گِره دیپلماسی تهران و تروئیکای اروپایی

این موضوع می‌تواند تهدیدی جدی برای ایران باشد. از همین‌رو در ماه‌های اخیر ایران تلاش دارد سطح تنش‌ها با اروپا و آمریکا را کاهش داده یا کنترل کند. باتوجه به فاصله‌ای که باقی مانده طرف‌ها باید هرچه سریع‌تر تصمیم‌گیری کنند و سیاست‌های معینی را در دستور کار قرار دهند. بعد از بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید او مسیر تازه‌ای را با ایران انتخاب کرده است و قصد دارد تا مذاکراتی را بدون حضور طرف‌های اروپایی به نتیجه برساند زیرا روابط رئیس‌جمهوری‌ جنجالی آمریکا با اروپایی‌ها کیفیت چندانی ندارد و حتی طبق پیش‌بینی‌ها این روابط غبارآلودتر هم خواهد شد. در واقع باید اینگونه مطرح کرد که توافق ایران و اتحادیه اروپا به‌تنهایی نمی‌تواند گره‌ای را از دیپلماسی ایران باز کند زیرا مشکل اصلی در این بین به تهران و واشینگتن باز می‌گردد. با این حال به‌نظر اروپایی‌ها هم تلاش می‌کنند در این بین سهمی داشته باشند و از مذاکره بین ایران و آمریکا فاصله نگیرند و همچنین اهرم فشار خود را در دست داشته باشند. با این وجود روابط تهران و آژانس در هفته‌های اخیر با اما و اگرهای زیادی همراه شده و همان‌طور که در ادامه این گزارش اشاره خواهیم کرد، اروپا و آژانس تلاش دارند تا در شکل‌گیری توافق احتمالی نقش و سهم داشته باشند ولی اینکه بتوانند همان جایگاه برجام را حفظ کنند، شاید دور از ذهن باشد. به‌هرجهت در کنار آمریکا که حالا مذاکرات هسته‌ای را آغاز کرده، تهران باید نظر اروپایی‌ها را هم به‌خود جلب کند. قرار بود روز جمعه 12 اردیبهشت و پیش از دیدار و گفت‌وگوی دیپلمات‌های ایران و آمریکا، نماینده‌های جمهوری اسلامی با اروپایی‌ها دیداری داشته باشند که به‌دلیل لغو مذاکره تهران و کاخ‌سفید آن هم به زمان دیگری موکول شد.

تاکید بر حضور کم‌رنگ اروپایی‌ها

عباس عراقچی، درباره حضور و رویکرد تروئیکای اروپایی در این دوره از مذاکرات با ادبیاتی انتقادی گفت: «نقش سه کشور اروپایی به دلیل سیاست‌های غلطی که اتخاذ کردند در حال حاضر کمرنگ‌تر شده است، البته ما مایل به این موضوع نیستیم و به همین دلیل آمادگی داریم دور بعدی مذاکرات را با آنها در رم برگزار کنیم. علاقه‌مند هستیم که این موضوع در یک فهم بین‌المللی، با یک درک جهانی به آن حل و فصل شود و به همین دلیل به مذاکرات خود با اروپایی‌ها ادامه می‌دهیم ولی مذاکره اصلی در حال حاضر با آمریکا است.» وزیر امور خارجه همچنین درباره نحوه همکاری و حضور آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مذاکرات ایران و آمریکا ادامه داد: «راستی آزمایی مربوط به مسائل هسته‌ای هر توافق احتمالی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد بود و آژانس در آینده اگر توافقی صورت بگیرد، نقش مهمی خواهد داشت و البته درباره خود این نقش هم باید مذاکره صورت گیرد. فعلا آژانس نقشی در مذاکرات ندارد.»

با گذشت زمان

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت‌وگو با یو. اس. نیوز در مورد مذاکرات بین تهران و واشینگتن گفت: «من نمی‌خواهم بگویم آنها در مورد چه گفت‌وگو می‌کنند، آنچه مشخص است، این است که مسئله غنی‌سازی مهم و برای توافق کلیدی است، طبق آن، شماری از جایگزین‌ها وجود دارد که آنها در مورد آن گفت‌وگو می‌کنند. اما آنچه من الآن می‌توانم به شما بگویم این است که فکر نمی‌کنم آنها به‌دنبال برجام به اسم دیگری باشند، شاید چیزی با پیچیدگی کمتر باشد، برجام توافقی بود که امکان‌های زیادی داشت.» او در همین مورد ادامه می‌دهد: «باگذشت زمان، اوضاع بدتر می‌شود زیرا ممکن است شما از نظر دیپلماتیک و سیاسی کاری انجام ندهید، اما سانتریفیوژها به چرخش خود ادامه می‌دهند و ذخایر همچنان در حال افزایش است. بنابراین ما باید به این موضوع رسیدگی کنیم، ما باید بدون تأخیر به آن رسیدگی کنیم، ما می‌دانیم که این نگرانی می‌تواند به چیزی بزرگ‌تر، یک درگیری نظامی تبدیل شود که کاملاً باید از آن اجتناب کنیم. اما، البته، برای این کار، شما باید یک توافق معتبر و بسیار قوی داشته باشید که ابتدا قابل تأیید باشد و توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأیید شود، و این کاری است که ما اکنون انجام می‌دهیم، این بخشی از سفر من به سازمان ملل و شورای امنیت است.»