پیر می‌شویم

طبق آنچه وزارت بهداشت گفته است، در سال 1430 از هر 4ایرانی یک نفر سالمند است. این درحالی است که همین امروز هم سالمندان در ایران با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنند، که چالش زندگی بسیاری از آنها شده است. حالا تصور کنید که چند دهه بعد، این جمعیت افزایش چشمگیری خواهد یافت، آن هم درحالی که مشکلات همچنان حل نشده باقی مانده است. از مهم‌ترین معضلات سالمندان می‌توان به مسائل اقتصادی اشاره کرد. به طوری که آنچه در جامعه مشاهده می‌کنیم، خیلی از افرادی که باید در این دوره از زندگی خود به استراحت و آرامش بپردازند، مجبور به اشتغال در شرایطی هستند که حتی با همین کار کردن هم همه اموراتشان نمی‌گذرد. از مهم‌ترین مسائل اقتصادی، حقوق و مزایای بازنشستگی در ایران است، که آن گونه که باید، جوابگوی نیازهای سالمندان نیست. حتی صندوق‌های بازنشستگی هم توان پاسخگویی به نیازهای بازنشستگان با همین تعداد امروز را هم ندارند، حالا در نظر بگیرید که در چند دهه آینده وضعیت به چه صورت خواهد شد. اما اینها تنها بخش مادی مساله سالمندی است. بخش روانی آن و تنهایی و دوری از اجتماع، مساله‌ای است که خود چالشی بزرگ است. لزوم اجتماع‌های سالمندی و شرایط اجتماعی برای حضور این افراد در جامعه از مسائلی است که می‌تواند در سلامت روان این افراد نقش بسزایی داشته باشد. متاسفانه ما با این نگرش بزرگ می‌شویم که پیری و کهنسالی، دوران انزوا و تنهایی و از کار افتادگی است، درحالی که در همه جای دنیا این مساله نادرست است و شرایطی را برای سالمندان فراهم می‌کنند که آنها هم در مشاغل کوتاه و نیمه وقت و در جامعه حضور داشته باشند. با کمرنگ شدن حضور اجتماعی افراد و نادیده گرفته شدن، فرد به سمت انزوا و تنهایی و از کار افتادگی خواهد رفت و این در وجودش تبدیل به باور خواهد شد. این درحالی است که می‌شود با یک برنامه‌ریزی از پیش تعیین شده و هدف‌گذاری‌های بلندمدت، از این مساله جلوگیری کرد. به عنوان مثال می‌شود با ایجاد فضاهای عمومی جذاب‌تر برای سالمندان، مثلا باشگاه‌ها یا سالن‌هایی مخصوص افراد 65 سال به بالا و ایجاد فضاهای شاد برای این افراد، سطح امید به زندگی در این افراد را بالا برد.

ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که حتی جوانان هم خیلی به آینده امیدوار نیستند. حالا با این افزایش چشمگیر جامعه سالمندان، نیازمند نگاهی جدی‌تر به شادی‌آفرینی و پررنگ کردن نقش اجتماعی افراد هستیم

لزوم افزایش نشاط اجتماعی

ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که حتی جوانان هم خیلی به آینده امیدوار نیستند. حالا با این افزایش چشمگیر جامعه سالمندان، نیازمند نگاهی جدی‌تر به شادی‌آفرینی و پررنگ کردن نقش اجتماعی افراد هستیم. اگر سطح امید به زندگی را در جمعیت سالمند کشور بالا نبریم، قطعا در سی سال آینده جامعه‌ای افسرده، کم توان، بی‌انگیزه و فاقد نشاط و مهارت‌های اجتماعی خواهیم داشت. در همین راستا، شهلا کاظمی‌پور، جمعیت شناس، به «آرمان ملی» گفت: با توجه به اینکه از سال هفتاد به بعد باروری کم شده است. به همین نسبت، تعداد افراد در معرض ازدواج کاهش پیدا کرده است. زمانی که بارداری کاهش پیدا می‌کند، بچه‌ها کم می‌شوند، بچه‌هایی که قبلا به دنیا آمده بودند چون زیادتر هستند، اینها می‌روند به سمت سالمندی و تعداد و درصد سالمندان از جوانان بیشتر می‌شود. کاظمی‌پور درباره تبعات افراد سالمند در جامعه گفت: سالمندی تبعاتش این است که جمعیت فعال کاهش پیدا می‌کند. البته اگر جمعیت فعال ما شاغل باشند. نیازهایی که سالمندان دارند باید برآورده شود که از آن جمله می‌توان به نیازهای رفاهی و بهداشتی است. از حالا باید برنامه‌ریزی کنند که سهم عظیمی در سال 1420 بالغ بر بیست میلیون سالمند خواهیم داشت. باید پاسخگوی نیازهای این افراد باشیم و از همین حالا به فکر باشیم.

هشدار داده بودیم

ابراهیم فیاض، استاد گروه مردم شناسی دانشگاه تهران، نیز درباره هشدارهایی که در دهه‌ها قبل نسبت به پیری جمعیت داده بودند، به «آرمان ملی» گفت: من حدود 12 سال قبل هشدار داده بودم. اولین مشکلی که پیش می‌آید مشکلات بهداشت و درمان این افراد است. افراد چون به سمت سالمندی می‌روند، بیشتر دچار بیماری می‌شوند. از بعد روانی هم این افراد به شدت تنها می‌شوند. به طور مثال در منطقه سه تهران، می‌گفتند 160 هزار نفر سالمند تنها زندگی می‌کنند. این درحالی است که حتی هنگامی که این افراد از دنیا می‌روند هم چند روز می‌گذرد و بعد دیگران اطلاع پیدا می‌کنند. مساله دیگر افسردگی عمومی است. نشاط جامعه از بین می‌رود، زیرا دیگر این افراد جوان و پرنشاط نیستند. به نوعی نشاط اجتماعی کمرنگ‌تر می‌شود. مساله بعدی هم این است که نیروی کار نیز به شدت کاهش پیدا می‌کند. کشور نیز به سمت مصرف می‌رود. به طوری که افراد بیشتر مصرف کننده می‌شوند. یعنی افراد به جای تولید پول و ثروت، به سمت مصرف می‌روند. در این میان صندوق‌های بازنشستگی هم از عهده این تعداد افراد برنمی‌آیند. فیاض درباره نگرشی که در گذشته نسبت به جمعیت بود، افزود: نگاه به سمت کاهش جمعیت بود و می‌گفتند که غربی‌ها چگونه پیشرفت کردند و جمعیتشان کم شده است. یعنی پیشرفت را در کاهش جمعیت می‌دیدند و می‌گفتند اگر جمعیت کم نشود، از توسعه خبری نیست. همه آن نگاه‌ها سبب این شد که ما دچار پیری جمعیت شدیم. ما با توسعه آمرانه، سرمایه اجتماعی را از بین بردیم. با از بین رفتن سرمایه اجتماعی، خانواده از بین می‌رود. اولین جایی را که در توسعه و پیشرفت فاکتور می‌گیرند، خانه و خانواده است. الان مسکن وجود ندارد. این درحالی است که خانواده در خانه تشکیل می‌شود. ما سالهاست که در زمینه مسکن دچار مشکل هستیم. در تهران می‌گویند که 150 درصد پول انسان باید خرج تهیه مسکن شود.

10درصد جمعیت، سالمند است

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، اعلام کرد: وضعیت پیری جمعیت کشور به گونه‌ای است که سال ۱۴۳۰ از هر چهار ایرانی یک نفر سالمند است. به گزارش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آمار جمعیت سالمند ۶۰ ساله و بیشتر در کشور در سال ۱۴۰۰، هشت میلیون و ۸۵۹ هزار و ۷۵۸ سالمند بودند که حدود ده و نیم درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌داد. براساس پیش‌بینی‌ها در سال ۱۴۱۰ جمعیت بالای ۶۰ سال به ۱۲ میلیون و ۹۸۶ هزار و ۵۶ سالمند خواهد رسید که ۱۴ درصد از جمعیت کشور را شامل می‌شود. همچنین پیش‌بینی می‌شود در سال ۱۴۲۰ میزان جمعیت بالای ۶۰ سال، ۱۸ میلیون و ۹۰۰ هزار و ۴۴۵ سالمند باشد که این تعداد نزدیک 20 درصد از جمعیت کل کشور را تشکیل می‌دهد؛ این آمار نشان می‌دهد که در سال ۱۴۳۰، تعداد ۲۶ میلیون و۴۸۴ هزار و ۴۲ سالمند بالای ۶۰ سال در کشور زندگی خواهند کرد که 26 درصد از جمعیت کل کشور را دربرمی‌گیرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۰ از هر ۱۰ ایرانی یک نفر سالمند بوده است درحالی که در سال ۱۴۳۰ به ازای هر چهار ایرانی یک سالمند در کشور خواهیم داشت. بر اساس اعلام درگاه ملی آمار کشور، جمعیت ایران امروز، ۲۸ اردیبهشت، ۸۶ میلیون و ۳۰۳ هزار و ۴۹۲ نفر است.