صباح زنگنه در گفت‌وگو با «آرمان ملی» مطرح کرد:
تلاش گروسی برای کشاندن اروپا به میز مذاکرات
آرمان ملی- احسان اسقایی: تحولات عمیقی در حوزه سیاست خارجی در ایالات متحده آمریکا در حال رخ دادن است. ایرانی‌ها با توجه به مذاکرات هسته‌ای که با آمریکا دارند، بیش از هر کشوری این تحولات را در نظر داشته و تحلیل می‌کنند.
بیش از این، دو گروه در کاخ سفید در ارتباط با ایران موضع‌های متفاوتی داشتند. ویتکاف نماینده ترامپ در مذاکره با ایران، جی دی ونس معاون اول ترامپ و تعدادی دیگر از مشاوران رئیس‌جمهور آمریکا به دنبال مصالحه با تهران بودند. البته وزیر دفاع آمریکا نیز صراحتاً مخالفت خود را با نبرد با تهران اعلام کرده بود. آن سو، والتر مشاور امنیت ملی آمریکا و وزیر امور خارجه ایالات متحده موضع سرسختانه‌ای در ارتباط با تهران اتخاذ می‌کردند. اما اخیراً تحولات عمیقی در کابینه نظامی- امنیتی آمریکا رخ داده و والتر از مشاور امنیت ملی کنار رفته است و وزیر خارجه آمریکا عهده‌دار سمت او شده است. اینکه والتر از کابینه ترامپ خارج شود، به علت مواضع ضدایرانی‌اش برای تهران اهمیت دارد. اکنون قدرتمندترین چهره در آمریکا که مخالف توافق با ایران و خواستار برچیده شدن تأسیسات هسته‌ای تهران است، وزیر امور خارجه آمریکاست که اخیراً نیز سخنان تندی در ارتباط با ایران داشته و اعلام کرده تنها کشوری که به میزان کشورهای دارای سلاح هسته‌ای، اورانیوم غنی کرده، ایران است. وی تلویحاً با اعلام اینکه ایران می‌تواند راکتور هسته‌ای داشته باشد، سخن از لزوم جمع‌آوری غنی‌سازی اورانیوم در ایران کرده است. در برابر اما ترامپ نطقی سنگین در ارتباط با ایران داشته و اعلام کرده که هیچ کشوری نباید از ایران محصولات نفتی و پتروشیمی بخرد. اعلام این خبر از سوی ترامپ به معنای آن است که احتمالا آمریکا به رهبری ترامپ در آستانه اعلام تحریم‌های ثانویه علیه تهران است که دسترسی ایران به دلار را کاهش می‌دهد. از سوی دیگر، فرزند ترامپ هم در ارتباط با سیاست خارجی دولت پدر اینگونه نوشته که برخی در آمریکا به دنبال فشار بر ترامپ پدر برای تحت فشار قرار دادن او هستند. از سوی دیگر، اروپایی‌ها هم گفت‌وگو با ایران را لغو کرده و فرانسوی‌ها نیز در صدد تحرک اروپایی‌ها علیه ایران هستند. ظاهراً گروسی نیز با مواضع نچندان سازنده خود، شرایط نامناسبی را در موضع‌گیری اروپایی‌ها علیه ایران ایجاد کرده است. «آرمان ملی» آخرین تحولات در ارتباط با مذاکرات ایران و آمریکا را در گفت‌وگو با صباح زنگنه بررسی می‌کند.
*تحولات در حوزه سیاست خارجی آمریکا با برکناری مشاور امنیت ملی این کشور که مواضعی تند علیه ایران داشت، در حال رخ دادن است. دلایل اینکه ترامپ دست به این تحولات زده، چیست؟ آیا ممکن است استراتژی‌های مد نظر ترامپ در عرصه سیاست خارجی در حال تغییر باشد؟
از تحولاتی که در آمریکا رخ داده است، می‌توان علائم مختلفی را مشخص کرد. همان طور که شما پرسیدید سوالات زیادی پس از این تغییرات در سیاست خارجی آمریکا به وجود می‌آید. از جمله اینکه آیا استراتژی مشخصی در دستور کار آقای ترامپ است؟ آیا برای به اجرا درآوردن این استراتژی قصد دارد از نیروهای خاصی استفاده کند؟ آیا نیروهای پیرامون او با اهداف و استراتژی ترامپ مطابقت دارند؟ در ارتباط با ایران نیز باید بررسی شود که آیا او با استراتژی‌ای که انتخاب کرده، هنوز به حل مسائل بین ایران و آمریکا معتقد است؟ در این میان البته عملکرد نیروهای داخلی آمریکا که به آنها دولت عمیق گفته می‌شود، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و باید دید تغییر در کابینه ترامپ در جهت غیر فعال کردن یا فعال کردن این بخش از نیروها مؤثر خواهد بود یا نه. این احتمال وجود دارد که این گروه قصد داشته باشند به ایران فشار آورند تا از برنامه گفت‌وگو با ایران منصرف شود. همچنین نقش اسرائیل را هم باید در نظر گرفت و باید بررسی کرد که آیا اسرائیل هنوز هم به دنبال تخریب شرایط مذاکره بین ایران و آمریکا است و آیا تل‌آویو قصد دارد عناصر جدیدی را وارد مذاکرات ایران و آمریکا کند؟ به نظر می‌رسد ترامپ با این تغییرات قصد دارد نیروهای خارج از ساختار دولت‌های قبل را تغییر دهد و از نیروهای مستقل‌تری که جنبه استخدام رسمی دولتی هم دارند استفاده کند. البته باید دید او می‌تواند از این روش استفاده کند تا از زیر فشارهای بروکراسی و سیاسی و فشارهای اسرائیل رهایی یابد یا خیر. تمام این موارد رئیس‌جمهور آمریکا را دچار محدودیت می‌کند و روحیه آقای ترامپ برای گرفتن تصمیم نهایی با بسیاری از این فشارها در تضاد قرار دارد.
** پس معتقدید فشارها بر ترامپ در عرصه سیاست خارجی اثرگذار است؟ و به عبارت دیگر برخی نمی‌خواهند ترامپ برشعار اصلی خود یعنی پایان جنگ‌ها متمرکز شود؟
بسیاری از این فشارها، از جمله فشار دولت عمیق در آمریکا و فشار اسرائیل بر تصمیم نهایی ترامپ در سیاست خارجی و خصوصاً در ارتباط با ایران مؤثر است. همچنین صنایع نظامی، شرکت‌ها و ساختارهای تولیدکننده نظامی نیز بر تصمیم او اثر می‌گذارند. شرکت‌های صنایع نظامی در آمریکا بر پنتاگون هم تسلط دارند و بخشی از امور نظامی آمریکا را تشکیل می‌دهند. این مورد اخیر یعنی صنایع تولید تجهیزات جنگی، به راه‌اندازی جنگ برای فروش اسلحه تأثیراتی بر تصمیم‌گیری‌ها در آمریکا دارند. باید دید آیا ترامپ قصد دارد این نیروها را محدود کند یا به آنها میدان بدهد. با توجه به شعاری که ترامپ مطرح کرده که به دنبال جنگ نیست و به دنبال مهار جنگ‌هاست، باید دید آیا او به این شعار خود وفادار خواهد ماند یا تحت تأثیر فشارها قرار می‌گیرد؟ البته فشار موسسات و شرکت‌های صنایع تسلیحاتی تا حدودی نقش ایفا می‌کند، اما در برابر کشوری که بدهکار است و ۳۲ تریلیون بدهی دارد، باید دید شرکت‌های نظامی می‌توانند توجیهی داشته باشند و شرایطی را به وجود آورند که آمریکا بدهکارتر شود؟ چون تنها با تولید بدهی است که این شرکت‌ها می‌توانند راضی شوند و این تصمیم فشار زیادی بر کل سیستم اقتصادی آمریکا وارد می‌کند. همه این‌ها عوامل اثرگذاری هستند.
** چرا در آمریکا به یکباره تصمیم گرفته شد که جلسه گفت‌وگو با ایران به تأخیر بیفتد؟
به تأخیر افتادن جلسه نشان‌دهنده ایجاد تغییراتی است که در آمریکا در حال رخ دادن است. این جلسه هم برای این تعطیل شده که ترامپ بتواند از فشارها رهایی پیدا کند وگرنه آنطور که ترامپ شروع کرد و با اصرار و تکرار ایران را به مذاکره دعوت کرد، نشان می‌داد که راه غلبه بر مشکل تنها از کانال دیپلماسی می‌گذرد، اما تا این فشارها تنظیم نشود، ترامپ نخواهد توانست با اراده کافی مذاکرات با ایران را برای رسیدن به نتیجه ادامه دهد. ظاهراً این خواسته همچنان از سوی ترامپ جدی است.
** اعلام موضع در سیاست خارجی آمریکا توسط فرزند ترامپ را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با توجه به مطالبی که فرزند آقای ترامپ، یعنی جونیور ترامپ، مطرح کرده است، می‌توان به این نتیجه رسید که مسأله ایران برای آمریکا حتی از ساختار دولت و سیستم رسمی و اداری فراتر رفته است. مسأله ایران به داخل خانه و خانواده ترامپ هم رسوخ کرده که فرزند رئیس‌جمهور آمریکا نیز به این مسأله وارد شده و نیروهای مخرب را که مانع حل مسائل در آمریکا هستند، افشا می‌کند. گروه‌های بدنام دفاع از دموکراسی و گروه‌های وابسته به دولت عمیق و حتی نیروهای وابسته به دولت عمیق، یعنی اسرائیل، که البته نام آنها ذکر نمی‌شود، اما مشخص است که چه فشارهایی به پدرش وارد می‌کنند، به نحوی افشا کرده است. این حرکت‌ها به‌نوعی سعی در کاهش فشارها بر رئیس‌جمهور آمریکا دارند.
عملکرد نیروهای داخلی آمریکا که به آنها دولت عمیق گفته می‌شود، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و باید دید تغییر در کابینه ترامپ در جهت غیر فعال کردن یا فعال کردن این بخش از نیروها مؤثر خواهد بود یا نه
**اما ترامپ در کنار این موارد، دست به اقدامی در ارتباط با تحریم نفتی و پتروشیمی ایران زده است که خطرناک است و می‌تواند انگیزه ایران برای ادامه مذاکرات را از بین ببرد. چرا ترامپ هم‌زمان با اینکه به دنبال حل مسأله هسته‌ای ایران است، دست به اعلام اعمال تحریم‌های ثانویه علیه ایران می‌زند؟
اعلام اعمال این تحریم‌ها علیه ایران نشان می‌دهد که با کمال تأسف یک چرخ‌دنده‌ای در کنار چرخ‌دنده‌های دیگر رئیس‌جمهور آمریکا همچنان در حال عمل کردن و فعال شدن است. این مورد ادامه تحریم‌های حداکثری است. به نظر می‌رسد در آمریکا نیز برخی به دنبال این موارد علیه ایران هستند. البته این مورد را باید در نظر گرفت که این تحریم‌ها ناظر بر خریداران این محصولات است که عمدتاً شامل چین و برخی از کشورهای دیگر است. یعنی این تحریم‌ها صرفاً ناظر بر ایران نیست، که این مورد نیز باید از چند جنبه مورد بررسی قرار گیرد. اول اینکه چین را محدودتر کند که این مورد مشخص است و روندی چندجانبه علیه پکن است که از مدت‌ها قبل توسط آمریکا در نظر گرفته شده است. دومین دلیل این است که ترامپ درصدد است بازاری را برای خود حفظ کند و تولیدکنندگان آمریکایی با حذف تولید ایران، بازار خود را توسعه دهند و چین را وابسته به آمریکا کنند. ترامپ باید به خزانه‌داری خود توجه ویژه کند که این چرخ‌دنده‌های مزاحم در نهایت در ارتباط با مذاکره با ایران مورد توجه قرار گیرد.
** ظاهراً مذاکرات در مرحله فنی قرار داشته و این مرحله هم بسیار سخت است، اما تهران تایمز اعلام کرده که گروسی احتمالا با نظراتی که در ارتباط با ایران داشته است، در روند مذاکرات ایران و آمریکا تأخیراتی ایجاد کرده است. آیا گروسی به دنبال دستاوردی برای آژانس در اعلام موضع متناقض در ارتباط با ایران است؟
رافائل گروسی ظاهراً با اعلام موضع خود در حال اثرگذاری منفی بر روی همکاری‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با ایران است. او از فرصت این مذاکرات استفاده کرده و در تلاش است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را وارد مذاکرات کند. ظاهراً او احساس کرده که اگر این مذاکرات ادامه پیدا کند، جایگاه آژانس باید در نظر گرفته شود. از این رو تلاش دارد به قول معروف (موشی در آش بیندازد) و جایگاهی را برای آژانس در مذاکره ایجاد کند. این رفتار حرفه‌ای و قانونی نیست. اروپایی‌ها نیز در اینجا و با توجه به مذاکرات ایران و آمریکا و موضعی که ترامپ در برابر اتحادیه اروپا دارد احساس می‌کنند که از روند تصمیم‌گیری در مورد ایران و مذاکره هسته‌ای کنار گذاشته شده‌اند از این رو با برخی پالس‌های منفی سعی دارند شرایط را نگران کننده نشان دهند و از این طریق هم به ترامپ فشار می‌آورند.
ارسال نظر