کارشناسان علوم آزمایشگاهی، ناراضی از شرایط

شما هم حتما زنان و مردان سفیدپوشی را دیده‌اید، که با عجله در محیط پرخطر آزمایشگاه در رفت و آمد هستند. علوم آزمایشگاهی، رشته‌ای از شاخه‌های علوم پزشکی است. باتوجه به اینکه 30 فروردین ماه، روز علوم آزمایشگاهی است، کارشناسان این رشته به مسائل مختلفی معترض هستند، که سختی‌های کار در این شغل را برایشان دوچندان کرده است.

کارشناسان علوم آزمایشگاهی با جمعیت حدود50هزارنفر، ستون اصلی آزمایشگاه‌های تشخیص طبی هستند. مشکلات متعدد این کارشناسان و نبود توجه و رسیدگی کافی به آنها، در سال‌های اخیر، سبب افزایش مهاجرت و یا تغییر شغل این افراد شده است. این مساله شاید در ابتدا چندان مشکل خاصی نباشد، اما نبود کافی کارشناس در این حوزه، می‌تواند به حضور افرادی که تخصص کافی در این زمینه را ندارند بینجامد، که در نهایت دود آن به چشم مردمی خواهد رفت، که با اعتماد به آزمایشگاه‌ها، منتظر دریافت جوابی درست و قابل اعتماد هستند، اما متاسفانه با وجود و حضور افراد غیرمتخصص، شاهد اتفاق‌های ناگواری مانند دریافت جواب آزمایش اشتباه نیز هستیم و خواهیم بود. این مساله در درازمدت آسیب‌های غیرقابل جبرانی را به نظام سلامت کشور وارد خواهد کرد.

لزوم نظام مند شدن

در همین راستا، رضا آرش، کارشناس رشته علوم آزمایشگاهی، درباره مشکلات کارشناسان این رشته، به «آرمان‌ملی» گفت: نظام‌مند شدن این رشته، از مهم‌ترین مطالبات کارشناسان علوم آزمایشگاهی است. کارشناسان علوم آزمایشگاهی از سال‌ها قبل جهت تحقق این مطالبه اقدام کرده و موفق به اخذ چندین رای قطعی از دادگاه‌های تجدید نظر در شهرهای مختلف شده‌اند. این مطالبه که دارای پشتوانه قانونی، حقوقی، قضائی و همین‌طور دارای تاییدیه از آزمایشگاه مرجع وزارت بهداشت و مصوبه مورخ 14/111403 کمیسیون بهداشت مجلس است، متاسفانه تاکنون اجرایی نشده است. این درحالی است که دکتر محمدبیگی، نایب‌رئیس کمیسیون بهداشت مجلس پیگیری‌هایی را انجام داده است.

او در ادامه گفت: در میان رشته‌های مشمول قانون ارتقای بهره‌وری کارکنان بالینی نظام سلامت، تنها گروه فاقد تعرفه کارشناسان علوم آزمایشگاهی است. با وجود قوانین موجود در این خصوص و نیز با توجه به اینکه کلیه مراحل انجام آزمایش (شامل کنترل کیفیت، کالیبراسیون دستگاه‌ها، شناسایی و رفع خطاها، اطمینان از نتایج و جمع آوری مستندات و ارائه گزارش‌ها به بازرسان و...) توسط کارشناسان علوم آزمایشگاهی انجام می‌پذیرد، اما متاسفانه سهم آنها از تعرفه خدمات آزمایشگاهی صفر است. این در حالی است که برای گروه پرستاری تعرفه‌گذاری انجام شده است.

حداقل حقوق دریافتی

درحالی که کارشناسان علوم آزمایشگاهی که در بخش خصوصی فعالیت می‌کنند، مشمول قانون کار می‌باشند. اما حداقل حقوق که فاقد هرگونه مزایای قانونی است، سبب بی‌رغبتی کارشناسان این رشته جهت کار در بخش خصوصی شده است. کارشناسان علوم آزمایشگاهی معتقدند که هیچ گونه تناسب و سنخیتی میان کاری که انجام می‌دهند و حقوقی که دریافت می‌کنند وجود ندارد. کاری فنی، خطیر با مسئولیت زیاد و در مقابل حقوقی بسیار کم. رسیدگی به این مطالبه مهم نیازمند تعامل جدی میان وزارت کار، وزارت بهداشت و سازمان تامین اجتماعی و تحقق آن مشروط به پیگیری‌های مستمر و مجدانه وزارت بهداشت به عنوان متولی اصلی این رشته است. این درحالی است که شرایط کاری این افراد، به‌خصوص برای آن دسته که در آزمایشگاه‌های شبانه روزی و در شیفت شب کار می‌کنند، سخت‌تر نیز است.

آرش درباره تعیین استاندارد حجم کاری نیز گفت: با توجه به اینکه در زمینه حجم کاری پرستاری، استاندارد تعریف شده است و این استاندارد با نسبت پرستار به بیمار، یا پرستار به تخت تعریف می‌شود، در خصوص حجم کاری استاندارد برای کارشناسان علوم آزمایشگاهی هیچ اقدامی صورت نگرفته است. به عنوان نمونه، تعریف نشده است که کارشناس علوم آزمایشگاهی شاغل در بخش هورمون، چه تعداد تست هورمون به صورت استاندارد می‌تواند در طی یک شیفت کاری انجام دهد، یا نسبت کارشناسان یک آزمایشگاه به تعداد تست هورمون پذیرفته شده در آن آزمایشگاه، چه مقدار باید باشد، تا کیفیت کار حفظ شود.

این درحالی است که یک کارشناس علوم آزمایش که ده سال سابقه کار در این رشته در یکی از بیمارستان‌های تهران را دارد، به «آرمان ملی» گفـت: به دلیل همان شیفت‌های مداوم شب دچار بیماری‌های مختلفی شدم. اعصابم به شدت تحریک شد و مجبور شدم شغلم را تغییر دهم. به نوعی که دوره‌ای اصلا توان کار کردن نداشتم و به علت ایستادن‌های مداوم در شیفت شب، مشکلات بسیاری پیداکردم. حتی دکتر گفت اگر ادامه دهی ممکن است به بیماری‌ ام‌اس مبتلا شوی و من هم کارم را تغییر دادم.

حضور افرادغیرمتخصص

آرش در ادامه با اشاره به ورود غیرقانونی برخی رشته‌ها در آزمایشگاه‌ها، بیان کرد: دست اندازی رشته‌های غیر مرتبط به حرفه و شغل کارشناسان علوم آزمایشگاهی، ورود غیر قانونی برخی از رشته‌های علوم پایه به آزمایشگاه‌های طبی و انجام کارهای فنی و تخصصی، یکی از تخلفاتی است که اعتراض جدی و همیشگی کارشناسان علوم آزمایشگاهی را به دنبال داشته است. پیرو آیین‌نامه طرح طبقه بندی مشاغل وزارت بهداشت، تنها رشته‌ای که شرایط احراز پست کارشناس آزمایشگاه پزشکی را داراست رشته کارشناسی علوم آزمایشگاهی است. عطف به ابلاغیه‌های متعدد آزمایشگاه مرجع وزارت بهداشت حضور رشته‌های غیر مرتبط و متفرقه به عنوان کارشناس آزمایشگاه طبی تخلف محسوب می‌شود. بر اساسنامه اخیر معاون دادستانی تهران، هر گونه دخالت در امور پزشکی جرم محسوب می‌شود. همچنین بر اساس مصوبه مورخ29/031334 قانون مربوط به مقررات پزشکی و دارویی، آزمایشگاه در زمره موسسات پزشکی محسوب شده و افرادی که در آزمایشگاه‌های طبی فعالیت می‌کنند بایدی واجد صلاحیت فنی و پروانه رسمی باشند. با وجود تمامی این قوانین، مقررات و مصوبات متاسفانه شاهد حضور رشته‌های غیر مرتبط در آزمایشگاه‌های طبی هستیم که رسیدگی به این تخلف نیازمند وضع قوانین بازدارنده و ورود جدی معاونت درمان وزارت بهداشت است.

حضور مداوم در محیطی آلوده و خطرناک

اما حضور در آزمایشگاه، محیطی که به طور مداوم فرد ر در معرض مواد مواد اسیدی، قلیایی، عفونی و سرطان زا قرار می‌دهد، گاه خود سبب می‌شود که این افراد دچار وسواس شوند. کارشناسان این رشته هرروز در مواجهه با مواد اسیدی، قلیایی، عفونی و سرطان‌زا هستند. به عنوان مثال، مواد اسیدی مثل اسیدکاریدریک غلیظ، مواد عفونی ویروس‌هایی مانند هپاتیت بی، سی، ویروس اچ.‌آی.وی، که قرارگرفتن در معرض هرکدام از این مواد، خود سختی‌های این شغل را دوچندان می‌کند.

 این درحالی است که طبق گفته کارشناسان این رشته، برخلاف گروه رادیولوژی که دارای حق اشعه هستند، متاسفانه هیچ گونه امتیاز یا مزیتی برای کارشناسان علوم آزمایشگاهی به سبب کار با مواد زیان‌آور لحاظ نشده است، درحالی که این گروه خود را ملزم به تعلق گرفتن حق سختی کار می‌دانند. خواسته‌ای که چندان هم بی‌ربط نیست. کافی است این بار که به آزمایشگاهی مراجعه کردید، با دقتی بیشتر کمی به اطراف نگاهی بیندازید.

پرجمعیت‌ترین گروه آزمایشگاهی

آرش در انتها نیز بیان کرد: در میان سایر گروه‌های آزمایشگاهی بالینی همچون دکترای علوم آزمایشگاهی، متخصصین علوم آزمایشگاهی، فلوشیپ علوم آزمایشگاهی، کارشناسان علوم آزمایشگاهی و پاتولوژیست‌ها، پرجمعیت‌ترین گروه آزمایشگاهی کارشناسان علوم آزمایشگاهی هستند. اما متاسفانه جایگاهی برای آنها در وزارت بهداشت یا سازمان نظام پزشکی تعریف نشده تا جهت مشارکت در تصمیم گیری‌های کلانی که در سطح کشور در حوزه آزمایشگاه اتخاذ می‌گردد امکان مشارکت داشته باشند. این در حالیست که ستون اصلی آزمایشگاه‌های طبی را کارشناسان این رشته تشکیل می‌دهند و می‌توانند نقش موثری در تصمیم گیری‌ها و سیاست‌های کلی نظام آزمایشگاهی کشور داشته باشند.

باتوجه به موارد ذکر شده و شرایط نامتناسب شغلی برای این کارشناسان، در حالی به مشکلات کاری خود اعتراض دارند، که انگیزه کافی در آنها برای ادامه شغل خود وجود ندارد و این مساله در درازمدت خود سبب مشکلات عدیده‌ای خواهدشد که آسیب آن در نهایت در راستای کاهش کیفیت نظام سلامت کشور خواهدشد. خروج افراد متخصص و کارشناس از آزمایشگاه‌های تشخیص طبی کشور، سبب ورود افرادناکارآمدی به این رشته خواهد شد، که خود در درازمدت تبعات جبران ناپذیری خواهد داشت.