یارانه‌ها در آستانه مسیر تغییر

 این امر به ویژه با تصمیم اخیر دولت برای پرداخت کالابرگ و در قالب تحویل اقلام اساسی از اول آبان‌ماه سال جاری، با واکنش‌های بیشتری همراه شده است. برخی معتقدند معیارهای حذف یارانه بگیرها در شرایط دشوار اقتصادی نیاز به بررسی و رصد بیشتر دولت دارد. البته اکثر صاحب‌نظران بر حذف یارانه نقدی توافق دارند و معتقدند، تخصیص کالابرگ و عرضه اقلام اساسی به اقشار آسیب‌پذیر در شرایط کنونی تبعات کمتری در بازار دارد و به احتمال زیاد به اهداف از پیش تعیین شده در این زمینه بیشتر منجر خواهد شد.

آلبرت بغزیان کارشناس اقتصادی در این باره گفت: موضوع یارانه‌ها به یکی از مسائل کلیدی اقتصادی کشور تبدیل شده است. از زمان ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد، طرح یارانه‌ها با هدف حمایت از اقشار آسیب‌پذیر و کاهش فشار اقتصادی بر آنها آغاز شد. قرار بر این بود که یارانه‌ها به صورت نقدی به افرادی که نیازمند حمایت هستند، پرداخت شود تا آنها بتوانند بر اساس اولویت‌های خود هزینه‌های زندگی را مدیریت کنند. با این حال، این طرح با چالش‌های جدی مواجه شده است. یکی از مشکلات اساسی این است که افزایش قیمت کالاهای یارانه‌ای، مانند بنزین، آب و برق، به طور همزمان با پرداخت یارانه‌ها، فشار بیشتری بر روی اقشار کم‌درآمد وارد کرده است. در واقع، اگرچه هدف اولیه حمایت از این اقشار بود، اما افزایش قیمت‌ها و تورم عمومی در جامعه باعث شده تا اثرات مثبت یارانه‌ها کمرنگ شود. نکته دیگری که باید به آن توجه کرد، این است که یارانه‌های نقدی باید به گونه‌ای طراحی شوند که با افزایش قیمت‌ها و تورم در جامعه تداخل نداشته باشند. در حقیقت، اگر یارانه‌ها به صورت نقدی پرداخت شوند، باید قیمت‌های دیگر کالاها نیز تعدیل شود تا فشار اقتصادی بر روی خانواده‌ها کاهش یابد. در حقیقت با وجود اینکه یارانه‌ها در زمان احمدی‌نژاد به عنوان یک راهکار حمایتی معرفی شدند، اما عدم تغییر و افزایش در مبلغ یارانه‌ها در طول زمان، نشان‌دهنده نیاز به بازنگری و اصلاح در این سیستم است، در غیر این صورت، هدف اصلی حمایت از اقشار آسیب‌پذیر به چالشی بزرگ تبدیل خواهد شد.

یارانه‌ها در شرایط تورمی

او افزود: در شرایط حال حاضر اقتصادی کشور، با توجه به وضعیت تورمی، می‌توان گفت که یارانه‌ها تقریباً اثرگذاری خود را از دست داده‌اند. در این راستا، تصمیم به ارائه کالا به جای یارانه نقدی یا یارانه کالابرگ می‌تواند تأثیر بهتری بر روی اقشار آسیب‌پذیر داشته باشد. این روش نه تنها می‌تواند به مدیریت بهتر حمایت از این اقشار کمک کند، بلکه در بسیاری از کشورهای دیگر نیز به عنوان یک راهکار موفق اجرا می‌شود. به عنوان مثال، در ایالات متحده آمریکا، ارائه کالا به مردم به عنوان یک راهکار حمایتی در مواقع بحرانی و اقتصادی به کار گرفته می‌شود. این رویکرد در ایران نیز در دوره‌های مختلف، از جمله اوایل انقلاب، مورد استفاده قرار گرفته است. در آن زمان، ارائه کالا به مردم به دلیل نیازهای اساسی و کاهش مشکلات ناشی از فروش کالاها، مؤثر واقع شد. این کارشناس اضافه کرد: با این وجود، برای موفقیت این طرح، نظارت و رصد دولت بر توزیع کالاها بسیار حیاتی است. باید اطمینان حاصل شود که کالاها با کیفیت مناسب به دست مردم برسند و از ایجاد بازار سیاه جلوگیری شود. همچنین، مراکزی که این کالاها را توزیع می‌کنند باید تحت نظارت دقیق قرار گیرند تا از تغییر کیفیت و قیمت‌ها جلوگیری شود. البته بدیهی است اجرای صحیح این طرح می‌تواند، می‌تواند به عنوان یک راهکار مؤثر در حمایت از اقشار آسیب‌پذیر و کاهش فشار اقتصادی بر روی آنها عمل کند.

نظارت دولت بر توزیع

بغزیان توضیح داد: در شرایط فعلی، یکی از بهترین راهکارهایی که دولت می‌تواند اتخاذ کند، توزیع کالا به جای یارانه نقدی است. این اقدام نه تنها می‌تواند از ایجاد بازار سیاه جلوگیری کند، بلکه به حمایت واقعی از اقشار آسیب‌پذیر نیز کمک خواهد کرد. با ارائه کالا به مردم، دولت می‌تواند از تبدیل این کالاها به اقلام غیرضروری مانند سیگار و سایر کالاهای لوکس جلوگیری کند. او اضافه کرد: در این میان نظارت دولت بر توزیع کالاها بسیار حیاتی است، چراکه اگر دولت نتواند بر فروش کالاهایی که در اختیار مردم قرار می‌دهد، نظارت کند، احتمالاً این کالاها به بازار سیاه منتقل خواهند شد و در آن صورت فشار اقتصادی بر روی مردم عادی افزایش می‌یابد و تورم در این بخش به شدت افزایش خواهد یافت. او ادامه داد: دولت باید اطمینان حاصل کند که قیمت کالاهای دیگر که خارج از سیستم کالابرگ هستند، افزایش نیابد. در غیر این صورت، فشار اقتصادی بر روی خانواده‌ها افزایش خواهد یافت و این موضوع می‌تواند به نارضایتی عمومی منجر شود. این تحلیلگر اقتصادی افزود: از جمله اقدامات ضروری دولت، نظارت بر مراکز توزیع کالا است تا اطمینان حاصل شود که این مراکز کالاهای با کیفیت و مطابق با استانداردها را به مردم ارائه دهند، بعلاوه، باید اطمینان حاصل شود که کالاهایی که به مردم داده می‌شود، همان کالاهایی باشد که در ابتدا تعیین شده و از توزیع کالاهای بی‌کیفیت جلوگیری شود. در این صورت است که دولت می‌تواند به عنوان یک حامی واقعی برای اقشار آسیب‌پذیر عمل کند و از فشارهای اقتصادی بر روی آنها بکاهد.

رصد مداوم یارانه بگیران

 بغزیان تاکید کرد: یکی از مسائل کلیدی که باید مورد توجه دولت قرار گیرد، حذف افرادی است که واقعاً نیازمند و از اقشار آسیب‌پذیر نیستند. این اقدام می‌تواند به بهبود کارایی سیستم کالابرگی کمک کند و اطمینان حاصل کند که کالاها به دست کسانی می‌رسد که واقعاً به آنها نیاز دارند. همچنین، کیفیت کالاهایی که به مردم تحویل داده می‌شود، باید مورد توجه دولت قرار گیرد تا از بروز نارضایتی و مشکلات بیشتر جلوگیری شود، این رصد مستمر می‌تواند به دولت کمک کند تا از منابع خود به بهترین نحو استفاده کند و از سوءاستفاده‌ها جلوگیری نماید. در حقیقت دولت باید توجه داشته باشد که اگر کالایی که به مردم ارائه می‌شود، در جریان تورم افزایش قیمت پیدا کند، این افزایش قیمت نباید شامل کالاهای کالابرگی شود. به عبارتی، دولت باید کالاها را با قیمت‌های از پیش تعیین شده و ثابت به مردم ارائه دهد، قطعاً این کار نه تنها به نفع مردم خواهد بود، بلکه می‌تواند از بروز مشکلات اقتصادی بیشتر جلوگیری کند. البته در این میان، مردم نیز باید در تلاش باشند تا به وضعیت با ثبات‌تری برسند، چراکه این همکاری بین دولت و مردم می‌تواند به ایجاد یک سیستم حمایتی مؤثر و پایدار منجر شود که در نهایت به نفع همه خواهد بود.

دهک‌بندی‌های اقتصادی

او ضمن اشاره به ضرورت رصد دقیق عادلانه دهک‌بندی‌ها گفت: در راستای توزیع کالاهای کالابرگی و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر، دولت باید نظارت تام و دقیقی بر دهک‌بندی اقتصادی داشته باشد. این نظارت به ویژه در شرایط کنونی که بسیاری از افراد در معرض فشارهای اقتصادی قرار دارند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بغزیان توضیح داد: یکی از چالش‌های اصلی در این زمینه، احتمال وجود افرادی است که به اشتباه در لیست نیازمندان قرار گرفته‌اند و در واقع از نظر مالی در وضعیت خوبی قرار دارند. بنابراین، دولت باید به دقت بررسی کند که آیا افرادی که در دهک‌های پایین قرار دارند، واقعاً نیازمند هستند یا خیر. این اقدام می‌تواند به جلوگیری از بی‌عدالتی و توزیع ناعادلانه منابع کمک کند. از این رو، نظارت بر دهک‌بندی‌ها باید به گونه‌ای باشد که از ورود افراد ثروتمند و مرفه به لیست دریافت‌کنندگان کالاهای حمایتی جلوگیری شود. این کار نه تنها به حفظ عدالت اجتماعی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند اعتماد عمومی به سیستم حمایتی دولت را نیز افزایش دهد. او تاکید کرد: دولت باید با استفاده از داده‌ها و اطلاعات دقیق، به طور مستمر وضعیت اقتصادی افراد را رصد کند و در صورت نیاز، تغییرات لازم را در دهک‌بندی‌ها اعمال نماید. این نظارت دقیق و مستمر می‌تواند به ایجاد یک سیستم حمایتی عادلانه و مؤثر منجر شود که در نهایت نفع آن همه اقشار جامعه را دربر می‌گیرد. در جلسه سران قوا بحث مربوط به برنامه هفتم و قانون و موضوع مربوط به کالابرگ را پیگیری کردیم و امیدواریم تا قبل از پایان مهر ماه واریزی کالابرگ به سبک قدیم انجام شود اما تمام مقدمات فراهم شده که در آبان ماه کالابرگ، به صورت کالا واگذار شود و بحث مربوط به قانون توسط دولت اجرایی شود. رئیس مجلس شورای اسلامی در خصوص حذف سه دهک از دریافت یارانه نیز بیان کرد: این موضوع نیز به طور قطع از سوی دولت دنبال می‌شود تا از آبان ماه نیز اجرایی می‌شود. وی ادامه داد: این موضوع تصمیم قانون است که شاید به دلیل اعتبارات و بحث‌های فنی در حوزه اجرای کار اشکالاتی در آن وجود داشت که انشاا... به طور قطع انجام خواهد شد و با همکاری لازم این کار اجرایی شود.