صداوسیما روی خط انتقاد

دلیل چنین رویگردانی از صداوسیما را می‌توان چنین برشمرد که نه‌تنها نشانی از همبستگی ندارد بلکه موجب تقویت دوقطبی در جامعه هم می‌شود. همچنان که مشاهده می‌کنیم این رسانه در سال‌های اخیر در اختیار گروه خاصی‌ است که تاکید بر تندروی دارند و همین باعث شده تا شهروندان پیوسته و مداوم از تلویزیون فاصله بگیرند. اما مسئولان این سازمان که البته از طیف خاص سیاسی هستند، نه‌تنها راه‌حلی برای بهبود وضعیت پیدا نمی‌کنند بلکه به‌نظر می‌آید برنامه‌ها و سیاست‌هایشان بر دوقطبی تاکید بیشتری دارد. در روزهای اخیر توهین به اهل سنت از روی آنتن حاشیه‌های زیادی به‌‍وجود آورد، آن هم در این شرایط خاص دیپلماسی. با این وجود مسئولان می‌خواهند با معذرت‌خواهی و کارهای تبلیغاتی زمان خریداری کنند. برای بررسی دلیل فاصله گرفتن شهروندان از رسانه ملی، با زهرا نژادبهرام گفت‌وگو کرده‌ایم. نژادبهرام معتقد است که رسانه ملی نیاز به خانه‌‎‌تکانی اساسی دارد. در ادامه این مصاحبه را می‌خوانید.

نگاه سیاسی در رسانه ملی‌ معنایی ندارد

زهرا نژادبهرام، تحلیلگر مسائل سیاسی-اجتماعی در واکنش به افزایش انتقادها از رسانه ملی که به‌ برخی از دو‌قطبی‌ها دامن می‌زند، به ‌خبرنگار «آرمان ملی» می‌گوید: «کارکرد رسانه اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی است، اگر تنها این نگاه را داشته باشیم نگاه‌ها متفاوت‌تر خواهد بود. باتوجه به تحولاتی که در صداوسیما مشاهده می‌کنیم باید بگوییم که روزبه‌روز فاصله‌اش با وظایف و مسئولیت‌ها بیشتر شده است. سرگرمی هم یکی از وظایف صداوسیما است ولی به‌نظر صداوسیما در سراشیبی از دست دادن مخاطب قرار گرفته است زیرا مسئولیت اصلی خود را فراموش کرده است. نظرسنجی‌هایی که در مورد کیفیت و کمیت برنامه‌ها منتشر می‌شود، از جمله ‌‎راه‌هایی است که می‌تواند میزان مخاطب هر رسانه‌ای را محک بزند. در گذشته برای همه برنامه‌ها نظرسنجی انجام می‌شد ولی اکنون این آمارها به اسناد محرمانه تبدیل شده است. بخش‌های دیگری مانند ایسپا هستند که نظرسنجی می‌کنند و بر این اساس آمارها نشان می‌دهد رسانه‌ملی به‌شدت اعتماد جامعه را از دست داده است و شهروندان از شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی اخبار را دنبال می‌کنند. وقتی رسانه‌ای نزول می‌کند و جایگاه و هویت اولیه خود را از دست می‌دهد، وضعیت مطلوبی نخواهد بود. فرای بحث‌های تخصصی در مورد رسانه، رفتارهایی را روی آنتن مشاهده می‌کنیم که چالش‌های امنیتی ایجاد می‌کند. شاید بلافاصله مسئولان معذرت‌خواهی کرده و برای سازنده‌ها اعلام جرم کنند ولی این تنها کفایت نمی‌کند. کشوری متنوع و متشکل از اقوام گوناگون با روش‌ها و فرهنگ‌ها گوناگون نیاز به‌رسانه‌ ملی دارد که همه حوزه‌ها را پوشش دهد ولی حالا این ظرفیت وجود ندارد. به‌نظر اتفاقات جدی‌تری در این سازمان در حال وقوع است که نیاز به نظارت‌های بیشتر دارد». این تحلیل‌گر سیاسی-اجتماعی در همین مورد و با تاکید بر لزوم اصلاحات در ساختار صداوسیما ادامه می‌دهد: «اکثریت برنامه‌های رسانه ملی با چالش جدی کیفیت و مخاطب روبه‌رو هستند که نیاز است مسئولان بالادستی به این موضوع ورود کنند. چون هزینه‌هایش تماما از بودجه ملی تامین می‌شود و به‌ این دلیل نظارت‌ها خیلی باید دقیق باشد تا حداقل سازمان در راستای منافع ملی باشد. مشاهده می‌کنیم که برخی از برنامه‌ها که به دولت ‌ارتباط دارد سانسور می‌‎شود و به مسئولان شهری و دولتی هم اجازه صحبت داده نمی‌شود، مگر در فرصت‌های بسیار محدود. این سلیقه‌ای عمل کردن به درد اعتماد عمومی نمی‌خورد و البته نگرانی‌ها را افزایش داده‌ است. رفتار مسئولان سازمان صداوسیما به‌نوعی است که نه‌تنها توانایی جذب مخاطب ندارند بلکه می‌بینیم با سیاست‌های اجرایی حتی مردم را به‌سمت رسانه‌های دیگر سوق می‌دهند. حالا هم که برخی جریان‌ها باعث آسیب‌دیدن امنیت ملی شده‌اند و این نشانگر آن است که رسانه‌ملی نیاز به یک خانه‌تکانی اساسی دارد. اگر بخواهند با نگاه سیاسی یک نهاد ملی را جهت‌دهی کنند، نتیجه‌اش می‌شود همین رسانه ملی».

بررسی خطای نابخشودنی

پیمان جبلی، رئیس سازمان صدا‌وسیما در پایان جلسه هیات دولت با حضور در جمع خبرنگاران، درباره اقدامات اخیر رسانه ‌ملی، از توهین به مقام ارشد عربستان سعودی تا اظهارات خلاف واقع علیه هموطنان اهل سنت که حواشی زیادی را در پی داشته است، گفت: «جهت اطلاع همکاران عزیز رسانه‌ای و استحضار مردم عزیز، ما جزئیات وقوع خطای نابخشودنی که در رسانه ملی اتفاق افتاد را بررسی کرده‌ایم. بررسی‌های اولیه نشان‌دهنده این است که ترکیبی از بی‌توجهی شبه‌عمدی به ضوابط محتوایی توسط برخی از عوامل تولید این محتوای اهانت‌آمیز در فرآیندهای چند‌لایه نظارتی قبل از پخش، علت وقوع این خطا بوده است. طبیعتا بررسی دقیق‌تر درباره انگیزه‌های عوامل تولید محتوا همچنان ادامه دارد و اقدامات فوری هم برای تثبیت و تقویت فرآیندهای نظارتی در حوزه پخش و رفع خلأ و حفره‌های نظارتی در حال اجراست. از جمله این اقدامات، بازطراحی سامانه‌های انتقال فایل‌های محتوای تولیدی به پخش است تا امکان رسیدن محتوای تایید نشده به آنتن کاهش یابد».