«آرمان ملی» از وضعیت پیچیده پرونده هسته‌ای ایران گزارش می‌دهد
آغاز دور جدید مذاکرات هسته‌ای تهران و تروئیکای اروپا
آرمان ملی: پرونده هسته‌ای ایران بار دیگر به نقطه‌ای حساس رسیده؛ نقطه‌ای که در آن، هم تخاصم پررنگ است، هم گفت‌وگو ادامه دارد. پس از حملات ادعایی آمریکا به برخی سایت‌های هسته‌ای ایران و اعلام رسمی واشینگتن مبنی بر انهدام این تأسیسات، مجلس شورای اسلامی طرحی را به تصویب رساند که بر اساس آن، تا زمانی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امنیت سایت‌های هسته‌ای ایران را تضمین نکند، بازرسان آژانس حق بازدید از این مراکز را نخواهند داشت.
این مصوبه منجر به خروج بازرسان آژانس از ایران شد. با این حال، کشورهای اروپایی عضو تروئیکا (فرانسه، آلمان و بریتانیا) همچنان خواهان بازرسی هستند؛ درخواستی که با استناد به ادعای نابودی تأسیسات از سوی آمریکا، در ایران محل پرسش شده است. پرسش کلیدی این است: «اگر سایت‌ها نابود شده‌اند، چرا اصرار بر بازرسی وجود دارد؟» در پاسخ، طرف اروپایی تهدید کرده است که در صورت عدم همکاری ایران، ممکن است بار دیگر به سازوکار ماشه متوسل شده و پرونده ایران را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهد؛ اقدامی که می‌تواند منجر به بازگرداندن تحریم‌های لغو شده تحت قطعنامه ۲۲۳۱ شود.
+اختلاف‌های فزاینده
در کنار مسائل هسته‌ای، تنش‌های ایران و اروپا به دلیل موضوعات دیگر نیز تشدید شده است. یکی از مهم‌ترین محورهای اختلاف، ارسال پهپادهای شاهد از سوی ایران به روسیه و استفاده از آنها در جنگ اوکراین است. این مسئله باعث شد کشورهای اروپایی که پیشتر نقش میانجی میان ایران و آمریکا را ایفا می‌کردند، به‌ویژه در دوره دولت روحانی، اکنون از این نقش کنار گذاشته شوند و جای خود را به کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس بدهند. تشدید غنی‌سازی اورانیوم از سوی ایران، ناکامی اروپا در حفظ برجام پس از خروج آمریکا، و همچنین نارضایتی ایران از عملکرد تروئیکا در سال‌های اخیر، روابط دو طرف را به سطحی از تنش بی‌سابقه رسانده است. با این حال، اروپا به دنبال حفظ سهم خود در معادلات آینده غرب آسیا، تلاش می‌کند بار دیگر در روند مذاکرات نقشی ایفا کند؛ حتی اگر این نقش در سطح کارشناسی باشد. بازگشت به میز مذاکره؛ از اعلام تمایل تا تعیین زمان و مکان با وجود همه تنش‌ها، ایران همواره از اصل گفت‌وگو به‌ویژه در حوزه هسته‌ای حمایت کرده است. طی روزهای گذشته مقامات ایرانی به‌صورت علنی آمادگی خود را برای ازسرگیری مذاکرات اعلام کردند و اکنون مکان و زمان این نشست نیز نهایی شده است. این مذاکرات قرار است روز جمعه، سوم مردادماه، در استانبول برگزار شود و از ایران، «مجید تخت‌روانچی»، معاون وزیر امور خارجه، در این گفت‌وگوها حضور خواهد داشت. سخنگوی وزارت خارجه ایران، اسماعیل بقایی، اعلام کرده که این نشست در سطح معاونان وزارت خارجه و کارشناسان برگزار خواهد شد و موضوعات اصلی آن، رفع تحریم‌ها و مسائل مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران است.
+ در مسیر تهدید یا تفاهم؟
در واکنش به این مذاکرات، «مارتین گیس»، سخنگوی وزارت خارجه آلمان، تأکید کرده که این گفت‌وگوها در سطح کارشناسی برگزار خواهد شد. اما همزمان، تهدید به فعال‌سازی سازوکار ماشه نیز همچنان بر فضای مذاکرات سایه انداخته است. مارتین گیس بدون اشاره به مبنای حقوقی ضعیف اروپا برای فعال‌سازی این سازوکار، گفته است: «اگر تا پایان ماه اوت راه‌حلی حاصل نشود، اسنپ‌بک یکی از گزینه‌های تروئیکای اروپا خواهد بود.» پیش از این، «ژان نوئل بارو» نیز بازه زمانی یک‌ماهه‌ای برای دستیابی به توافق اعلام کرده و هشدار داده بود که در صورت شکست مذاکرات، اروپا موضوع را به شورای امنیت خواهد کشاند.
+ مذاکره در تهدید؟
مذاکرات هسته‌ای جدید میان ایران و تروئیکای اروپا در شرایطی برگزار می‌شود که نه‌تنها اعتماد میان طرفین به‌شدت آسیب دیده، بلکه عوامل فرامنطقه‌ای مانند جنگ اوکراین، حضور چین و روسیه در معادلات جهانی و تغییر نقش کشورهای عربی نیز بر روند این گفت‌وگوها تأثیرگذار شده‌اند. اروپا در تلاش است تا نقش دیپلماتیک خود را احیا کند، اما همزمان با تهدید به فعال‌سازی مکانیزم ماشه، پیام دوگانه‌ای ارسال می‌کند. از سوی دیگر، ایران نیز در شرایطی وارد این مذاکرات می‌شود که به‌رغم فشارهای اقتصادی و سیاسی، همچنان بر حفظ ظرفیت‌های هسته‌ای و حق خود برای توسعه فناوری صلح‌آمیز اصرار دارد. نشست استانبول آزمونی مهم برای طرفین خواهد بود؛ آزمونی که اگر به سمت تفاهم گام بردارد، می‌تواند در آینده راه را برای توافقی جامع‌تر باز کند. اما اگر تهدیدها بر گفت‌وگوها غلبه کند، احتمال ورود پرونده ایران به فاز جدیدی از فشارهای بین‌المللی، بیش از پیش تقویت خواهد شد.
ارسال نظر