فریدون مجلسی در گفت‌وگو با «آرمان ملی»:
ایران باید به دنبال توسعه اقتصادی باشد
آرمان ملی- احسان انصاری: پوتین و ترامپ در حالی روز جمعه در آلاسکا با هم دیدار کردند که این دیدار تأثیر زیادی در معادلات جهانی خواهد گذاشت. این دیدار در پایگاه مشترک اِلمندورف- ریچاردسون در حومه شمالی انکوریج آلاسکا برگزار شد که این اولین جلسه چهره به چهره این دو از زمان انتخاب مجدد ترامپ و آخرین دیدارشان در سال ۲۰۱۹ بود. ترامپ در آستانه نشست هشدار داده بود: «اگر بدون نوعی آتش‌بس از این جلسه بیرون بیایم خوشحال نخواهم بود» و تهدید کرده بود که در صورت عدم همکاری مسکو، «عواقب شدید» در انتظار آن خواهد بود، اما پس از یک جلسه سه ساعته با طرف روسی که هیچ نتیجه ملموسی به بار نیاورد، ترامپ تهدیدهایش را کنار گذاشت و در عوض اصرار کرد که نشست «بسیار ثمربخش» بوده است؛ حتی در حالی که پوتین بر خواسته‌های حداکثری خود برای پایان جنگ پای فشرد و هیچ امتیازی در میدان نبرد یعنی جایی که نیروهای روسیه دستاوردهای کلیدی در شرق اوکراین را تحکیم می‌کنند، نداد.
صبح شنبه ترامپ همچنین به‌طور علنی برنامه‌های خود را برای آتش‌بس فوری کنار گذاشت که ماه‌ها از آن دفاع کرده بود و در عوض، مسیر ترجیحی پوتین برای پایان جنگ را پذیرفت: پیشبرد یک توافق جامع پیش از توقف هرگونه درگیری. «آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی ابعاد این دیدار پیامدهای آن با فریدون مجلسی تحلیلگر روابط بین‌الملل گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌خوانید.
*ارزیابی شما از دیدار ترامپ و پوتین چیست و این دیدار چه تأثیری در معادلات آینده بین آمریکا و روسیه خواهد داشت؟
هنوز نتیجه خاصی از این دیدار به دست نیامده و مشخص نیست که آیا این دیدار نتیجه بخش بوده و یا خیر. هنوز مشخص نیست که زلنسکی چه تصمیمی درباره پیشنهاداتی که در این دیدار مطرح شده خواهد گرفت. اگر چه این دیدار بین دو رهبر سیاسی سرکش و سرسخت که همواره آشوب ایجاد کرده‌اند رخ داده اما من امیدوارم ترامپ و پوتین با یک معامله به جنگ طولانی در اوکراین پایان داده و جلو از بین رفتن انسان‌های بی‌گناه گرفته شود. نجات جان انسان‌ها از هر چیزی مهم‌تر است. باید اجازه داد مردم اوکراین کشور زیبای خود را آباد کنند. در گذشته در برخی زمینه‌ها تصمیم‌گیری به وسیله آرای عمومی صورت گرفته بود. این وضعیت مانند مسأله ایرلند است که با ارجاع به آرای عمومی هم بخش‌هایی که خواهان جدایی بودند به هدف خود رسیدند و هم کاتولیک‌هایی که در ایرلند شمالی زندگی می‌کردند و به ایرلند جنوبی نپیوسته بودند به حقوق و مطالبات خود دست پیدا کردند. کشورهای اروپایی درآغاز جنگ اوکراین نقش داشته‌اند و در چنین شرایطی بود که پوتین تصمیم خطرناکی گرفت و ارتش روسیه را وارد اوکراین کرد. در کنار حساسیت‌هایی که از رفتار اوکراین ایجاد شده بود واکنشی که پوتین به اوکراین نشان داد بسیار سنگین و مخرب بوده است. در سوی دیگر می‌توان گفت در حمله 7 اکتبر ضرباتی به به اسرائیل وارد شد، اما چه کسی فکر می‌کرد اسراییل چنین واکنشی نشان دهد و دست به یک قتل عام و کشتار سبعانه بزند؟ من امیدوارم آثار و پیامدهای این دیدار در آسیای غربی نیز ادامه داشته باشد و بتواند یک زندگی مسالمت‌آمیز را در منطقه به همراه بیاورد.
* برخی رسانه‌ها مدعی شدند روسیه و آمریکا برای پایان دادن به جنگ اوکراین روی مدلی کار کردند که شبیه اشغال سرزمین‌های فلسطینی در کرانه باختری توسط اسرائیل است. این ایده به چه میزان قابلیت تحقق خواهد داشت؟
من فکر نمی‌کنم چنین ایده‌ای به این نتیجه برسد. استان‌های دونسک و شبه جزیره کریمه روس هستند. با این وجود اغلب مناطق این کشور اوکراینی هستند. پس از جدایی اوکراین از اتحاد جماهیر شوروی این کشور همواره دنبال این بوده که کشور مستقلی باشد، اما جالب است که تاکنون دو رئیس‌جمهور این کشور روس بوده‌اند و با کودتای اوکراینی‌ها از کار برکنار شدند. در این ماجرا کشورهای اروپایی نیز زیان دیده‌اند و به واسطه درگیری و جنگ در اوکراین کشورهای اروپایی با تورم شدید مواجه شده‌اند. من این جنگ را جنگ پوتین و زلنسکی می‌دانم و معتقدم نزدیکی فرهنگی و تاریخی مردم اوکراین و روسیه به اندازه‌ای بوده که ایجاد جنگ بین آنها یک فاجعه تمام عیار محسوب شود.
من امیدوارم ترامپ و پوتین با یک معامله به جنگ طولانی در اوکراین پایان داده و جلو از بین رفتن انسان‌های بی‌گناه گرفته شود. نجات جان انسان‌ها از هر چیزی مهم‌تر است
*گمانه‌زنی‌های رسانه‌ها پس از دیدار پوتین و ترامپ مبتنی بر این بود که پوتین در این دیدار بیشتر به اهداف خود رسیده تا ترامپ. به نظر شما آیا چنین اتفاقی رخ داده است؟
من معتقدم اوکراین باید خیلی زودتر از این تن به یک سازش مسالمت‌آمیز می‌داد و امتیازاتی را از روسیه به عنوان کشور مادر می‌گرفت. واقعیت این است که استان دونسک و شبه جزیره کریمه را برای اوکراین از دست رفته می‌بینم و حالا دیگر جزئی از کشور روسیه شده‌اند. اوکراین باید این موضوع را بپذیرد و در مقابل از روسیه امتیاز بگیرد. یکی از این امتیازها این است که در خرید انرژی از روسیه تخفیف بیشتری بگیرد. همچنین شاید می‌توانست در عبور گاز از این کشور و انتقال به اروپا حق ترانزیت بیشتری دریافت می‌کرد و از سوی دیگر در زمینه سرمایه‌گذاری از روسیه کمک بیشتری می‌گرفت. روسیه کشور ثروتمندی است. اگر امروز وضعیت روسیه مانند کشورهای مهم اروپایی نیست به دلیل بی‌لیاقتی و تعصبات خاصی است که در هیات حاکمه این کشور دیده می‌شود. بدون تردید اگر یک حکومت دموکراتیک در روسیه وجود داشت و سیاست‌های صحیح اقتصادی را در پیش می‌گرفت امروز روسیه باید از همه کشورهای اروپایی وضعیت بهتری می‌داشت.
*به چه میزان این احتمال وجود دارد که موضوع ایران نیز در این دیدار مطرح شده باشد؟
بعید نیست این اتفاق رخ داده باشد. به هر حال ترامپ و پوتین تمایل دارند در ایران یک آرامش برقرار شود، هرچند از دو زاویه کاملا متفاوت. اگر این اتفاق رخ بدهد هم به سود ایران خواهد بود و هم روسیه و آمریکا. این اتفاق به سود کشورهای منطقه هم خواهد بود. در شرایط کنونی همه کشورهای منطقه از این شرایط پر تنش زیان می‌بینند. اگر نتیجه چنین دیدارهایی رفع تحریم‌ها و بازگشت ایران به عرصه مبادلات بین‌المللی باشد بسیار سودمند خواهد بود. ایران نیز می‌تواند با نظر به منافع ملی خود، رویکرد منعطف و سازنده‌ای را در پیش بگیرد. بسیاری از چالش‌هایی که امروز در جامعه ما وجود دارد به دلیل برخی رویکردهای تقابلی بوده و حالا می‌توان در آن سیاست‌ها بازنگری کرد البته با در نظر گرفتن منافع ملی. ایران باید در مسیر توسعه اقتصادی حرکت کند. اگر کشور از نظر اقتصادی توسعه پیدا کند، به صورت طبیعی در جنبه‌های دیگر هم توسعه خواهد یافت. کشوری که شعار استقلال و امنیت می‌دهد و در عین حال با مشکلاتی مانند تورم، بحران انرژی و نارضایتی مواجه است، باید در برخی رویکردهای خود تجدید نظر کند و در مسیری قرار بگیرد که توسعه همه جانبه به همراه داشته باشد. روشن است که اگر کشور اقتصاد ضعیفی داشته باشد، قادر نخواهد بود که به شکل بایسته از قدرت نظامی خود پشتیبانی کند. به همین دلیل یک کشور برای افزایش قدرت نظامی باید تا جایی که می‌تواند روی قدرت اقتصادی خود تمرکز کند. امروز در کشور نیاز به سرمایه‌گذاری کاملا احساس می‌شود و این سرمایه‌گذاری می‌تواند داخلی و خارجی باشد و با در نظر گرفتن شرایط و اقتضائات و اولین شرط سرمایه‌گذاری خارجی صلح و امنیت است و کوچک‌ترین تهدیدی که بوی افزایش تنش بدهد، سرمایه‌گذار را از کشور دور می‌کند.
*در روزهای اخیر و با توجه به پیام نتانیاهو گمانه‌زنی‌ها برای احتمال افزایش جنگ بین ایران و اسرائیل بیشتر شده است. شما چقدر خطر جنگ را جدی می‌دانید؟
اسرائیل در حال بسیج نیروهای خود برای ادامه جنگ با حماس است و تاکنون سابقه نداشته که بسیج نیروها در اسرائیل طولانی و بلندمدت باشد. در اسرائیل همه مشاغل به سربازی می‌روند. در چنین شرایطی نتانیاهو دنبال این است که این وضعیت خاتمه پیدا کند. این نکته صحیح است که اسرائیل به آمریکا اتکا دارد و در صورتی که با چالش جدی امنیتی مواجه شود آمریکا به کمک او خواهد آمد. با این وجود این احتمال وجود دارد تا زمانی که آمریکا به کمک اسرائیل بیاید این رژیم ضربه‌های هولناکی خورده باشد. جنگ اسرائیل با جنگ‌های دیگر متفاوت است و این رژیم به هیچ اصولی پایبند نیست و در موارد متعدد نشان داده که از عقب می‌زند و می‌کشد و دقیقا به همین دلیل بود که به همان نسبت از عقب هم خورده و کشته داده است. اسرائیل دنبال این است که به این بسیج دو ساله به خاطر جنگ با حماس پایان دهد. از سوی دیگر آمریکا نیز دنبال این است که هزینه‌های هنگفتی که برای اسرائیل انجام داده، به پایان برسد. اگر قرار است صلح و ثبات در منطقه ایجاد شود، باید بین طرف‌ها باشد و در این زمینه ایران و آمریکا از بازیگران اصلی خواهند بود.
ارسال نظر