مهدیه اسفندیاری کیست؟ / ماجرای بازداشت مترجم ایرانی برای همدردی با مردم فلسطینی‌

بازداشت مهدیه ارتباط مستقیم با فعالیت‌هایش در شبکه‌های اجتماعی داشت؛ او در یک کانال تلگرامی به حمایت از مردم فلسطین پرداخته و به انتقاد از نسل‌کشی اسرائیل در غزه می‌پرداخت. مقامات فرانسوی مدعی شده‌اند که او به اتهام «حمایت از تروریسم» و جرایم مرتبط با فعالیت در شبکه‌های اجتماعی تحت پیگرد قرار دارد. این اتهامات به‌طور مشخص به انتشار مطالبی مرتبط با حمایت از عملیات طوفان الاقصی مربوط می‌شود.

وضعیت مهدیه اسفندیاری از زبان خواهرش

خواهر مهدیه، زهرا اسفندیاری، در گفت‌وگویی درباره روند بازداشت او توضیح داد که دلیل اصلی دستگیری خواهرش ترجمه و انتشار اخبار مربوط به غزه در یک کانال تلگرامی بوده است. به گفته او، مهدیه به همراه چند نفر دیگر، اخبار روز درباره جنایات رژیم صهیونیستی را برای آگاهی‌بخشی و حمایت از مردم مظلوم فلسطین ترجمه و منتشر می‌کرده و همین فعالیت‌ها از سوی پلیس فرانسه جرم تلقی شده است.

زهرا اسفندیاری افزود که شرایط نگهداری خواهرش در زندان بسیار سخت و محدود بوده است. او گفت مهدیه پس از گذشت ۵۳ روز از بازداشت، تازه اجازه یافته روسری خود را در سلول نگه دارد. پیش از آن، حتی داشتن یک روسری هم برایش ممنوع بوده و برای خواندن نماز از ملافه یا تیشرت استفاده می‌کرده است. این وضعیت، به گفته خانواده او، نشان‌دهنده فشارهای روانی و محدودیت‌های شدید مذهبی در زندان محل نگهداری اوست؛ شرایطی که اعتراض بسیاری از فعالان حقوق بشر را نیز برانگیخته است.

معاون کنسولی، مجلس و ایرانیان وزارت امور خارجه در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد که با یکی از اعضای خانواده مهدیه اسفندیاری دیدار کرده است. او در این دیدار، گزارشی از روند پیگیری‌های وزارت خارجه درباره پرونده مهدیه ارائه داده و اطمینان داده است که دستگاه دیپلماسی کشور تا زمان آزادی او در کنار خانواده‌اش خواهد ماند و تلاش‌ها را با جدیت ادامه می‌دهد.

در همین حال، سفارت ایران در پاریس خبر داده که تاکنون نتوانسته دیداری کنسولی با مهدیه اسفندیاری داشته باشد و هنوز از وضعیت دسترسی او به وکیل اطلاعی در دست نیست. سخنگوی وزارت امور خارجه نیز در بیستم اسفند ۱۴۰۳ با اشاره به این موضوع گفت که دولت فرانسه بیش از یک ماه در برابر درخواست‌های ایران برای ارائه توضیح درباره وضعیت او سکوت کرده است. به گفته او، از مقامات فرانسوی خواسته شده تا هرچه زودتر شرایط لازم برای دیدار کنسولی و دسترسی مهدیه به وکیل فراهم شود تا حقوق قانونی این شهروند ایرانی حفظ شود.

آخرین وضعیت مهدیه اسفندیاری از زبان مسئولین

وحید جلال‌زاده، نماینده مجلس و عضو کمیسیون امنیت ملی، در توضیح تازه‌ترین وضعیت مهدیه اسفندیاری گفت که او از سوی دولت فرانسه به گروگان گرفته شده است. به گفته‌ او، کشوری که مدعی دفاع از آزادی و حقوق بشر است، زنی جوان را تنها به دلیل ترجمه و انتشار اخبار مربوط به جنایات رژیم صهیونیستی در کانالی تلگرامی بازداشت کرده و این رفتار، نشانه‌ای روشن از تناقض میان گفتار و کردار مقامات فرانسویست.

جلال‌زاده در ادامه یادآور شد که وزارت امور خارجه از همان روزهای آغازین بازداشت، اقدامات حقوقی و کنسولی را برای پیگیری وضعیت مهدیه آغاز کرده است. به گفته‌ او، سفیر ایران در فرانسه مأمور شده تا شخصاً به وزارت خارجه و دادستانی آن کشور مراجعه کند و موضوع را از نزدیک دنبال کند. افزون‌بر این، وکیلی برای دفاع از حقوق مهدیه تعیین شده و تاکنون ده جلسه ملاقات کنسولی میان او و نمایندگان ایران انجام گرفته است.

این نماینده مجلس بر این باور است که روند پیگیری پرونده با جدیت در حال انجام است و وزیر امور خارجه نیز اعلام کرده مهدیه در فهرست کانال تبادل قرار گرفته است. به گفته‌ جلال‌زاده، بسته‌ای سیاسی و کنسولی برای تسریع این فرآیند طراحی شده و امید می‌رود که در آینده‌ نزدیک، شاهد بازگشت او به کشور باشیم.

او در پایان تأکید کرد که بازداشت مهدیه اسفندیاری نه‌تنها اقدامی ناعادلانه، بل نشانه‌ای از فشار بر آزادی بیان در کشوریست که خود را مهد دموکراسی می‌نامد. به‌هرروی، انتظار می‌رود مقامات ایرانی با تداوم کوشش‌های دیپلماتیک خود بتوانند زمینه‌ آزادی او را هرچه زودتر فراهم کنند.

بازتاب‌ها و انتقادها به بازداشت مهدیه اسفندیاری

بازداشت مهدیه اسفندیاری بازتاب گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی و میان فعالان مدنی داشت. بسیاری از کاربران، این اقدام دولت فرانسه را نشانه‌ای از دوگانگی در شعارهای این کشور درباره آزادی بیان دانستند. آنان تأکید کردند که فرانسه، در حالی از آزادی اندیشه سخن می‌گوید، که زنی ایرانی را تنها به‌دلیل ترجمه و انتشار اخبار مربوط به جنایات رژیم صهیونیستی در غزه بازداشت کرده است.

شماری از تحلیل‌گران سیاسی نیز براین باورند که رفتار دولت فرانسه در قبال مهدیه، تحت تأثیر فشار و نفوذ لابی‌های صهیونیستی شکل گرفته است. از نگاه آنان، جرم مهدیه نه نقض قانون، بل‌که حمایت از مردم بی‌دفاع فلسطین بوده است.

افزون‌بر این، گروهی از ورزشکاران، روزنامه‌نگاران و فعالان حقوق بشر با انتشار نامه‌ای سرگشاده خطاب به دبیرکل سازمان ملل متحد، خواستار آزادی فوری و بدون قید و شرط مهدیه اسفندیاری شدند. در این نامه، بازداشت او «غیرقانونی» و «غیرانسانی» توصیف شده و از نهادهای بین‌المللی خواسته شده که در برابر این اقدام سیاسی سکوت نکنند.

در فضای مجازی نیز موجی از همبستگی با او شکل گرفت. کاربران فارسی‌زبان و حتا برخی چهره‌های شناخته‌شده اروپایی، با انتشار پیام‌هایی، رفتار فرانسه را مغایر با ارزش‌های انسانی و اصول دموکراسی دانستند و خواستار بازگشت مهدیه به وطن شدند.

تلاش‌ها برای آزادی مهدیه اسفندیاری

تا امروز، مهدیه اسفندیاری همچنان در زندان «فرسن» در حومه پاریس در بازداشت موقت به سر می‌برد و مقامات فرانسوی هنوز جزئیات مشخصی از پرونده او منتشر نکرده‌اند. منابع نزدیک به وزارت خارجه ایران گفته‌اند که گفت‌وگوهایی میان تهران و پاریس برای مبادله او با چند زندانی فرانسوی در جریان است تا زمینه بازگشتش به کشور فراهم شود.

پرونده مهدیه اسفندیاری از همان ابتدا با ابهام و حساسیت همراه بود. او به‌دلیل ترجمه و بازنشر مطالب مرتبط با جنگ غزه و حمایت از مردم فلسطین در یک کانال تلگرامی بازداشت شد؛ موضوعی که واکنش‌های متفاوتی را در میان افکار عمومی برانگیخت. عده‌ای بازداشت او را نشانه‌ای از تناقض در سیاست‌های فرانسه درباره آزادی بیان دانستند و برخی دیگر تأکید کردند که هرگونه فعالیت رسانه‌ای باید در چارچوب قوانین کشور میزبان انجام  شود‌.

در ایران نیز نهادهای حقوقی و دیپلماتیک از ابتدای بازداشت او پیگیر وضعیتش بوده‌اند. وزارت امور خارجه اعلام کرده که چندین دیدار کنسولی با مهدیه انجام شده و برای او وکیل تعیین شده است. با این حال، تا کنون اطلاعات روشنی از روند دادرسی یا زمان احتمالی آزادی او در دست نیست.

فعالیت‌های پیشین مهدیه اسفندیاری عمدتاً در حوزه ترجمه و آموزش زبان بوده و او در سال‌های گذشته در فضای مجازی نیز فعال بوده است. نزدیکانش می‌گویند فعالیت او جنبه خبری و فرهنگی داشته و انگیزه سیاسی در کار نبوده است.

به‌هرروی، پرونده مهدیه اسفندیاری اکنون به یکی از نمونه‌های بحث‌برانگیز در روابط ایران و فرانسه بدل شده و بسیاری منتظرند ببینند نتیجه مذاکرات سیاسی و حقوقی دو کشور در این زمینه چه خواهد بود.