اهمیت عراق در معادلات اخیر منطقه

عراق در نزديک‌ترين دوره ثبات منبعث از استبداد، عصر صدام است. بعداز صدام نزديک به 2 دهه است که عراق روي آرامش به‌خود نديده است. ناامني چنان گسترده شده که خانه نخست‌وزير مورد هجوم پهپادي قرار مي‌گيرد. بعداز انتخابات مجلس، قدرت پارلمان ميان گروه‌هاي متکثري تقسيم شد و به نتايج انتخابات معترض بودند. مي‌توان تحولات عراق را صرفا در چهارچوب رقابت‌هاي داخلي آناليز کرد و صفر تا صد آن را متاثر از کيفيت توزيع قدرت بازيگران داخلي دانست، اما به‌نظر مي‌رسد اگرچه بخش بزرگي از حجم واقعه را پوشش مي‌دهد اما عواملي فرامرزي آن را ناديده مي‌گيرد و در نتيجه تحليل تقريبا جامعي هم نخواهد بود. بي‌ترديد بازاري از اتهامات متقابل پيرامون حادثه شکل خواهد گرفت و بازيگران خارجي هرکدام مستقيم و غيرمستقيم ديگري را کارگردان آن مي‌نامند. در اين ميان ايران، آمريکا و اسرائيل نوک حملات را متوجه يکديگر خواهند کرد. آمريکا و مخصوصا اسرائيل اتفاق را ناشي از باخت انتخاباتي نيروهاي مورد حمايت حشدالشعبي خواهند دانست و پاي ايران را به بحران داخلي مي‌کشانند تا هم رابطه همسايگان را تنش‌زا کرده و هم نقش ميانجيگري عراق ميان عربستان و ايران را تحت‌تاثير قرار دهند. اسرائيل با پروژه بحران آذربايجان با ايران و با نزديکي مذاکرات برجامي تلاش کرد تا دردسر تازه‌اي را براي ايران درست کند و اکنون که ناتوان از کشاندن ايران به تنش شده است دستکم به روند مذاکرات سمت‌وسو مي‌دهد و طرفين را حداقل به تنش لفظي مي‌کشاند. مشخصا اگرچه فعلا در مورد ايران و مذاکرات اظهارنظر تعيين‌کننده‌اي صورت نمي‌گيرد، اما با شکرآب‌کردن رابطه ايران با عراق، تا اندازه‌اي تمرکز ايران را مي‌خواهند به‌هم زده باشند و اهرم فشار تازه‌اي در ميزمذاکرات داشته باشند تا ايران را وادار به انعطاف بيشتري کنند. ايران نيز تلويحا پاي آمريکا را به حادثه مي‌کشاند. بايد توجه داشت که بي‌ثباتي در عراق به نفع ايران نخواهد بود و موازنه رابطه ايران با گروه‌هاي همسو با خود و همچنين کليت نظام سياسي عراق را درمعرض خطر قرار مي‌دهد. ايران از در پيش‌گرفتن نوعي نرمش و تلاش براي ميانجيگري بين نيروهاي عراقي تا حمايت بي‌شائبه از حشدالشعبي درعراق قدرتِ مانور دارد که هرکدام مي‌تواند اهرمي براي کمک به ثبات عراق باشد. هم‌آوردي ميدان و ديپلماسي نيز از نزاع بين گفتماني وارد منازعات درون گفتماني شده و سنخ آن با دولت قبلي متفاوت است. اين مولفه قادر است انسجام گفتماني داخل را در بزنگاه مذاکرات کمرنگ کند و به همين علت است که بايد در هفته‌هاي آتي با هوشياري بيشتري به تصميمات در عرصه سياست خارجي دقت کرد.