردات اینگونه خودروها را در دستور کار قرار دهیم به نظر می‌رسد که نه نیازمند سهیمه‌بندی هستیم، نه نیازمند این هستیم که هرچند سال یکبار به سراغ ابزار قیمت برویم. لذا به اندازه کافی طی سنوات گذشته از روش‌های سعی و خطا یعنی کاهش سهمیه، تعیین سهمیه و افزایش قیمت استفاده کردیم و به نتیجه مطلوب نرسیدیم. باید به فکر یک راه حل اساسی و ماندگار بود آن‌هم هیچ راهی جز تولید یا واردات ماشین‌های کم مصرف، برقی و هیبریدی نخواهد بود.

*هادی حق شناس

اقتصاددان