روش‌ های استاندارد استریل ابزار دندانپزشکی

 بدین ترتیب و با توجه به اهمیت این موضوع، می توان گفت که استریلیزه کردن تجهیزات و ابزارهای مختلف که در فرآیند درمان دندانپزشکی به کار برده می شوند، اهمیت بسیار زیادی دارد. به طور کلی استریلیزاسیون ابزارهای دندانپزشکی شامل روش ها و مراحل مختلفی بوده که در ادامه موضوع به آن خواهیم پرداخت.

مراحل استریل لوازم دندانپزشکی

ابزارهای مختلف و پرکاربردی در دندانپزشکی همچون هندپیس ها، فورسپس و… وجود داشته که به طور مداوم طی درمان مورد استفاده قرار می گیرند. با استریل و ضدعفونی کردن این ابزارها می توان عفونت های بیماری زا را کنترل کرده، و آن ها برای همه بیماران با اطمینان استفاده نمود. استریلیزاسیون ابزارهای دندانپزشکی که امری اجتناب ناپذیر در این حوزه بوده، شامل مراحل زیر می شود:

1. شستشوی اولیه: پس از استفاده از ابزارها، اولین مرحله برای استریلیزه کردن؛ شستشوی اولیه آن ها می باشد. در این مرحله برای حذف آلودگی های قابل مشاهده مانند خون، بزاق و… به تمیز کردن ظاهر این ابزارها با آب می کنیم.
2. غوطه ور کردن ابزار در مواد شوینده: مرحله بعدی یعنی مرحله شستشوی دستی، شامل غوطه ور کردن ابزارها بعد از استفاده در محلول شوینده و ضدعفونی کننده می باشد. پس از این کار با استفاده از برس، آلودگی ها از سطوح ابزارها پاک می کنیم.
3. شستشو با استفاده از دستگاه اولتراسونیک: در این مرحله ابزارهای مورد نیاز برای ضدعفونی شدن، در دستگاه اولتراسونیک قرار داده می شوند. این دستگاه با ریختن مقداری آب مقطر و مواد ضد عفونی کننده شروع به کار کرده وبا استفاده از امواج صوتی و حباب های میکروسکوپی، آلودگی ها را پاک می کند. این روش به دلیل حذف آلودگی های غیر قابل دسترس، بهتر از شستشوی دستی بوده و مطمئن تر نیز می باشد.
4. خشک کردن ابزار: بعد از مراحل شستشو نیاز به خشک کردن ابزارها می باشد. بدین ترتیب پس از خشک کردن تمامی ابزارها، برای مرحله بعدی یعنی بسته بندی آماده می شوند.
5. بسته بندی و پک کردن: پس از تمیز و خشک کردن ابزارها، آن ها را درون بسته و پک های مخصوص استریل(مانند رول های پک) قرار می دهیم. این کار باعث حفظ استریل بودن ابزار پس از فرآیند اتوکلاو شده و مانع از آلودگی آن ها می شود. بنابراین می توان بسته بندی را یک مرحله بسیار مهم در فرآیند استریلیزاسیون دانست.
6. استریلیزاسیون نهایی با دستگاه اتوکلاو: این مرحله از مهم ترین و اصلی ترین مراحل استریلیزاسیون به شمار می رود. در فرآیند استریل و ضدعفونی کردن با اتوکلاو؛ تمامی باکتری ها، ویروس ها و… با استفاده از بخار و دمای بالای دستگاه که حدود ۱۲۱ تا ۱۳۴ درجه سانتی گراد بوده، از بین رفته و استریل می شوند.

انواع روش استریل لوازم دندانپزشکی

استریل و ضدعفونی کردن لوازم دندانپزشکی شامل انواع روش ها بوده که رایج ترین آن ها به شرح موارد زیر می باشند:

1. استریل سازی با اتوکلاو(حرارت مرطوب)

   یکی از موثرترین و رایج ترین روش های استریل کردن ابزار و تجهیزات دندانپزشکی، بوسیله دستگاه اتوکلاو می باشد. در این روش با استفاده از بخار آب داغ با فشار بالا در مدت زمان حدود ۵ تا ۳۰ دقیقه، تمامی میکروارگانیسم ها به طور کامل از بین می روند. این روش دارای سرعت و اثربخشی بسیار بالایی می باشد.

2. استریل کردن با دستگاه فور(حرارت خشک)

   یکی دیگر از روش هایی که جهت استریل کردن آن دسته از ابزارهای دندانپزشکی که به رطوبت حساس بوده وجود دارد؛ استفاده از فور یا دستگاه حرارت خشک می باشد. در این روش میکروب ها با استفاده از هوای خشک و بسیار داغ از بین رفته، که مدت زمان آن بین ۱ تا ۲ ساعت می باشد. استریل با حرارت خشک برای ابزار فلزی،‌ روشی مناسب محسوب می شود.

3. استریل با گاز اتیلن اکساید

   از دیگر روش های رایج به منظور استریل سازی لوازم و ابزارهای دندانپزشکی، با استفاده از گاز اتیلن اکساید می باشد. این روش برای ابزارهای حساس به رطوبت و حرارت مانند لوازم پلاستیکی و… مناسب بوده، که در آن گاز سمی در دمای پایین به عمق ابزار نفوذ کرده و باعث استریل آن ها می شود.

استفاده از لوازم یکبار مصرف دندانپزشکی

در دندانپزشکی برای سهولت کار و عدم نیاز به استریلیزاسیون تمامی ابزار، می توان از لوازم یکبار مصرف دندانپزشکی نیز استفاده نمود. این لوازم قابلیت یکبار استفاده را داشته و نقش مهمی در پیشگیری از عفونت و بیماری ها دارند. در واقع با استفاده از لوازم و ابزار یکبار مصرف همچون سینی یکبار مصرف دندانپزشکی ، سرساکشن و… نیازی به زمان طولانی برای استریل کردن ابزار نمی باشد. بدین ترتیب ارائه خدمات به بیماران با سرعت بیشتری انجام شده، و همچنین این ابزار به دلیل یکبار مصرف بودن کاملا بهداشتی بوده و ایمن می باشند.

نتیجه گیری

استریل ابزار دندانپزشکی را می توان یک اقدام پیشگیرانه و بسیار مهم در دندانپزشکی دانست که نقش حیاتی در جلوگیری از عفونت و حفظ سلامت بیماران دارد. با رعایت و استفاده از انواع روش های استریلیزاسیون ابزار دندانپزشکی که هرکدام مخصوص ابزاری خاص بوده، می توان از انتقال انواع بیماری های عفونی و خطرناک مانند HIV و… و عواقب جبران ناپذیر آن ها پیشگیری کرد. این امر علاوه بر حفظ بهداشت و سلامت بیمار، باعث اطمینان خاطر و رضایت او شده و کیفیت درمان را نیز ارتقا می دهد.