تنش در قفقاز براي كاهش روابط ايران با شرق
آرمان ملی-علیرضا پورحسین: برخی صاحب‌نظران بر این باور هستند که علاوه بر ایران، تــــرکیه، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، روسیه و اسرائیل، تنش‌ها در قفقاز بازیگران دیگری نیز دارد که کم‌تر نام خود را در این حوزه بر سر زبان می‌اندازند. یکی از شاخص‌ترین این بازیگرها، ایالات‌مـتحده است. در ســـال‌هــای گذشته آمریکا نقش اصلـــی را در ایجاد خط لولـــه‌های باکو - تفلیس- جیحان و باکو-تفلیس-ارزروم ایفا کرده است. این خطوط لوله دستاورد اصلی سیاست آمریکا بوده و به صورت روزافزون نفوذ آمریکا را در قفقاز جنوبی افزایش داده است. حیدر علی‌اف در طـــول زمامداری خــود تلاش کرد با مذاکره با مقام‌های عالی‌رتبه آمریکا و سران کشورهای اروپایی نظر این کشورها را نسبت به بحران قره‌باغ که به دلیل هم‌کیش بودن با ارامنه و تبلیغات وسیع مجامع ارمنی، اکثریت طرفدار ارامنه بودند، تغییر دهد اما در این خصوص موفق نشد. اینک به نظر می‌رسد که غربی‌ها تغییر رویکرد داده و حمایت از این کشور نوپا و دارای ذخایر در‌خور‌توجه نفت و گاز و موقعیت استراتژیکی مهم را به منزله یک اولویت برای خود می‌دانند. در همین راستا آنها حتی برخی احزاب ارمنستان را از مسببین
اصلی درگیری‌های قومی در قره‌باغ می‌دانند و نام آنها را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار داده‌اند. در راستای بررســــی این مساله آرمان ملی گفت‌وگویی با محمدجواد جمالی نوبندگانی، نایب‌رئــیس کمیسیون سیاست خـــارجی مجلس دهم داشته است که در ادامه می‌خوانید.
تحولات اخیـــر در منطقه قفقاز، بازیـــگران ناشناخته نیـــز دارد و آیا می‌توان آمریکا را یکـی از آنها دانست؟
مشخصا موضع‌گیری‌های اخیر الهام علی‌اف و در مقابل ایران ایستادن، ریشه در مواضع مستقل آنها ندارد و شکی نیست که فشارهای فرامنطقه‌ای منجر به این تقابل شده است. آمریکا مشخصا پس از خروج غیرمسئولانه از افغانستان و به آشوب کشیدن این کشور به دنبال این است تا سایر مناطق اطراف ایران را نیز با چالش‌هایی مواجه کند. علاوه بر این آمریکا این نقشه را نیز دنبال می‌کند تا ایران را از مسیر ترانزیت انرژی، ریلی و جاده‌ای حذف کند. تنش‌آفرینی امروز آنها در قفقاز نیز به همین علت است و تا حدی نیز به اهداف خود در این مسیر رسیده‌اند. آنها حتی حاضر شدند لوله‌های انتقال انرژی را از کف دریا عبور دهند اما ایران را در آن دخیل نکنند. امروزه ایران در آستانه اتصال ریلی از چابهار به اروپاست و این مشخصا به مذاق آمریکا خوش نیامده است و آنها به دنبال این هستند تا ارتباط ایران با اوراسیا را قطع کنند. باید بازهم نگاه اقتصاد محور به تحولات اخیر در قفقاز داشت و مشخصا آنها می‌خواهند از طریق تنش‌آفرینی، حلقه تحریم را بر ایران تنگ‌تر کنند. فعال شدن یک فشار جدید در شمال کشور، شاید یک بازی از پیش طراحی شده باشد تا ایران را هر چه سریع‌تر به پای میز مذاکره بکشانند. قطعا اسرائیل دراین تنش‌ها نقش دارد اما آمریکا به نظر می‌رسد این تنش را طراحی کرده است. آمریکا حتی پا را فراتر گذاشته و با تعاملی که با گرجستان داشته، برای تاجرهای ایرانی نیز مشکل‌آفرینی کرده‌اند و عملا گرجستان را نیز به این سمت سوق داده‌اند تا مقابل ایران بایستد.
ایران چگونه می‌تواند تنش‌ها در قفقاز را به نفع خود مدیریت کند؟
در ابتدا باید گفت که رئیس‌جمهوری آذربایجان نباید فراموش کند که ایران تا چه میزان به پدرش در نخجوان کمک کرد. ایران و جمهوری آذربایجان برای سالیان زیادی در کنار یکدیگر همکاری کردند. با توجه به این موارد، الهام علی‌اف باید در موضع‌گیری‌های خود تجدیدنظر کند. تنش با ایران کاملا متفاوت از آن چیزی خواهد بود که جمهوری آذربایجان در مقابل ارمنستان تجربه کرد. مولفه‌های قدرت ایران در منطقه قابل رویارویی نیست و به همین علت جمهوری آذربایجان نمی‌تواند با ایران درگیر شود. در مقابل جمهوری آذربایجان می‌تواند از مولفه‌های قدرت ایران استفاده کند همان‌گونه که سوریه، قطر و کویت نیز در سال‌های گذشته استفاده کردند و از گزند دشمنانشان درامان ماندند. جمهوری آذربایجان باید به این نکات توجه کند. مشخصا امروز کار دیپلمات‌های ایرانی نیز در جمهوری آذربایجان سخت است زیرا باید چسبندگی اسرائیل را از این منطقه از بین ببرند. نکته مهم این است که ایران امروز در مرزهایی با مشکل مواجه شده که سالیان سال در آنها آرامش حکمفرما بوده است. چالش و زخم سطحی که امروز در قفقاز ایجاد شده، اگر درمان نشود، به یک بیماری تبدیل خواهد شد که عامل آن نیز اسرائیل است و عملا آنها همسایه ایران خواهند شد. این یک برنامه گسترده علیه ایران است و خبرهایی شنیده می‌شود که اسرائیل در جنوب و در امارات نیز شهرهای زیرزمینی ایجاد کرده و در آنها تسلیحاتی برای مقابله با ایران تعبیه کرده‌اند. اسرائیل می‌خواهد برای فشار وارد کردن برایران، از نظر سرزمینی نیز با ایران هم‌مرز شود.
رزمایش ایران در مقابل موضع‌گیری‌های جمهوری آذربایجان یک واکنش مناسب بود؟
چنـــدی پیش یک روحانـــی نزدیک به دولـت باکو، صحبت‌های تندی علیه ایران کرد و انتظار می‌رفت تا مقامات باکو اقدام به جبران این صحبت‌های تند کنند اما متاسفانه الهام علی‌اف نیز موضعی مشابه گرفت. آن روحانی نزدیک به دولت باکو حتی بحث تجزیه ایران را نیز مطرح کرده بود و ما باید پاسخ مناسبی به آن می‌دادیم که مانور نظامی برگزار شده از سوی ارتش، یکی از پاسخ‌هایی بود که می‌توان به این اظهارات داد. مشخصا اگر یکی از ائمه‌جمعه ایران، چنین صحبت‌هایی علیه جمهوری آذربایجـان مــی‌کرد، آنها نیز خواستار عذرخواهی می‌شدنـــد اما نه این کار را انجام دادند و در مقابل، رزمایش با حضور ترکیه و پاکستان برگزار کردند و آن موضع‌گیری‌ها را علیه ایران نیز تکرار کردند. مشخصا ایران اقدام خوبـــی درخصوص برگزاری رزمایش انجام داد. این رزمایش یک هشدار به جمهوری آذربایجان بود و ما مشخصا آنها را تهدید نکرده‌ایم در حالی که آنها ما را تهدید به تجزیه کردند.
تحولات اخیـــر در منطقه قفقاز، بازیـــگران ناشناخته نیـــز دارد و آیا می‌توان آمریکا را یکـی از آنها دانست؟
مشخصا موضع‌گیری‌های اخیر الهام علی‌اف و در مقابل ایران ایستادن، ریشه در مواضع مستقل آنها ندارد و شکی نیست که فشارهای فرامنطقه‌ای منجر به این تقابل شده است. آمریکا مشخصا پس از خروج غیرمسئولانه از افغانستان و به آشوب کشیدن این کشور به دنبال این است تا سایر مناطق اطراف ایران را نیز با چالش‌هایی مواجه کند. علاوه بر این آمریکا این نقشه را نیز دنبال می‌کند تا ایران را از مسیر ترانزیت انرژی، ریلی و جاده‌ای حذف کند. تنش‌آفرینی امروز آنها در قفقاز نیز به همین علت است و تا حدی نیز به اهداف خود در این مسیر رسیده‌اند. آنها حتی حاضر شدند لوله‌های انتقال انرژی را از کف دریا عبور دهند اما ایران را در آن دخیل نکنند. امروزه ایران در آستانه اتصال ریلی از چابهار به اروپاست و این مشخصا به مذاق آمریکا خوش نیامده است و آنها به دنبال این هستند تا ارتباط ایران با اوراسیا را قطع کنند. باید بازهم نگاه اقتصاد محور به تحولات اخیر در قفقاز داشت و مشخصا آنها می‌خواهند از طریق تنش‌آفرینی، حلقه تحریم را بر ایران تنگ‌تر کنند. فعال شدن یک فشار جدید در شمال کشور، شاید یک بازی از پیش طراحی شده باشد تا ایران را هر چه سریع‌تر به پای میز مذاکره بکشانند. قطعا اسرائیل دراین تنش‌ها نقش دارد اما آمریکا به نظر می‌رسد این تنش را طراحی کرده است. آمریکا حتی پا را فراتر گذاشته و با تعاملی که با گرجستان داشته، برای تاجرهای ایرانی نیز مشکل‌آفرینی کرده‌اند و عملا گرجستان را نیز به این سمت سوق داده‌اند تا مقابل ایران بایستد.
ایران چگونه می‌تواند تنش‌ها در قفقاز را به نفع خود مدیریت کند؟
در ابتدا باید گفت که رئیس‌جمهوری آذربایجان نباید فراموش کند که ایران تا چه میزان به پدرش در نخجوان کمک کرد. ایران و جمهوری آذربایجان برای سالیان زیادی در کنار یکدیگر همکاری کردند. با توجه به این موارد، الهام علی‌اف باید در موضع‌گیری‌های خود تجدیدنظر کند. تنش با ایران کاملا متفاوت از آن چیزی خواهد بود که جمهوری آذربایجان در مقابل ارمنستان تجربه کرد. مولفه‌های قدرت ایران در منطقه قابل رویارویی نیست و به همین علت جمهوری آذربایجان نمی‌تواند با ایران درگیر شود. در مقابل جمهوری آذربایجان می‌تواند از مولفه‌های قدرت ایران استفاده کند همان‌گونه که سوریه، قطر و کویت نیز در سال‌های گذشته استفاده کردند و از گزند دشمنانشان درامان ماندند. جمهوری آذربایجان باید به این نکات توجه کند. مشخصا امروز کار دیپلمات‌های ایرانی نیز در جمهوری آذربایجان سخت است زیرا باید چسبندگی اسرائیل را از این منطقه از بین ببرند. نکته مهم این است که ایران امروز در مرزهایی با مشکل مواجه شده که سالیان سال در آنها آرامش حکمفرما بوده است. چالش و زخم سطحی که امروز در قفقاز ایجاد شده، اگر درمان نشود، به یک بیماری تبدیل خواهد شد که عامل آن نیز اسرائیل است و عملا آنها همسایه ایران خواهند شد. این یک برنامه گسترده علیه ایران است و خبرهایی شنیده می‌شود که اسرائیل در جنوب و در امارات نیز شهرهای زیرزمینی ایجاد کرده و در آنها تسلیحاتی برای مقابله با ایران تعبیه کرده‌اند. اسرائیل می‌خواهد برای فشار وارد کردن برایران، از نظر سرزمینی نیز با ایران هم‌مرز شود.
رزمایش ایران در مقابل موضع‌گیری‌های جمهوری آذربایجان یک واکنش مناسب بود؟
چنـــدی پیش یک روحانـــی نزدیک به دولـت باکو، صحبت‌های تندی علیه ایران کرد و انتظار می‌رفت تا مقامات باکو اقدام به جبران این صحبت‌های تند کنند اما متاسفانه الهام علی‌اف نیز موضعی مشابه گرفت. آن روحانی نزدیک به دولت باکو حتی بحث تجزیه ایران را نیز مطرح کرده بود و ما باید پاسخ مناسبی به آن می‌دادیم که مانور نظامی برگزار شده از سوی ارتش، یکی از پاسخ‌هایی بود که می‌توان به این اظهارات داد. مشخصا اگر یکی از ائمه‌جمعه ایران، چنین صحبت‌هایی علیه جمهوری آذربایجـان مــی‌کرد، آنها نیز خواستار عذرخواهی می‌شدنـــد اما نه این کار را انجام دادند و در مقابل، رزمایش با حضور ترکیه و پاکستان برگزار کردند و آن موضع‌گیری‌ها را علیه ایران نیز تکرار کردند. مشخصا ایران اقدام خوبـــی درخصوص برگزاری رزمایش انجام داد. این رزمایش یک هشدار به جمهوری آذربایجان بود و ما مشخصا آنها را تهدید نکرده‌ایم در حالی که آنها ما را تهدید به تجزیه کردند.
ارسال نظر