یک بام و دو هوای ترامپ

سه کشور اروپایی با انتشار هشدارهایی ایران را متهم کرده‌اند که با تعلل عمدی در مذاکرات هسته‌ای تلاش می‌کند از فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت خودکار تحریم‌ها جلوگیری کند. این اتهامات در حالی مطرح می‌شود که تهران بارها اعلام کرده است آماده گفت‌وگو در چارچوبی شفاف و منصفانه است و هرگونه تعلل را رد می‌کند.

واکنش تند ایران به اروپا

مقامات ایرانی این اتهامات را بی‌اساس خوانده و آن را نشانه ضعف و ناتوانی اروپا در ایفای نقش مستقل در سیاست خارجی قلمداد کرده‌اند. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران تأکید کرد که ایران مستقل تصمیم می‌گیرد و نیازی به نصیحت‌های سیاسی ندارد. از سوی دیگر، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز ضمن رد اتهامات تعلل عمدی، اعلام کرده است که جمهوری اسلامی ایران همواره در مذاکرات با جدیت حضور داشته و هیچگاه دنبال اتلاف وقت نبوده است. او افزوده که ایران آماده ادامه گفت‌وگو با کشورهای اروپایی است، اما باید چارچوب مشخصی برای مذاکرات تعیین شود و اتهام‌زنی‌ها به پایان برسد.

سفر رئیس‌جمهور به عمان

درباره سفر رئیس‌جمهور ایران به عمان نیز تأکید شده که این سفر صرفاً دوجانبه و در راستای ارتقای روابط دو کشور خواهد بود و دیداری با نمایندگان آمریکایی در حاشیه این سفر انجام نخواهد شد. این موضوع نشان‌دهنده تمرکز تهران بر تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و تعامل مستقیم با کشورهای همسایه است.

خوش‌بینی ترامپ

در نقطه مقابل، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، با لحنی امیدوارانه درباره روند مذاکرات با ایران سخن گفته و اعلام کرده است: «مذاکرات بسیار خوبی با ایران داشتیم و به پیشرفت‌های واقعی دست یافتیم.» او افزوده: «فکر می‌کنم ممکن است خبرهای خوبی در مورد ایران داشته باشیم.» این اظهارات در شرایطی مطرح می‌شود که آمریکا اخیراً تغییراتی کلیدی در تیم سیاست خارجی خود داشته و تحلیلگران معتقدند این تحولات می‌تواند فضای بیشتری برای پیشرفت گفت‌وگوها فراهم کند، هرچند همچنان موانع مهمی باقی است.

رقابت بر سر سهم در برجام

یکی از نکات مهم در این معادله، اختلافاتی است که میان آمریکا و اروپا وجود دارد. بسیاری از تحلیلگران معتقدند اروپا به عنوان یکی از بازیگران اصلی برجام، بیشتر از آمریکا خواهان حفظ و حتی افزایش سهم خود در روند مذاکرات است. کشورهای اروپایی که زیر فشارهای داخلی و خارجی به ویژه از سوی آمریکا و اسرائیل قرار دارند، تلاش می‌کنند مواضع سخت‌گیرانه‌تری علیه ایران اتخاذ کنند و نفوذ خود را در فرآیندهای تصمیم‌گیری حفظ کنند. از سوی دیگر، آمریکا که خود دیگر عضو رسمی برجام نیست، به گونه‌ای متفاوت به مذاکرات نگاه می‌کند و رویکردش بیشتر متمرکز بر فشار و اعمال تحریم‌ها است. این تفاوت دیدگاه باعث شده است مذاکرات در هاله‌ای از ابهام باقی بماند و فشارها بر ایران افزایش یابد. اگر چه به نظر می‌رسد ترامپ در نهایت توافق با ایران را ترجیح می‌دهد چون هزینه‌های درگیری با تهران را می‌داند و کشورهای عربی نیز خواستار تنش در منطقه نیستند.

ایران و شروط مذاکرات

ایران بارها بر این نکته تأکید کرده است که اجرای کامل تعهدات طرف‌های مقابل، به ویژه در زمینه لغو تحریم‌ها، پیش‌شرط اصلی هرگونه توافق جدید خواهد بود. این موضع باعث شده که مذاکرات بیشتر بر سر تضمین‌ها و سازوکارهای حقوقی بازگشت تحریم‌ها متمرکز شود، موضوعی که اروپایی‌ها در آن نقشی حساس و متفاوت نسبت به آمریکا ایفا می‌کنند.

چشم‌انداز آینده مذاکرات

اکنون و در آستانه سفر رئیس‌جمهور ایران به عمان، چشم‌انداز مذاکرات بسیار پیچیده است. اختلافات میان اروپا و آمریکا درباره نحوه مدیریت مذاکرات و میزان نفوذ در سازوکار برجام، می‌تواند روند گفت‌وگوها را تحت تأثیر قرار دهد. از سوی دیگر، فشارهای داخلی و سیاست‌های منطقه‌ای نیز به پیچیدگی‌های این فرآیند افزوده است. پرسش اساسی این است که آیا تهران و واشینگتن می‌توانند بر اختلافات خود فایق آمده و به توافقی پایدار دست یابند؟ پاسخ به این سوال در گرو تغییر رویکرد بازیگران اصلی، پرهیز از فرافکنی، و تعامل منطقی بر پایه احترام متقابل و شفافیت است. در صورت عدم تحقق این موارد، مذاکرات همچنان در بن‌بست باقی خواهد ماند و تبعات آن فراتر از مرزهای منطقه‌ای خواهد بود.