روابط راهبردی زیر رادیکال شک!

مروری بر تعریف روابط راهبردی در عرصه دیپلماسی این مفهوم را به ذهن متبادر می‌کند که زمانی دو کشور با یکدیگر روابط راهبردی دارند در کمترین فاصله و اختلاف با یکدیگر قرار گرفته و در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی رفتارهای مشترک  دارند و  خواسته‌های  برابری را بایکدیگر دنبال می‌کنند. برای نمونه اگر تهران و ریاض روابط راهبری داشته باشند باید در پروسه‌های امنیتی در منطقه تعریف مشترک داشته باشند تا کار مشترکی را به نتیجه برسانند. به نظر بخشی از این تعاملات بین ایران و عربستان  در دو مذاکره امنیتی در عراق در دولت حسن روحانی صورت گرفته است اما اینکه در این دولت  دو طرف تا چه اندازه توانسته‌اند اجرای توافقات با هم  را اجرایی کنند، سخن دیگری است.

* روابط راهبردی زیر رادیکال شک

اخیرا تیم الاتحاد عربستان با تیم سپاهان اصفهان یک بازی  فوتبال در چارچوب لیگ قهرمانان آسیایی در ورزشگاه اصفهان داشت که  از سوی باشگاه الاتحاد لغو شد و حاشیه‌های زیادی به همراه آورد.  به فاصله چند روز وزیر خارجه ایران و عربستان با یکدیگر تماس گرفته و اعلام شد که تفاهمی صورت گرفته تا مجددا این بازی برگزار شود. بازی‌ای که البته بر اساس قوانین به نفع ایران تمام شده است. یک فعال سیاسی اصولگرا با کنایه به دولت و وزارت خارجه در ارتباط با تفاهم دو وزیر خارجه ایران و عربستان گفت: در دو سه ماه گذشته دولت در حوزه سیاست خارجی اعلام کرد «توافق راهبردی با عربستان انجام داد»، حالا بعد از لغو بازی الاتحاد عربستان و سپاهان باید از دولت پرسید «معنی توافق راهبردی این است؟» منصور حقیقت‌پور فعال سیاسی اصولگرا با اشاره به لغو دیدار سپاهان ایران و الاتحاد عربستان گفت: الاتحاد عربستان در بازی با سپاهان رفتار بسیار زشتی از خود نشان داد. از دولت محترم درخواست داریم موضعگیری رسمی درباره این مسئله انجام دهد و شفاف بگوید «چه نگاهی به این اقدام باشگاه عربستانی دارد؟» ضمن آنکه  اعلام کند «این اشتباه از جانب ما بوده است یا عربستان.» حقیقت‌پور این سوال را هم مطرح کرده که آیا عربستان هم همین نگاه را دارد؟ یا ریاض از ما فرصت گرفت تا امنیتش برای سرمایه‌گذاری هزار میلیارد دلاری چین در بخش انرژی عربستان برقرار شود.

*عربستان روابط راهبردی با ایران ندارد

«آرمان ملی» در این ارتباط که آیا روابط ایران و عربستان راهبردی است با علی بیگدلی کارشناس روابط بین‌الملل به گفت‌وگو پرداخت. بیگدلی صراحتا گفت عربستان نگاه همه‌جانه و راهبردی  به روابط  با ایران ندارد.  زمانی دو کشور با یکدیگر روابط راهبردی دارند که  روابط آنها در زمینه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی عمیق باشد مضافا اگر روابط راهبردی بین دو کشور باشد آنگاه اگر ایران مورد حمله نظامی قرار بگیرد عربستان باید به آن کمک نظامی کند. حال اینکه عربستان هرگز کمک نظامی‌ای در صورت حمله یک  طرف ثالث مثلا اسرائیل یا آمریکا به ایران نخواهد کرد. از این رو ایران  از منظر دیپلماتیک هیچ گونه روابط استراتژیک و نظامی با  عربستان ندارد و روابط ایران و عربستان تنها در حد مبادله سفیر است و از منظر روابط بین‌الملل تبادل سفیر دلیلی بر حل اختلافات بین طرفین نیست.

*عربستان به دنبال رابطه با دشمن ایران است

 بیگدلی با تاکید بر اینکه عربستان  و اسرائیل به دنبال  عادی سازی روابط هستند افزود: در ایران البته برخی معتقدند رابطه عربستان و اسرائیل چندان مهم نیست اما همین روابط در صورت برقراری موجب برقراری رابطه سایر کشورهای عرب با اسرائیل می‌شود و این مورد منطبق بر سیاست خارجی ایران نیست. عربستان روی اندونزی، پاکستان و مالزی نفوذ دارد و رابطه عربستان با اسرائیل می‌تواند موجب رابطه این کشورها با اسرائیل شود. از این رو ایران بر مبنای سیاست خارجی خود نباید اجازه دهد و با توجه به رابطه اسرائیل با ترکیه و آذربایجان نباید اجازه دهد این رابطه به ضرر ایران تمام شود. این موارد موجب می‌شود آنچه روابط کنونی ایران با عربستان هم است کاهش یابد مگر اینکه تهران اقدام دیگری را در نظر داشته باشد. برای نمونه روابط ایران و عربستان باید نتایجی را برای ایران به وجود آورد.  وزیر خارجه عربستان صراحتا اعلام کرد که ریاض قصد سرمایه‌گذاری در ایران را دارد  از این رو ایران باید هرچه زودتر تکلیف برجام را روشن کند تا  عربستان به سرمایه‌گذاری و توسعه روابط خود با ایران سرعت دهد. ضمن اینکه اگر اختلافات ایران و عربستان کاهش نیابد نیز شاهد بهبود روابط دو کشور نخواهیم بود. در حال حاضر روابط ایران با عربستان یک رابطه عادی است. بن‌سلمان اگر به سمت رابطه با ایران آمده به این علت است که برنامه‌های بلند پروازانه در سر دارد و تلاش می‌کند کانون‌های بحران را مدیریت کند تا  مانعی جلوی برنامه آنها نباشد و به همین علت هم با ایران رابطه برقرار کرد و عادی سازی روابط با اسرائیل هم از نظر عربستان  برای خاموش کردن کانون‌های بحران است.