«آرمان ملی» تحولات غرب آسیا را بررسی می‌کند
لغو تحریم های سوریه به سود اسرائیل
آرمان ملی: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، تا امروز نشان داده است که یک مسیحی ارتدوکس نزدیک به اسرائیل است و اساس دکترین امنیت ملی آمریکا در غرب آسیا را بر تسلط امنیتی اسرائیل بنا کرده است. از همین زاویه است که او بیش از دموکرات‌ها از بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، حمایت می‌کند. گرچه بسیاری در داخل آمریکا هشدار داده بودند که نتانیاهو ممکن است پای ایالات متحده را به جنگی پرهزینه در خاورمیانه بکشاند، اما ترامپ نه‌تنها به هشدارها توجه نکرد، بلکه رسماً در جنگ اسرائیل علیه ایران مشارکت کرد و به تأسیسات هسته‌ای ایران حمله نمود.
از این منظر، باید تأکید کرد که آمریکا در دوره جدید، نقش راهبردی و گسترده‌ای برای اسرائیل در منطقه تعریف کرده و تل‌آویو نیز با این نقش آشناست. تحرکات اسرائیل در برابر مخالفت‌های ظاهری کاخ سفید عملاً با چراغ سبز ترامپ صورت می‌گیرد.
*ترامپ و طرح آبراهام
ترامپ در نخستین دوره ریاست‌جمهوری خود تلاش گسترده‌ای برای عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با اسرائیل آغاز کرد. او توانست برخی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را به برقراری روابط سیاسی و اقتصادی با اسرائیل ترغیب کند. در همان زمان، بر مبنای طرح معروف به آبراهام، قصد داشت بخشی از صحرای سینای مصر را به سکونتگاهی برای اهالی غزه تبدیل کرده و باریکه غزه را به‌نوعی به اسرائیل ملحق کند. این طرح با مخالفت مصر مواجه شد و نهایتاً شکست خورد. ترامپ هم البته در انتخابات شکست خورد و جایش را به بایدن داد. هرچند جو بایدن نیز در دوران ریاست‌جمهوری‌اش تلاش‌هایی برای اجرای بخشی از این طرح داشت و حتی کوشید میان عربستان و اسرائیل رابطه‌ای برقرار کند، اما حادثه ۷ اکتبر عملاً طرح آبراهام را از دستور کار خارج کرد. اکنون ترامپ، پس از بازگشت به کاخ سفید، بار دیگر این طرح را در دستور کار قرار داده است. با کاهش تنش‌های مستقیم میان ایران و اسرائیل، ترامپ قصد دارد بخش جدیدی از این طرح را اجرایی کند. گفته می‌شود او به‌دنبال سپردن اداره غزه به کشورهایی چون امارات و عربستان است. با اینکه این کشورها با «کوچاندن» اهالی غزه و نیز با نقش‌آفرینی در مدیریت این باریکه مخالفت کرده‌اند، اما بعید نیست آمریکا با صدور مجوز برای حمله زمینی گسترده اسرائیل به غزه، این کشورها را در عمل انجام‌شده قرار داده و آنان را وارد این پروژه کند.
*ترامپ و تحریم‌های سوریه
ترامپ به‌وضوح علاقه‌مند است که سران کشورهای اسلامی، به‌ویژه عربستان، به طرح آبراهام در دوران ریاست‌جمهوری‌اش بپیوندند. با این حال، عربستان تا زمان فراهم‌نشدن شرایط اجرای دکترین ملک عبدا... مبنی بر تشکیل دو کشور (فلسطین و اسرائیل) حاضر به مشارکت در طرح نیست. در مقابل، احمد الشرع ملقب به جولانی، رئیس‌جمهوری موقت سوریه، به‌دنبال تثبیت موقعیت خود در ساختار قدرت سوریه و اجرای طرح‌های توسعه‌ای در کشور، روی همراهی آمریکا حساب باز کرده است. پس از برگزاری یک دیدار میان ترامپ و الشرع، زمزمه‌هایی درباره لغو تحریم‌های سوریه شنیده شد. ترامپ با امضای یک فرمان اجرایی، بخش قابل توجهی از تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه سوریه را که برخی از آن‌ها قدمتی چنددهه‌ای داشتند، لغو کرد. سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید اعلام کرد این اقدام با هدف «کمک به صلح و ثبات» در سوریه صورت گرفته است. برد اسمیت، معاون وزارت خزانه‌داری آمریکا نیز گفت: این فرمان «به انزوای سوریه در نظام مالی جهانی پایان داده، راه را برای تجارت بین‌المللی هموار و مسیر سرمایه‌گذاری از سوی کشورهای همسایه و آمریکا را باز می‌کند.»
* الشرع و نتانیاهو
در همین حال، برخی رسانه‌ها گزارش داده‌اند که رهبران سوریه و اسرائیل در حال مذاکره امنیتی هستند. این مذاکرات می‌تواند گامی برای نزدیکی آرام احمد الشرع به اسرائیل و حتی الحاق غیررسمی سوریه جدید به طرح آبراهام باشد. بر اساس برخی گزارش‌ها، الشرع حتی از ادعای بازپس‌گیری بلندی‌های جولان که در اشغال اسرائیل است، صرف‌نظر کرده تا اسرائیل نیروهای خود را از حومه دمشق عقب بکشد. این عقب‌نشینی می‌تواند به‌منزله پیامی برای آمریکا باشد که سوریه در دوره جدید از گفتمان مقاومت فاصله گرفته و به‌دنبال بازسازی دمشق و توسعه اقتصادی کشور است. رسانه‌های لبنانی نیز گزارش داده‌اند که احتمال امضای توافق‌نامه عادی‌سازی روابط میان سوریه و اسرائیل در ماه‌های آینده وجود دارد. بنابر این گزارش‌ها، فشار بر لبنان نیز افزایش یافته تا در زمانی نزدیک به امضای این توافق، یا حتی هم‌زمان با آن، توافق مشابهی با اسرائیل امضا کند. منابع مطلع همچنین گفته‌اند که پایان سال جاری میلادی به‌عنوان ضرب‌الاجل اجرای این دو توافق تعیین شده وفشارها به لبنان ممکن است ابعاد شدیدتری به خود بگیرد. حتی گفته شده است که «کوپر»، چهره‌ای نزدیک به جریان‌های راست‌گرای آمریکایی، پیشنهاد دیدار میان احمد الشرع و بنیامین نتانیاهو در واشینگتن را مطرح کرده است.
*جمع‌بندی نهایی
بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید نه‌تنها به احیای طرح «آبراهام» جان تازه‌ای داده، بلکه موجب تغییر در موازنه‌های منطقه‌ای به نفع اسرائیل نیز شده است. در این چارچوب، سوریه به‌عنوان یکی از بازیگران سنتی محور مقاومت، اکنون در حال چرخش به‌سوی اردوگاه غرب و اسرائیل است. لغو تحریم‌های آمریکا علیه سوریه، احتمال امضای توافق‌نامه‌های امنیتی میان دمشق و تل‌آویو، و فشار فزاینده بر لبنان، همه حاکی از آن است که پروژه‌ای جدید با محوریت ترامپ برای بازآرایی سیاسی منطقه در جریان است. اگرچه موانعی جدی پیش‌روی تحقق کامل این نقشه وجود دارد از جمله مخالفت‌های داخلی در کشورهای عربی و پیچیدگی‌های میدان نبرد غزه، اما ترامپ در تلاش است با استفاده از ابزارهای اقتصادی، دیپلماتیک و حتی نظامی، منطقه را به سوی نقشه مطلوب خود هدایت کند.
ارسال نظر