دو گزینه روی میز نفتی‌ها؛ تهاتر یا زنجانی‌ها؟

به گزارش آرمان ملی آنلاین از سوی دیگر بنا به گفته آژانس بین‌المللی انرژی (آی‌ئی‌ای) تولید نفت ایران از آغاز سال ۲۰۲۳ میلادی تاکنون با ۳۵۰ هزار بشکه افزایش همراه بوده و حائز رتبه چهارم تولید نفت در اوپک شده‌ایم و کارشناسان با استناد به این آمار معتقدند در صورت چنین رقم افزایش تولیدی باید حداقل طلیعه رشد اقتصادی و افزایش ذخایر ارزی در کشور مشهود باشد، درحالیکه در عمل چنین رشدی دیده نمی‌شود هرچند گروه دیگر معتقدند تهاتر نفت با کالا احتمال ورود ارز به کشور را گرفته است و به جای پیشرفتی برای سرمایه‌گذاری و پیشرفت پروژه‌های عمرانی و ساخت نیروگاه که نیاز بسیار نسبت به آن وجود دارد را غیرقابل دسترس ساخته است. 

خلأهای تهاتر کالا با نفت

جهانبخش امینی، نماینده ادوار مجلس در این خصوص به «آرمان ملی» گفت: هیچ طلیعه‌ای از رونق اقتصادی با وجود ادعای افزایش صادرات نفت و جایگاه چهارم تولیدکنندگان نفت برای ایران در کشور قابل مشاهده نیست و این هم وجود ندارد که بازتاب افزایش فروش نفت بر اساس آمار اعلام شده به طور صریح در حوزه‌های مختلف یا سفره‌های مردم لمس شود. 

او درباره احتمال تهاتر نفت با کالاهای مختلف گفت: این روشی است که مسئولان در این دوره و دوره‌های قبل نیز به منظور مقابله با تحریم‌های موجود اجرا کرده است، اما ورود ارز به کشور ضرورتی است که فقط با خرید و فروش تهاتری محقق نمی‌شود و ورود ارز به صندوق توسعه کلی به منظور حفظ و توسعه سرمایه‌گذاری و همچنین ورود ارز به منظور بهبود اجرای پروژه‌های عمرانی همچنین تخصیص ارز به حوزه‌های مورد نظر در بخش خصوصی نیز از طریق تهاتر امکان پذیر نخواهد شد. 

گزینه‌های روی میز؛ تهاتر یا بابک زنجانی؟

امینی توضیح داد: تهاتر یکی از روش‌ها و ظرفیت‌های موجودی است که تبعات آن کمتر از روش‌های برگزیده پیشین مانند استفاده از مهره‌هایی مانند بابک زنجانی باشد اما بهینه است که شرایط ورود ارز بیشتر به کشور نیز در فضایی سالم‌تر فراهم شود. 

این کارشناس انرژی ادامه داد: لازم است راه‌حلی قانونی برای تامین ارز در کشور جست‌وجو شود تا هم خزانه کشور به منظور تامین هزینه‌های درمان تامین گردد و هم اینکه بتوان به پشتوانه آن در صدد اجرای پروژه‌های عمرانی باشیم. 

او درباره محدودیت مبادلات تجاری ایران بر اساس دریافت نقدینگی و دلار با اجرای مبادلات تهاتری گفت: دست ایران در بسیاری از مبادلات تجاری و اجرایی کردن طرح‌های اقتصادی با تهاتر بسته است اما باید بررسی کرد که با توجه به شرایط فعلی و تحریم‌ها کدام گزینه مناسب‌تر است؛ تهاتر یا گزینش افرادی مانند بابک زنجانی‌ها. 

این کارشناس اضافه کرد: در دوره‌ای که هر بشکه نفت را بالای 120 دلار می‌فروختیم و تحریم نبودیم و پول‌ها هم به سهولت برمی‌گشت در صنعت خودرو توسعه صنایع دیگر، تولید، اشتغال‌زایی، رفاه و هر مشکل دیگری که اکنون کشور با آن مواجه است، می‌توانستیم سرمایه‌گذاری‌های خوبی کنیم حتی در مجلس هم تعریف‌شده بود که 20درصد از درآمد حاصل از صرفه‌جویی یارانه در صندوق توسعه ملی ذخیره شود و برای توسعه صنایع به بخش خصوصی پرداخت شود. متاسفانه سرنوشت این پول هنگفت معلوم نشد و این ضربه‌ای بزرگ بر مسیر رشد و توسعه اقتصادی ما بود. 

تهاتر نفت و کالا به ضرر کشور است

جاوید قربان‌اوغلو، سفیر سابق ایران در آفریقای جنوبی درباره دستاورد سفر رئیس دولت به آفریقا و تهاتر بین ایران و کشور‌های آفریقایی معتقد است: اینکه کشور‌های آفریقایی یک ظرفیت بزرگ نه برای ما، بلکه برای همه دنیاست، شکی نیست و آفریقا علاوه بر آنکه زمین‌های گسترده و متنوع کشاورزی دارد، دارای معادن نابی است. 

 او با اشاره به سابقه ارتباط ایران و کشور‌های آفریقایی در زمان آیت‌الله هاشمی، افزود: ۵۴ کشور آفریقا در سطح بین‌المللی مانند سازمان بین‌الملل نقش‌آفرینی می‌کنند و از زمانی که اتحادیه آفریقا تاسیس شد، عمدتا کشور‌های این قاره نشان داده‌اند که در تمرین دموکراسی نسبت به گذشته با احتساب کودتا‌های متعدد موفق عمل کرده‌اند. 

این دیپلمات بیان کرد: برخی از کشور‌ها هنوز مشکل دارند به‌عنوان مثال اخیراً کشور سودان درگیر جنگ داخلی است، اما این موضوعات موجب نمی‌شود که در ظرفیت‌های آفریقا تردید کنیم. به‌عنوان مثال کشت فراسرزمینی را که از زمان دولت سازندگی شروع شده بود، می‌توان در این کشور‌ها دنبال کرد

جاوید قربان‌اوغلو در ادامه افزود: آفریقا از هر نظر یک فرصت و ظرفیت بسیار بالاست و سایر کشور‌ها نیز به دنبال استفاده از این ظرفیت‌ها هستند به‌عنوان مثال تجارت ترکیه در ۲۰ سال گذشته با این کشور‌ها بیش از ۲۰ برابر افزایش یافته است، به‌طوری‌که این کشور در بیش از ۴۰ کشور آفریقایی سفارت دارد و دارای پرواز‌های مستقیم است همچنین برزیل از قاره آمریکای جنوبی، ژاپن و چین از قاره آسیا نیز با کشور‌های آفریقایی مراوده تجاری و اقتصادی دارند. البته کشور‌های اروپایی سال‌هاست که به‌دنبال تجارت با این کشور‌ها هستند هرچند حضور این کشور‌ها در آفریقا غارت بود تا تجارت. 

شرط مطلوبیت تهاتر

او درباره تهاتر محصولات پتروشیمی با کالا‌های اساسی گفت: بعضی از اقلامی که ایران وارد می‌کند، در آفریقا وجود دارد از سوی دیگر به دلیل نیاز شدید آفریقا به محصولات پتروشیمی یکی از مقاصد تولیدات ایران، این کشورهاست و ایران یکی از تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی در دنیاست بنابراین اگر سازوکاری ایجاد شود که بتوانیم به این تهاتر دست‌یابیم، ایرادی ندارد و ایده خوبی است. 

جاوید قربان‌اوغلو با اشاره به اینکه نباید دولت وارد سازوکار اجرایی این تهاتر شود افزود: این سازوکار باید به‌طور انحصاری به بخش خصوصی سپرده شود و اگر دولت بخواهد به این عرصه ورود پیدا کند، ناموفق خواهد بود بنابراین باید بخش خصوصی قدرتمندی با ایجاد کنسرسیوم واردات و صادرات پای کار بیاید، زیرا اگر دولت بخواهد دفتری برای ارتباط اقتصادی و تجاری باز کند و خود مدیریت امور را برعهده بگیرد، ناموفق خواهد بود. 

با تهاتر کالا با کالا، کشور را پرهزینه اداره می‌کنند

عباس آرگون، عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی نیز درباره ارتباط با این کشور‌ها تاکید کرد: این ارتباطات می‌تواند به اقتصاد ایران کمک کند و باید از توانمندی‌های دیگر کشور‌ها استفاده کنیم. باید توسعه و تعاملات بین‌المللی را گسترش دهیم تا متناسب با نیاز‌ها از ظرفیت‌های آنها استفاده کنیم و ظرفیت‌های این کشور‌ها نیز برای صادرات باید پایش شود. 

او افزود: باید براساس مزیت‌هایمان با کشور‌ها در تعامل باشیم و متناسب با نیاز آن کشور‌ها کالا تولید و صادر کنیم. در غیراین‌صورت امکان تحمیل هزینه به کشور وجود دارد. 

آرگون بیان کرد: باید با کشور‌های مختلف متناسب با نیازهایمان در ارتباط باشیم و از تکنولوژی و دانش روز کشور‌های پیشرفته و از مواد اولیه و مواد معدنی کشور‌های دیگر استفاده کنیم و کالا‌هایی که در ایران تولید می‌شود را به آن کشور صادر کنیم. 

او درباره تهاتر کالا به کالا توسط دولت سیزدهم، گفت: به میزان نیاز کشور اگر بتوانیم کالا تهاتر کنیم، ارزشمند است، چراکه بخشی از نیاز کشور تامین خواهد شد اما نباید کالا‌هایی که در ایران تولید می‌شود را تهاتر کنیم بنابراین این روشی است که می‌توان با استفاده از آن بخشی از محدودیت‌های تحریم را حل کنیم. این سیاست‌ها کوتاه‌مدت است و در زمان تحریم‌ها می‌شود از آن استفاده کرد.