اما و اگرهای تندروها برای جامعه

سخن در باب تندروهایی است که هیچ‌چیز یا هیچ‌کسی را جز خود و تفکراتشان قبول ندارند. جماعتی که اگر بگوییم بخشی از مشکلات کشور به جهت کج‌فهمی‌ها، رویکردهای متصلب و هزینه‌‌سازی‌های آنها برای کشور است سخنی به گزافه نرفته است. واقعیت امر بر آن است که امروز کشور با مسائل و مشکلات بسیار مهمی روبه‌رو است که هر کدام در زندگی جامعه تاثیرگذار است و حل و فصل آنها می‌تواند ثبات را ایجاد کرده و کشور را رو به جلو و در مسیر رشد و توسعه حرکت دهد. امروز به قطع از هرکسی در خصوص مشکلات کشور پرسشی صورت گیرد بلا استثنا همه مشکلات اقتصادی و معیشتی را یاد‌آور خواهند شد و تاثیراتی که تحریم‌ها بر اقتصاد کشور گذاشته‌اند. با این حال اما در شرایطی که دولت و سایر دستگاه‌ها به نوبه خود در پی در تلاش برای حل و فصل این مشکلات هستند اما جریان دلواپس و تندرو به مانند همیشه به‌دنبال ایجاد دست‌‌انداز، تخریب افراد و ایجاد تشنج در جامعه است تا شرایط را نسبت به حال فعلی ملتهب‌تر و متشنج‌تر کند. جالب اینکه آنها اساسا با مصوبات یا دستورالعمل‌هایی که از نهاد‌های بالادستی می‌آیند نیز میانه‌ای ندارند و به‌جای پیروی و اطاعت آن نهادها را به جهت کم‌کاری در اجرای برخی مسائل مدنظر آنها مورد انتقاد قرار می‌دهند. به طور مثال در ماجرای قانون حجاب با وجود قرائت‌های مختلفی که در جامعه و بین دستگاه‌های مختلف حاکمیتی وجود داشت فصل‌الخطاب مصوبه‌ای بود که از سوی شورای عالی امنیت ملی مطرح شد و با توجه به شرایط کشور و مصلحت جامعه این قانون مسکوت گذاشته شد و رای به عدم ابلاغ و اجرای آن داده شد. از همان روز تا کنون تندروها خود را به آب و آتش می‌زنند تا به هر نحوی که شده این قانون را اجرا کنند. مورد دیگر لوایح چهارگانه FATF است که با وجود تاخیر فراوان و هر چند دیر اما بالاخره در مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب رسید. اما شاهدیم که تندروها باز هم در این خصوص با مخالفت‌های جهت‌دار در پی عدم اجرای این لوایح هستند. پرسش اینجا است که این تندروها با خود چه فکری می‌کنند و خود را در چه جایگاهی می‌بینند که به خود اجازه می‌دهند با هر چیزی حتی مصوبات شورهای عالی یا مجمع تشخیص مخالفت کنند. آنچه به‌نظر می‌رسد اینکه برای بهبود شرایط و حرکت سریع‌تر رو به جلو باید هر چه زودتر تندروها را به جاشیه راند تا کشور بیش از این از خسارات آنها آسیب نبیند و هزینه پرداخت نکند.

*از تلاش تندروها تا شکست

قانون حجاب که آذرماه سال گذشته از سوی مجلس تصویب و برای ابلاغ به دولت داده شد از سوی دولت با مخالفت روبه‌رو گردید و قائم‌پناه، معاون اجرایی رئیس‌جمهور با این لفظ از رئیس‌جمهور که «نمی‌توانم در مقابل مردم قرار بگیرم» از عدم اجرای این قانون از سوی دولت خبر داد. هر چند که این قانون از سوی دولت با اصلاحاتی روبه‌رو شد؛ اما تندروهای بهارستان بر روی قانون خود پافشاری کردند تا این قانون در نهایت به شورای عالی امنیت ملی رفت و در این شورا که همه تفکرات و نگرش‌ها نیز حضور دارند این قانون بررسی و با توجه به شرایط و موقعیت در جامعه و مصالح ملی کنار گذاشته شد. البته در ماه‌های گذشته روایت واحدی از تصمیم شورای عالی امنیت ملی برای توقف قوانین تنش‌زا مثل «قانون عفاف و حجاب» از سوی افراد مختلف مطرح شده است و روند تصمیم‌گیری در شورای عالی امنیت ملی نیز به این صورت است که مصوبات در نهایت به رهبری ارائه می‌شود و در صورت موافقت تایید و مصوبه لازم‌الاجرا می‌شود. اتفاقی که بسیاری از آن استقبال کردند و این اقدام را نشانه درایت شعام دانستند. اما تندروها از مجلس‌نشینان گرفته تا رسانه‌هایشان بارها به این تصمیم تاختند. چه اینکه در تازه‌ترین موضوع آنها «قاسم روانبخش» نماینده تندروی تهران خطاب به رئیس‌جمهور، رئیس مجلس و اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: «کسانی‌که با تصمیمات خود مانع اجرای قانون حجاب می‌شوند یا برای بی‌حجابی توجیه‌تراشی می‌کنند، باید بدانند که گناه تمام بی‌حجابی‌ها و انحرافات ناشی از آن بر عهده آنان نیز خواهد بود»، اما شاید یکی از تاثیرگذار‌ترین مباحث در این خصوص که با واکنش‌های بسیاری نیز روبه‌رو بود اظهارات محمدرضا باهنر، عضو مجمع تشخیص در باب حجاب بود که تعجب بسیاری را برانگیخت. جایی که او اظهارداشت که هیچگاه به حجاب اجباری اعتقادی نداشته و ندارد و تصمیم کلی نظام هم در حال حاضر این است که «قانون حجاب» لازم الرعایت نیست. همین امر نیز باعث شد تا تندروهای اصولگرا برای او شمشیر از رو ببندند و این بار باهنر را هدف حملات و تخریب‌های خود قرار دهند. چه اینکه شامگاه چهارشنبه گروه‌های موسوم به آمران معروف و سایر تشکل‌های فعال در حوزه عفاف و حجاب فراخوان تجمعی در روز پنجشنبه در تهران با هدف «امر به معروف مدیران عالی نظام» داده‌اند و با انتشار شماره تلفن او (باهنر) در شبکه‌های اجتماعی، اقدام به توهین علیه وی کرده و خواستار استعفایش شدند و باردیگر خود را آماده نمایش خیابانی کردند. آنها اعلام کردند که قصد دارند روز پنجشنبه در تهران تجمعی با محوریت «امر به معروف و نهی از منکر مدیران عالی نظام» برگزار کنند. بر اساس بیانیه‌ای که توسط اعضای این گروه در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، این گردهمایی قرار است با هدف «حمایت از اجرای قانون عفاف و حجاب، مطالبه خسارت برجام و مذاکرات ده‌ساله گذشته، اجرای قانون خروج از NPT در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه و جلوگیری از کاهش ارزش پول ملی» برگزار شود؛ ترکیبی ناهمگون از مطالبات مذهبی، سیاسی و اقتصادی که نشان می‌داد دغدغه اصلی برگزارکنندگان بیش از آن‌که اجرای قانون باشد، تسویه‌حساب سیاسی است. با این حال با گذشت پنجشنبه و عدم حضور تندروها و حامیان حداقلی‌شان در میدان امام حسین(ع) تهران باردیگر شاهد شکست آنها در کشاندن مردم به خیابان بودیم و مشخص شد که آنها صرفا در فضای مجازی و بعضا برخی رسانه‌ها تریبون دارند. هر چند که برخی از تندروها از تریبون مجلس نیز برای طرح مسائل خود استفاده می‌کنند.

* استفاده از زور و فشار؟

رئیس جبهه اصلاحات ایران درباره حمله رادیکال‌ها به محمدرضا باهنر نسبت به موضوع حجاب و پافشاری آنها بر اجرای لایحه حجاب بیان داشت: این اقلیت پرسروصدا سال‌هاست که به تحمیل دیدگاه‌های خود بر اکثریت جامعه عادت کرده‌اند، بدون آن‌که کمترین تساهل یا رواداری نسبت به تنوع سبک زندگی مردم از خود نشان دهند. آذر منصوری گفت: اصرار بر تصویب و اجرای سفت‌وسخت لایحه عفاف و حجاب، آن هم در شرایطی که جامعه بارها نارضایتی خود را از این نوع دخالت‌های سخت‌گیرانه نشان داده، نه تنها به حل مساله کمک نمی‌کند بلکه عملا به نقض حقوق بنیادین شهروندان می‌انجامد. وی در این باره تصریح کرد: این نوع نگاه، حجاب را از یک انتخاب اخلاقی یا فرهنگی به ابزاری برای کنترل اجتماعی و سیاسی تبدیل کرده است. نتیجه این فشارها هم‌اکنون در جامعه قابل مشاهده است؛ رشد اشکال مختلف مقاومت مدنی، بی‌اعتمادی روزافزون و تعمیق شکاف میان حاکمیت و ملت. این مسیر نه به تقویت ارزش‌ها منتهی می‌شود، نه به حفظ نظم، بلکه جامعه را در وضعیت تقابل دائمی قرار می‌دهد. منصوری ادامه داد: اگر دغدغه‌ای واقعی درباره حجاب وجود دارد، باید در فضای گفت‌وگوی آزاد و همراه با احترام به اختیار و کرامت انسانی مردم دنبال شود؛ نه از مسیر قانون‌گذاری‌های تنبیهی که جز دافعه بیشتر، حاصلی ندارد. وی درباره موضع کلی جبهه اصلاحات نسبت به این موضوع افزود: ما برخورد با زنان بر سر مسأله حجاب را نه تنها شکست خورده می‌دانیم، بلکه اصرار بر آن را عاملی برای شکل‌گیری مقاومت مدنی پایدار و رو به تزاید علیه پوششی قلمداد می‌کنیم که زمانی برای اکثریت قریب به اتفاق مردم ارج گذاشته می‌شد. وی تاکید کرد: مشکل اصلی اینجاست که تندروها حاضر نیستند واقعیت‌های جامعه را بپذیرند. آنها تصور می‌کنند با زور قانون، تهدید و فشار می‌توانند مردم را وادار به تبعیت از ارزش‌های موردنظر خود کنند.