اما و اگرهای برخورد با اتباع غیرمجاز

با توجه به‌ آمارهای منتشر شده می‌توانیم بگوییم که بیش از 5 میلیون اتباع غیرمجاز در ایران زندگی و کار می‌کنند که نه‌تنها روند شفاف مالی ندارند بلکه در برخی از مواقع خطراتی را برای جامعه به‌وجود می‌آورند، به‌نوعی مهاجران غیرمجاز در کنار سایر آسیب‌های اجتماعی ایران جای خود را باز کرده‌اند و به‌نظر همچنان بدون برنامه‌ریزی به تردد، زندگی و کار ادامه می‌دهند. هرچند وزارت کشور، پلیس و وزارت کار «کمر» همت را برای شناسایی و اخراج اتباع غیرمجاز بسته‌اند، ولی نه‌تنها تاکنون عملکرد چندان مثبتی نداشته‌اند بلکه بنابر گفته کارشناسان و مسئولان تعداد آنها روبه افزایش است. نیروهای کار غیرمجاز در همه کشورها حضور دارند و آنچنان که گفته می‌شود یکی از خصوصیات توسعه‌یافتگی، مهاجرپذیری آن کشور و جامعه است به‌نوعی که بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی در دهه‌های اخیر با جذب نیروهای کار متخصص و ساده توانسته‌اند بازده خود را افزایش دهند، ایران اما نه توانسته زیرساخت‌های اشتغال را برای مهاجران آماده کند و نه برنامه‌ای برای ساماندهی آنها داشته باشد. هرچند وضعیت اشتغال برای ایرانی‌ها هم شرایط مناسبی ندارد و در ادوار اخیر با قشر ثابتی روبه‌رو هستیم که همواره در بین بیکارها حضور دارند. در ادامه این گزارش با یکی از تحلیلگران حوزه امنیت ملی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم. آصفری معتقد است اگر قرار بر ساماندهی اتباع غیرمجاز است ابتدا باید از ورود آنها به کشور جلوگیری شود و بعد از آن بخواهیم داخل کشور وضعیت اتباع را بهبود دهیم.

مسئولیت وزیر کشور

محمدحسن آصفری، تحلیلگر مسائل سیاسی و عضو ادوار کمسیون امنیت ملی و سیاست‌خارجه در واکنش به اقداماتی که دولت‌ها برای ساماندهی اتباع غیرمجاز در دستور کار قرار داده‌اند، به‌ خبرنگار «آرمان ملی» می‌گوید: «ساماندهی اتباع غیرمجاز موضوعی است که باید به آن بیشتر توجه شود و نباید به این راحتی‌ها از کنارش گذشت. وزارت کشور اقدامات خوبی را انجام داده است ولی باید هرچه زودتر تکلیف برخی از ناهماهنگی‌ها مشخص شود. از یک‌سو مجموعه وزارت کشور و نیروی انتظامی اقدام به‌ خروج اتباع بیگانه می‌کنند ولی در همین موقعیت، کنسولگری‌های ایران در کابل، هرات و... روزانه 3 تا 4 هزار مجوز ورود به کشور صادر می‌‎کنند که باید این وضعیت اصلاح شود. نمی‌شود از یک‌سو آنها را خارج کنیم ولی در سوی دیگر وزارت امورخارجه در هرات و کابل برای ورورد به کشور به‌آنها مجوز ‌دهد. باتوجه به اینکه قانون‌گذار وظیفه اتباع بیگانه را به وزارت کشور سپرده است سایر دستگا‌ها هم باید به این نهاد کمک کنند و اگر قرار است مجوزی برای ورود به کشور صادر شود مسئولیتش باید به وزارت کشور سپرده شود و به اتباع خارجی به‌خصوص افغان‌ها به این راحتی‌ها اجازه ورود داده نشود. امروز مشاهده می‌کنیم که وزارت آموزش ‌و پرورش جلوی برگزاری امتحانات اتباع غیرمجاز را می‌گیرد ولی در سوی دیگر کنسولگری‌های ما برای آنها ویزا صادر می‌کنند. جلوی این ناهماهنگی‌ها باید گرفته شود. همین چالش‌ها باعث می‌شود که برنامه‌ریزی‌ها در زمینه ساماندهی اتباع به‌خوبی انجام نشود و از سوی دیگر وزارت کار و شهرداری‌ها باید عملکرد بهتری داشته باشند اکنون مهاجران غیرمجاز برای نظافت شهر مشغول هستند و بخشی از آنها در بازار کار حضور دارند. این موارد باید مدیریت شود و همه مجموعه‌ها چه در حوزه اشتغال و چه در حوزه دیگر باید با مجوز وزارت کشور باشد زیرا وظیفه این حوزه با آنها است.» او در همین مورد و با اشاره به سایر اتباعی که در ایران حضور دارند، می‌گوید: «براساس قانون مصوب شعام اتباع مجاز می‌توانند در برخی از شهرهای ایران مشغول باشند و زندگی کنند اما این برای همه اتباعی که داخل حضور دارند نیست و تنها به اتباع مجاز اختصاص دارد. در کشورهای دیگر چنین قوانینی وجود دارد ولی نگرانی ما در مورد اتباع غیرمجاز است وگرنه برای اتباع مجاز مانع کارکردن وجود ندارد زیرا هدف آنها از آمدن به ‌کشور مشخص است و روند مالی شفافی هم دارند. ابتدا باید اتباع غیرمجاز به سرانجامی برسند و پس از آن می‌توانیم برای سایر موارد برنامه‌ریزی کنیم. اتباع پاکستانی بعد از افغان‌ها بسیار زیاد هستند که نیاز به مدیریت و برنامه‌ریزی دارند و بعد از آن عراقی‌ها هستند که بسیاری از آنها مجازند و در ایران تحصیل، زندگی و کار می‌کنند.»