وزیر رفت، خودرو سازی چه می‌شود؟

روز گذشته شاهد استیضاح وزیر صمت توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی بودیم فارغ از نظر نگارنده در مورد استیضاح وزیر صمت به نظر می‌رسد باید مشکلات صنعت خودرو را مورد بررسی قرار داد. مشکل صنعت در ایران، همان مشکلی است که صنعت خودروسازی هم با آن روبه‌روست. صنعت در ایران انحصاری است. انحصار در صنعت موجب عدم پیشرفت، عقب‌ماندگی و پیربچگی می‌شود. انحصار در هر اقتصادی پدیده شومی است زیرا فضای کسب و کار توسط پدیده انحصار نامناسب می‌شود. اگر قیمت خودرو در ایران بالاست دلایل دیگری دارد. امروز بخشی از تقاضای اتومبیل در ایران به علت تقاضای سفته‌بازی است. مردم به خاطر اینکه در برابر تورم قدرت خود را حفظ کنند، اقدام به خرید اتومبیل می‌کنند. این حد از تقاضای اتومبیل در ایران بر اساس تقاضای واقعی نیست و مردم برای اینکه ارزش پول خود را حفظ کنند برای خرید خودرو در صف می‌ایستند. از این رو تا زمانی که سلامت اقتصادی به فضای کسب و کار ایران باز نگردد امروز شاهد افزایش قیمت خودرو، فردا شاهد پرواز نرخ مسکن، پس فردا شاهد افزایش نرخ سکه بهار آزادی و روز دیگر شاهد افزایش نرخ دلار و... خواهیم بود. علت نیز در آن است که اقتصاد ایران از سلامت برخوردار نیست. در کدام کشور کالای صنعتی مانند خودرو ساخته می‌شود که کیفیت تولید 10 سال قبل آن از کیفیت تولید روز آن، بیشتر باشد؟ این موارد نشان می‌دهد که اقتصاد ایران اقتصادی رانتی‌ و دولتی و غیر پاسخگوست. علت نیز در فقدان رقابت است. انحصار اجازه نمی‌دهد که رقابت در تولید به وجود آمده در نتیجه شاهد رشد کیفیت و کمیت کالاهای تولیدی در ایران نخواهیم بود. در فضای اقتصادی غیررقابتی هر شئی که دو چرخ و فرمان داشته باشد و بنزین بخورد و حرکت کند نامش خودرو می‌شود و مردم به علت اینکه کالای دیگری در دست ندارند آن را می‌خرند و برای خرید آن حتی ماه‌ها انتظار می‌کشند. فقدان رقابت در صنعت خودرو موجب شده که صنعت خودرو در ایران عملا عقب بماند. مشکل نیز بر اساس علم اقتصاد قابل حل است. ایران باید در مرحله اول از دام تحریم‌ها خارج شود و با کمپانی‌های بزرگ خودروسازی در جهان وارد مشارکت شود و تولید مشترک با قیمت رقابتی ایجاد کند. سال 1346 در ایران پیکان تولید می‌شد و در خاورمیانه تنها ایران بود که اتومبیل تولید می‌کرد در آن تاریخ در کره‌جنوبی دسته بیل هم تولید نمی‌شد اما امروز در کره خودرو‌های تولید می‌شود که بعد از خودروهای آمریکایی و ژاپنی سومین کمپانی بزرگ تولید خودرو دنیاست و هم بازار اروپا و هم بازار آسیا را از آن خود کرده، چرا و چگونه؟ چون کره خود را از تکنولوژی روز دنیا محروم نکرد و با جهان وارد معامله شد تا بتواند صنایع خودرو خود را پیشرفته کرده و به جهان صادر کند اما در ایران با وجود قدمت خودروسازی شاهد شکوفایی این صنعت نبودیم، علت نیز در انحصار است، علت در عدم توجه به پیشرفت این صنعت و عدم مشارکت با خودروسازی‌های بزرگ در جهان است. تا زمانی که این روند در ایران تغییر نکند و انحصار خودرو به صورت ریشه‌ای برداشته نشود و به دنبال انتقال تکنولوژی نباشیم، شاهد بهبود صنعت خودرو در ایران نخواهیم بود. ایران در تمام این سال‌ها بازار فروش برای خودروهای کره و چین و فرانسه بوده اما هیچ انتقال تکنولوژ‌یی به ایران صورت نگرفته است، چرا؟ چون ایران در حالت تحریم بود و این خودروسازی‌ها به علت تحریم نتوانسته‌اند تکنولوژی به ایران به عنوان یک بازار مصرف و یا تولید کننده مشترک، انتقال دهند.