نقش کشورهای منطقه در تجاوز اخیر به ایران

در مورد آذربایجان و عراق، نزدیک به 80 درصد حملات هوایی اسرائیل از فضای این دو کشور به ایران صورت گرفت. در مورد آذربایجان، مردم ایران که از خطر جنگ به استان‌های شمالی عزیمت کرده بودند و اغلب شب را تا صبح در فضای باز بسر می‌بردند، از مشاهدات خود که جنگنده‌های اسرائیلی برای فرار از دست رادار‌ها در ارتفاع پایین از کشور آذربایجان از نیمه شب تا صبح به فضای ایران وارد می‌شدند، تعریف فراوان نمودند که دیگر انکار الهام علی‌اف در مورد نقش آذربایجان در حمایت از اسرائیل، مسخره‌ای بیش نیست. هیچ ایرانی غیرتمندی نمی‌تواند انتظار داشته باشد از بخشی از سرزمین سه هزار ساله خود به‌نام آران که دوره‌ی کوتاهی است آذربایجان نامیده شده، اینگونه آشکارا خیانت و مزدوری ببیند. اگر مدتی قبل به‌علت ضعف حکومت مرکزی قاجار، طی دو قرارداد گلستان و ترکمانچای، ایران مجبور شده از قسمتی از خاک عزیز خود موقتا چشم‌پوشی کند به معنای این نیست امروز این وضعیت برای مردم غیور ایران قابل تحمل باشد. عراق وضعیت خاصی دارد، این کشور با ایران عهدنامه مرز دولتی و حسن همجواری 1975 دارد که طبق آن موظف به حفظ امنیت ایران و حراست از مرزهای دو کشور است. صدام در سال 1359 اقدام به ابطال این عهدنامه کرد ولی پس از 8 سال جنگ در نهایت به قبول مجدد این عهدنامه مجبور گردید. از اینرو وزارت امور خارجه باید شدیدا مدعی این سوءاستفاده از فضای عراق علیه ایران باشد. وجود نیروهای انقلابی چون حشد الشعبی و کتائب و بقیه در عراق، بیشتر مایه تعجب و اعتراض مردم ایران است که چرا عراق به بدیهیات حسن همجواری دو کشور موظف نیست و احترام نمی‌گذارد. به‌عنوان نمونه ندیدیم یک یادداشت اعتراض از سوی عراق به شورای امنیت سازمان ملل متحد داده شده باشد که از اسرائیل شکایت شده باشد که از فضای عراق سوءاستفاده کرده و خواستار برخورد و هشدار شورای امنیت به اسرائیل شده باشد درحالی که فضای عراق، فضای همیشگی تجاوزات اسرائیل به ایران به‌شمار می‌رود. از این دسته از کشورها که بگذریم نوبت به کشورهای عربی می‌رسد که هرکدام برای تحکیم حکومت خود تن به قبول یک پایگاه نظامی آمریکا، انگلیس و فرانسه در خاک خود داده‌اند و هزینه آن را می‌پردازند. از عربستان تا امارات، بحرین، کویت، قطر، عراق و بقیه دارای پایگاه آمریکایی هستند. ماموریت سیاسی امنیتی این پایگاه‌ها نسبت به ایران چیست؟ پاسخ روشن و صریح است، بخش عمده ماموریت این پایگاه‌ها جاسوسی و خرابکاری علیه ایران است. در این صورت جایگاه حقوقی این پایگاه‌ها نسبت به ایران چیست؟ از نظر حقوقی مقری خصمانه علیه کشور هدف که ایران باشد. متقابلا ایران هم این پایگاه‌ها را مقر دشمن تلقی نموده و از نظر حقوقی موضع خصمانه نسبت به آن خواهد داشت. حال سوال این است که کشور میزبان چگونه به این پایگاه‌ها می‌نگرد؟ طبیعتا کشور میزبان وقوف کامل دارد که عمده ماموریت این پایگاه‌ها متوجه چه کشوری است. در اینصورت موضع کشور میزبان مثل قطر نسبت به ایران و آمریکا چه باید باشد؟ قطر به‌خوبی می‌داند پایگاه آمریکا در قطر علیه ایران دارد به‌طور شبانه روزی فعالیت می‌کند. در چنین حالتی قطر و بقیه کشورهای عربی تام و تمام به ایران بدهکار حقوقی و سیاسی می‌باشند و درمقابل هر تعرض ایران به این پایگاه‌ها نمی‌توانند اعتراض داشته باشند. اگرتعرض ایران به این پایگاه‌ها را بر نمی‌تابند باید فورا نسبت به جمع آوری این پایگاه‌ها اقدام نمایند. از همین منظر حقوقی، می‌توان دید چقدر بیانیه قطر که به حمله ایران به پایگاه آمریکا اعتراض نمود و حتی پا را از حد خود فراتر گذاشت و ادعا کرد حق تلافی را برای خود محفوظ می‌دارد، چقدر از نظر حقوقی بی‌پایه و مضحک است. آقای قطر! اگر نگران تقدس خاک خود هستی چرا قسمتی از خاک خود را به آمریکا داده‌ای که علیه ایران فعالیت کند؟ و اگر با ماموریت آمریکا علیه ایران موافق هستی، باید تبعات آن را بپذیری و در صورت حمله ایران جای هیچ اعتراضی برای تو باقی نیست. تو ابتدا علیه ایران از خاک خود تعرض کرده‌ای و این پاسخ آن تعرض بود. اما اجازه دهید از زاویه دیگری نیز به این قضیه نگریسته شود. بیش از چهار دهه است کشورهای عربی دور هم جمع می‌شوند و نسبت به تمامیت ارضی ایران تعرض می‌کنند و نسبت به جزایر ایرانی بیانیه می‌دهند. آیا قطر و بقیه هیچگاه احترام همسایگی را در نظر گرفته‌اند؟ آن‌کس که خربزه می‌خورد باید پای لرزش هم بنشیند! پس آقای قطر، عربستان، امارات، کویت، بحرین، عراق و بقیه، شماها با دادن پایگاه ضد منافع و امنیت ملی ایران به آمریکا و بقیه و تعرض به تمامیت ارضی ایران، از قبل خود را سیبل تعرضات ایران قرار داده‌اید، اگر ایران این تعرضات را تاکنون به مرحله عمل در نیاورده از معرفت و حسن همسایگی بوده است. در این قضیه حمله به پایگاه آمریکایی العدید، قطر خود کاملا در جریان بوده که ایران همه گونه هماهنگی با قطر و آمریکا انجام داده که اقدامش جنبه خصومت نسبت به قطر نداشته باشد حتی رئیس‌جمهور پزشکیان تلفنی در مقام دلجویی برآمد. بنابراین اعتراض غیر حقوقی و بی‌جای قطر بیشتر مشمئز کننده به‌نظر می‌رسد. ایران درحالی که قطر در محاصره برادران خود قرار داشت، به کمک این کشور شتافت و با ارائه همه‌گونه کمک، حلقه محاصره را شکافت. همچنین در قضیه منابع پارس جنوبی، چندین دهه است بر استخراج گاز اضافی از منابع مشترک توسط قطر مهر سکوت بر دهان زده ولی اگر قرار باشد در به روی پاشنه دیگری هم خواهد چرخید اما ایران هنوز به روابط برادرانه و حسن همجواری می‌نگرد.

دکتر علی خرم

استاد دانشگاه، حقوق بین‌الملل