نتوانسته ایم از ظرفیت شانگهای استفاده کنیم

*با توجه به شعارهایی که آقای رئیسی در رقابت های انتخاباتی می دادند انتظار این بود وضعیت تجارت ایران با کشورهای جهان تقویت شود.آیا در عمل چنین اتفاقی رخ داد و وضعیت تجارت ایران با کشورهای جهان بهتر از گذشته شد؟

زمانی که آقای رئیسی وارد رقابت های انتخاباتی و پس از آن رئیس جمهور شدند ما امید زیادی داشتند که با حضور ایشان موانع تجارت خارجی برطرف شود و ما با شرایط بهتری ارتباطات جهانی خود را دنبال کنیم.نکته دیگری که وجود داشت یکدست شدن حاکمیت بود که نوید این را می تواند که اختلافات جناحی دیگر از بین برود و دولت راحت تر بتواند امور خود را پیش ببرد.در طول مدتی که آقای رئیسی مدیریت کشور را در اختیار داشتند تاکنون نیز ما سکوت کرده ایم و تلاش کرده ایم تا آنجا که امکان دارد از دولت حمایت کنیم.این در حالی است که بنده دولتی نیستم و به هیچ گروه و دسته سیاسی نیز وابستگی ندارم.با این وجود و در حالی که چند ماه به سه سالگی دولت آقای رئیسی مانده است زمان آن رسیده که عملکرد دولت ایشان را در زمینه های مختلف و از جمله تجارت جهانی مورد نقد و بررسی قرار بدهیم.انتظار ما این بود که ایران از نظر تجارت جهانی در بین کشورهای جهان دارای جایگاه ممتازی باشد. این در حالی است که در شرایط کنونی این انتظارات برآورده نشده و ما در جایگاه قابل قبولی قرار نداریم.دلیل این موضوع این است که در طول دولت رئیسی سرمایه خارجی قابل توجهی واردکشور نشده است.زمانی یک کشور می تواند مدعی شود که وضعیت تجارت جهانی خوبی در بین کشورهای جهان دارد که بتواند سرمایه گذاری خارجی بیشتری را به دست بیاورد.

*چرا دولت نتوانست در زمینه جذب سرمایه های خارجی عملکرد موفقی داشته باشد؟

در این زمینه دو مشکل مهم وجود داشت.مشکل اول بیرونی بوده و به دلیل جنگ اقتصادی که علیه ایران در جامعه جهانی ایجاد شده بود موانع متعددی در زمینه جذب سرمایه های خارجی به کشور وجود داشته است.البته جنگ اقتصادی در دولت رئیسی آغاز نشده و از سال ها قبل آغاز و دولت های گذشته را نیزدرگیر خود کرده بود.شرایط در سال های اخیر به شکلی بوده که آمریکا و کشورهای غربی تحریمی نبوده که علیه ایران انجام نداده باشند و تقریبا در همه زمینه ها ایران را تحریم کرده اند.مشکل دوم اما به سوء مدیریت ها و ناکارآمدی های داخلی باز می گردد که باعث شد دولت نتواند موانع تجارت جهانی ایران را از بین ببرد.

*یکی از مهم ترین راه هایی که دولت می توانست زمینه تقویت تجارت جهانی ایران با کشورهای دیگر را به وجود بیاورد احیای برجام بود. چرا دولت سیزدهم در این زمینه تا کنون موفقیتی نداشته است؟

آقای روحانی در پایان دولت خود عنوان کردند که زمینه برای احیای برجام فراهم است و اگر اجازه داده شود دولت می تواند برجام را احیا کند. این در حالی است که دولت روحانی نیز دولت «ارحم الراحمینی» نبود.برنامه ریزی دولت روحانی درباره برجام به شکلی بود که با به قدرت رسیدن ترامپ در آمریکا و پاره کردن برجام همه این برنامه ریزی ها از بین رفت و همه معادلات را به هم زد.خارج شدن آمریکا از برجام باعث شد که بسیاری از کشورهای متحد آمریکا که در ایران سرمایه گذاری کرده بودند نیز از ایران دور شوند و زمینه های سرمایه گذاری خارجی کاهش پیدا کند.این کشورها به دلیل ارتباطات اقتصادی که با آمریکا داشتند ترجیح می دادند منافع اقتصادی خود در مقابل آمریکا به مخاطره نیفتد و به همین دلیل بازار ایران را فدای ارتباط با آمریکا نکردند.به همین دلیل نیز کمپانی های بزرگی مانند توتال فرانسه،رنو،پژو و... که در زمان برجام در ایران سرمایه گذاری کرده بودند پس از پاره شدن برجام توسط ترامپ ایران را ترک کردند. اتفاقی که روی اقتصاد ایران تأثیر منفی گذاشت.البته امروز کار به جایی رسیده که بسیاری از کشورهای خارجی عنوان می کنند برجامی دیگروجود ندارد.

*دولت فرصت هایی برای احیای برجام داشت که به نظر می رسید از این فرصت ها به خوبی استفاده نشد. چرا چنین اتفاقی رخ نداد؟

در مرحله نخست باید عنوان کرد که برجام ایران را گلستان نمی کرد و نباید خوشبینانه به موضوع نگاه کرد.با این وجود برجام فضا را برای حرکت بهتر اقتصاد در عرصه جهانی فراهم می کرد و به همین دلیل برجام حائز اهمیت است.دولت سیزدهم زمانی روی کار آمد که برجام پاره شده بود.این در حالی بود که دولت حسن روحانی به واسطه پاره شدن برجام با چالش های جدیدی مواجه شده بود.در شرایط کنونی نیز کشورهای پنج به علاوه یک دیگر از انگیزه کافی برای به نتیجه رسیدن برجام برخوردار نیستند.

در حالی که چند ماه به سه سالگی دولت آقای رئیسی مانده است زمان آن رسیده که عملکرد دولت ایشان را در زمینه های مختلف و از جمله تجارت جهانی مورد نقد و بررسی قرار بدهیم.انتظار ما این بود که ایران از نظر تجارت جهانی در بین کشورهای جهان دارای جایگاه ممتازی باشد. این در حالی است که در شرایط کنونی این انتظارات برآورده نشده و ما در جایگاه قابل قبولی قرار نداریم.دلیل این موضوع این است که در طول دولت رئیسی سرمایه خارجی قابل توجهی واردکشور نشده است

*رویکردی که دولت در مذاکرات در پیش گرفت باعث این بی انگیزگی نشد؟

واقعیت این است که دولت رئیسی تیم خوبی برای مذاکره برای احیای برجام انتخاب نکرد.البته آمریکا نیز شیطنت هایی در این زمینه داشت اما دولت نیز می توانست عملکرد بهتری در مذاکرات داشته باشد.کسانی که در وزارت خارجه و تیم مذاکره کننده حضور داشتند از تخصص و تجربه کافی برای احیای برجام برخوردار نبودند.

*عضویت ایران در برخی سازمان ها و گروه های بین المللی مانند شانگهای در دولت رئیسی با تبلیغات زیادی مواجه شد.به نظر می رسید دولت تلاش می کند ملحق شدن به این سازمان ها را به نوعی جایگزین برجام کند.آیا چنین رویکردی را صحیح می دانید و در واقع چنین بود؟

من معتقدم ایران عضو هر سازمان و کنوانسیون بین المللی شود خوب است و ما باید از چنین رویکردی استقبال کنیم.اگر قرار است ما در عرصه بین المللی دارای جایگاه باشیم باید در سازمان ها و گروه های مهم بین المللی عضو باشیم تا بتوانیم از ظرفیت های این سازمان ها در راستای منافع ملی استفاده کنیم.با این وجود نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که باید از عضویت ایران در این سازمان ها به صورت بهینه استفاده شود و صرف عضو شدن در این سازمان ها سودی به همراه نخواهد داشت.نباید تنها از تبلیغات استفاده کرد و درباره این سازمان ها مانور سیاسی داد و بلکه باید از بستری که عضویت در این سازمان ها برای کشور ایجاد می کند استفاده کرد.در ابتدای دولت رئیسی ایران به عضویت سازمان شانگهای درآمد. این در حالی است که عضویت ایران در این سازمان مهم است و من معتقدم اتفاق خوبی رخ داده است.یکی از مزیت های عضویت در این سازمان این است که در حدود چهار میلیارد جمعیت جهان را در خود جای داده است.به همین دلیل یک بازار بزرگ در این زمینه برای ایران به وجود آمده که ایران بتواند از آن استفاده کند.نکته دیگری که در این زمینه وجود دارد این است که کشورهای عضو این سازمان از جمله اولین کشورهایی هستند که دلارزدایی کردند و معاملاتی که بین آنها برقرار می شود با واحد های پولی به جز دلار است.

*در دو سالی که ایران عضو شانگهای بوده آیا ما توانسته ایم از این ظرفیت به سود منافع ملی استفاده کنیم؟

پاسخ من به این سوال منفی است و معتقدم ما نتوانسته ایم از این ظرفیت استفاده کنیم.اگر براساس آمار و ارقام در این زمینه صحبت کنیم در این دو سال کشورهای جهان در حدود چهار هزار میلیارد دلار از این کشورها واردات داشته اند و در مقابل حدود بیست هزار میلیارد دلار نیز این کشورها از کشورهای جهان واردات داشته اند.این در حالی است که براساس آمار رسمی دولت میزان مبادلات ایران با کشورهای عضو سازمان شانگهای در حدود38 میلیارد دلار بوده است.از این میزان نیز18 میلیارد دلار صادرات به کشورهای این سازمان بوده و در مقابل حدود20 میلیارد دلار واردات از این کشورها صورت گرفته است.این آمار به خوبی نشان می دهد که تراز ما در سازمان شانگهای منفی بوده است.این وضعیت نشان می دهد که ما حتی نتوانسته این تراز خود را در حد صفر نگه داریم.