زهرا نژادبهرام در گفت‌وگو با «آرمان ملی»:
دولت گرفتار جزایر جداگانه تصمیم‌گیری شده است
آرمان ملی- احسان انصاری: دکتر زهرا نژادبهرام استاد دانشگاه و عضو سابق شورای شهر در گفت‌وگو با «آرمان ملی» به مهم‌ترین نقاط ضعف دولت و چالش‌های پیش‌رو پرداخته است.
نژادبهرام دولت پزشکیان را یک دولت ناهماهنگ و نامنسجم می‌داند و معتقد است: «اعضای کابینه نه تنها از روش‌ها و تصمیم‌گیری‌های یکدیگر حمایت نمی‌کنند و بلکه به نوعی مانع می‌شوند در مسیر یکدیگر سد ایجاد می‌کنند. این عدم انسجام در اداره کشور نیز اخلال ایجاد کرده است. به عنوان مثال معاون وزیر ارشاد تصمیمی را می‌گیرد اما هیچ کدام از اعضای دولت از این تصمیم که تصمیم وزارت ارشاد است حمایت نمی‌کند. انرژی که رئیس‌جمهور برای رضایت نهادهای قدرت صرف می‌کند تاکنون نتوانسته خروجی خود را نشان بدهد.» وی همچنین به عدم استفاده دولت پزشکیان از زنان در لایه میانی دولت انتقاد دارد و با بیان اینکه دولت پزشکیان نیز در حوزه زنان راه دولت گذشته را در پیش گرفته معتقد است: «اگر چه چهار زن در هیات دولت حضور دارند اما در لایه‌های میانی همچنان با نوعی تبعیض جنسیتی مواجه هستیم. زنان جامعه ظرفیت بزرگی را در اختیار دارند که هنوز به خوبی به کار گرفته نشده است. واقعیت این است که حضور زنان در مراکز تصمیم گیر بسیار کمرنگ است. شاید وضعیت زنان در روبنای تصمیم‌گیری در کشور تا حدودی نسبت به گذشته بهتر شده اما در زیربنا و به‌رغم تلاش‌هایی که رئیس‌جمهور در این زمینه انجام داده هنوز وضعیت مناسبی ندارد و با چالش‌های جدی مواجه هستیم.» در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.
*پزشکیان و دولت چهاردهم به چه میزان توانسته‌اند برای بحران‌هایی که از گذشته به دولت رسیده راهکار ارائه کنند؟ نحوه مواجهه دولت با این چالش‌ها به چه صورت بوده است؟
امروز اگر بخواهیم پس از یک سال عملکرد دولت آقای پزشکیان را مورد بررسی قرار بدهیم باید به این نکته اذعان کنیم که نوعی عدم هماهنگی و انسجام در دولت وجود دارد. این تصویری نیست که امروز به وجود آمده باشد و بلکه از ابتدای شکل‌گیری دولت و به‌رغم همه بحران‌های اقتصادی و بین‌المللی و به خصوص جنگ12 روزه وجود داشته است. به نظر می‌رسد در دولت جزایر جداگانه‌ای وجود دارد که هر کسی کار خود را انجام می‌دهد و هیچ پل و شبکه‌ای بین آنها وجود ندارد. در واقع هر جزیره براساس آنچه تشخیص می‌دهد عمل می‌کند و تنها به نهادهای قدرتی پاسخ می‌دهد که در آن زمینه فعالیت می‌کند. این وضعیت بدون در نظر گرفتن اهداف دولت و مسیری که رئیس‌جمهور در پیش گرفته به وجود آمده است. اگر دولت را به دو بخش کسانی که از طرف رئیس‌جمهور انتخاب شده‌اند و در مجلس رأی اعتماد گرفته‌اند و کسانی که چنین شرایطی نداشته‌اند تقسیم‌بندی کنیم باید عنوان کرد که ناهماهنگی بین هر دو بخش وجود دارد. تصمیماتی که در دولت گرفته می‌شود از سوی دیگران حمایت و پشتیبانی نمی‌شود و انگار تصمیماتی که گرفته می‌شود تنها با مدیر مربوطه است. شکافی که در کابینه به وجود آمده سیگنال‌های خوبی را به جامعه ارسال نمی‌کند. عدم انسجام نگرانی را نسبت به آینده دولت بیشتر کرده است. به نظر می‌رسد کسانی که در کابینه حضور دارند بیشتر تمایل دارند که رضایت مراکز قدرت را به دست بیاورند تا رئیس‌جمهور.
*دلایل عدم هماهنگی در درون دولت را در چه مسائلی می‌دانید؟
کابینه دولت آقای پزشکیان بیشتر شبیه شرکت سهامی است. این وضعیت به خوبی در جریان جنگ12 روزه مشهود بود که رویکرد مدیران دولتی به شکلی بود که به نظر می‌رسید فاصله‌ها در دولت زیاد است. مردم به دنبال این بودند که عملکرد مدیران در جریان جنگ به چه صورت است. این در حالی بود که به جز رئیس‌جمهور، وزیر امور خارجه، وزیر بهداشت و برخی دیگر از مدیران دولتی بقیه مدیران حضور موثری در عرصه تصمیم‌گیری در شرایط بحرانی جنگ نداشتند. نکته دیگری که در این زمینه وجود دارد این است که اعضای کابینه نه تنها از روش‌ها و تصمیم‌گیری‌های یکدیگر حمایت نمی‌کنند و بلکه به نوعی مانع می‌شوند در مسیر یکدیگر سد ایجاد می‌کنند. اگر دولت بتواند انسجام درونی خود را حفظ کند در آن زمان می‌توان انتظار داشت که این انسجام در سطح عمومی جامعه نیز خود را نشان بدهد. این عدم انسجام در اداره کشور نیز اخلال ایجاد کرده است. به عنوان مثال معاون وزیر ارشاد تصمیمی را می‌گیرد اما هیچ کدام از اعضای دولت از این تصمیم که تصمیم وزارت ارشاد است حمایت نمی‌کند. انرژی که رئیس‌جمهور برای رضایت نهادهای قدرت صرف می‌کند تاکنون نتوانسته خروجی خود را نشان بدهد.
ریشه برخی بحران‌های کشور در گذشته است و کسانی که به شکل‌های مختلف مسیر دیپلماسی ایران نسبت به جهان را مسدود کرده‌اند باید نسبت به وضعیت موجود پاسخگو باشند
*چرا تلاش پزشکیان برای رضایت نهادهای قدرت خروجی نداشته است؟
اختلافات در درون و بیرون دولت مشهود است. این وضعیت به خصوص در مجلس و درباره وزرای کابینه وجود دارد. این وضعیت نیز زمان را از رئیس‌جمهوری می‌گیرد تا بتواند وفاقی که مورد نظر ایشان بود را اجرا کند. به نظر می‌رسد تنها مأمن رئیس‌جمهور برای تکیه کردن مردم هستند. صراحت و صداقت رئیس‌جمهور که جزو ویژگی‌های برجسته ایشان است در ارتباط با مردم بیشتر بروز و ظهور پیدا کرده تا نهادهای قدرت. با این وجود رئیس‌جمهور همه واقعیت‌ها را به مردم نمی‌گوید. چه بسا اگر رئیس‌جمهور بخواهد اختلال‌های به وجود آمده ناشی از عدم انسجام کابینه را مرتفع کند و راهی باز کند باید با مردم به صورت صریح گفت‌وگو کند و مسائل را بی‌پرده بازگو کند. البته برخی از اختلال‌هایی که در اداره کشور وجود دارد به دلیل دخالت برخی نهادهای قدرتمند است. نشست سران قوا نیز دیگر جایی است که رئیس‌جمهور می‌تواند به آن تکیه کند و به وسیله آن مشکلات کشور را حل کند. دو مسأله‌ای که رئیس‌جمهور با تأکید بر آنها توانست در انتخابات ریاست جمهوری به موفقیت دست پیدا کند رفع مشکلات اقتصادی مردم و همچنین حل بحران‌های بین‌المللی پیرامون ایران بود. ما در عرصه بین‌المللی اگرچه وارد گفت‌وگو شده‌ایم، اما هنوز نتوانسته‌ایم پاسخ مناسب دریافت کنیم. البته ریشه برخی بحران‌های کشور در گذشته است و کسانی که به شکل‌های مختلف مسیر دیپلماسی ایران نسبت به جهان را مسدود کرده‌اند باید نسبت به وضعیت موجود پاسخگو باشند. در یک سال ابتدایی دولت آقای پزشکیان نیز اتفاقات عجیب و غریب زیادی در زمینه سیاست خارجی رخ داد که در دولت‌های گذشته رخ نداده بود. ترور اسماعیل هنیه در تهران، جنگ12 روزه ایران و اسرائیل و حمله آمریکا به تأسیسات اتمی ایران از جمله اتفاقاتی بود که در این مدت رخ داد. تغیراتی که در شورای عالی امنیت ملی رخ داد به دلیل نگرانی‌هایی بود که در زمینه افتراق در سیاست خارجی کشور رخ داده بود. از سوی دیگر این تغییرات امیدواری‌هایی را نیز داشت که فردی مدیریت این نهاد را برعهده گرفته که از تجربیات زیادی برخوردار است و عقلانیت در تصمیم‌گیری‌ها را افزایش می‌دهد. با این وجود هنوز انتظاراتی که از دولت پزشکیان در زمینه سیاست خارجی وجود داشته محقق نشده است.
*چرا؟
اتفاقاتی که در استرالیا رخ داد و اتفاقاتی که این روزها در اروپا در حال رخ دادن است فارغ از همه تحولاتی که در سیاست خارجی کشور رخ داده نشان می‌دهد که ما هنوز نتوانسته‌ایم ضعف‌های این حوزه را از بین ببریم. هیچ ضرورتی وجود نداشت که سفیر ایران از استرالیا خارج شود و در مقابل سفیر استرالیا نیز ایران را ترک کند. دستگاه دیپلماسی در جنگ12 روزه تلاش زیادی کرد که وضعیت را مدیریت کند و در وقوع آتش‌بس نیز نقش تعیین کننده‌ای داشت. با این وجود برخی اتفاقات که در این زمینه رخ داده نشان می‌دهد که هنوز در این زمینه با چالش مواجه هستیم. من فکر می‌کنم آقای پزشکیان باید انرژی بیشتری در زمینه تقویت سیاست خارجی کشور صرف کند. و تلاش بیشتری در این زمینه انجام دهد.
*دولت پزشکیان در حوزه زمان به چه میزان موفق شده مطالبات جامعه را محقق کند و در این زمینه چه چالش‌هایی می‌بینید؟
اگرچه چهار زن در هیات دولت حضور دارند اما در لایه‌های میانی همچنان با نوعی تبعیض جنسیتی مواجه هستیم. زنان جامعه ظرفیت بزرگی را در اختیار دارند که هنوز به خوبی به کار گرفته نشده است. واقعیت این است که حضور زنان در مراکز تصمیم گیر بسیار کمرنگ است. شاید وضعیت زنان در روبنای تصمیم‌گیری در کشور تا حدودی نسبت به گذشته بهتر شده اما در زیربنا و به‌رغم تلاش‌هایی که رئیس‌جمهور در این زمینه انجام داده هنوز وضعیت مناسبی ندارد و با چالش‌های جدی مواجه هستیم. من امیدوارم آقای پزشکیان در سال دوم ریاست جمهوری به این موضوع توجه کنند و شرایطی فراهم شود که در همه شوراهای مشورتی حداقل بین دو تا پنج زن حضور داشته باشند. زنان در حوزه‌های مختلف ظریفت بالای خود را نشان داده‌اند و ثابت کرده‌اند که در بسیاری زمینه‌ها می‌توانند دست بالا را داشته باشند. کمرنگ بودن حضور زنان در بدنه دولت نشان می‌دهد که هنوز دولت توجه ویژه‌ای به حوزه زنان نداشته و به نظر می‌رسید دولت چهاردهم نیز در این زمینه در حال طی کردن مسیر دولت سیزدهم است. به همین دلیل رئیس‌جمهور که به نقش زنان در جامعه باور دارند باید در این زمینه تجدیدنظر کنند و توجه جدی‌تری به حضور زنان در عرصه تصمیم‌گیری داشته باشند.
ارسال نظر