«آرمان ملی» آخرین تحولات قفقاز جنوبی را تحلیل می‌کند
دوگانه بهارستان و پاستور بر سر زنگزور
آرمان ملی- گروه سیاسی: در ادوار اخیر ایران همواره بر حفظ تمامیت ارضی و احترام به مرزهای بین‌المللی کشورهای منطقه قفقازجنوبی تاکید داشته و هرگونه تغییر ژئوپلیتیکی یا مرزی را متضاد با ثبات و امنیت پایدار در منطقه می‌داند. در خصوص طرح موسوم به «جاده ترانزیتی زنگزور»، ایران بر این اصل پافشاری می‌کند که هرگونه مسیر ترانزیتی باید با رعایت حاکمیت ملی و قوانین بین‌المللی کشور میزبان، از جمله جمهوری ارمنستان، برقرار شود. ایران بر اهمیت راه‌های مواصلاتی موجود و توسعه مسیرهای جایگزین براساس توافقات دوجانبه و چندجانبه تاکید داشته و آماده همکاری برای گسترش زیرساخت‌های حمل‌ونقل در قالب طرح‌های منطقه‌ای با مشارکت برابر و احترام متقابل است. از سوی این مسیر می‌تواند برای جمهوری آذربایجان بسیار حیاتی باشد زیرا دسترسی‌اش به نخجوان آسان‌تر می‌شود. با همه حاشیه‌های به‌وجود آمده و مخالفت‌هایی که با این طرح که یک سر آن در آمریکا و زیرنظر کاخ‌سفید در جریان است، ایران معتقد است که هرگونه ابتکار ترانزیتی در قفقازجنوبی باید با هدف تقویت همکاری‌های اقتصادی، پیوند ملت‌ها و ارتقای صلح و ثبات منطقه‌ای طراحی و اجرا شود، نه ایجاد شکاف‌های ژئوپلیتیکی یا تهدید علیه منافع مشروع کشورهای همسایه.
با این وجود نگاه‌ها در داخل ایران متفاوت است. در این مورد برخی از جمله نماینده‌های اصولگرای مجلس معتقدند که ماجرای زنگزور می‌تواند برای تمامیت ارضی ایران خطرات امنیتی در برداشته باشد اما در سوی دیگر و در پاستور معتقدند که در این مورد بزرگنمایی صورت می‌گیرد، البته ناگفته نماند که با همه خوش‌بینی دولت نشان داده که تحولات قفقازجنوبی را از نزدیک دنبال می‌کند. در این مورد بیشتر می‌خوانید.
واکنش‌های مثبت در پاستور
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری هفته گذشته در حاشیه حیاط دولت در پاسخ به سوالی در ارتباط با کریدور زنگزور، گفت: «در خصوص این کریدور باید بگویم این کریدور آن چیزی نیست که در خبرها بزرگنمایی شده و طبق آنچه وزیر خارجه مطرح کرده است، خواسته‌های جمهوری اسلامی ایران رعایت شده است. چارچوب حفظ تمامیت ارضی، ایجاد ارتباط ما به اروپا و بسته نشدن راه ایران با شمال که مدنظر نظام بوده است، در آن دیده شده است؛ فقط دغدغه‌ای که وجود دارد که یک شرکت آمریکایی با شرکت ارمنستان می‌خواهند این راه را بسازند.» با این وجود روز دوشنبه نخست‌وزیر ارمنستان در تماسی با پزشکیان توضیحاتی را ارائه داد. پزشکیان در این تماس به توافق اجرای پروژه راه‌گذر مواصلاتی در منطقه قفقاز با مشارکت آمریکا اشاره و با تاکید بر حفظ حاکمیت ارمنستان در این زمینه و عدم دخالت هرگونه نیروی نظامی و امنیتی در قالب اجرای این پروژه، نسبت به هوشیاری و مراقبت ویژه در قبال اقدامات احتمالی طرف آمریکایی که ممکن است تحت پوشش سرمایه‌گذاری اقتصادی و ادعای تامین صلح، اهداف سلطه‌طلبانه‌ای را در منطقه قفقاز دنبال کند، هشدار داد و بیان داشت: «باید اطمینان حاصل شود که این مسیر، واقعا مسیر صلح و توسعه خواهد بود، نه ابزاری برای تحقق اهداف سلطه‌جویانه بیگانگان. از سوی دیگر باید به واکنش وزیر امورخارجه اشاره کنیم که به‌نوعی ایران را مطلع از این روند نشان می‌دهد. عباس عراقچی در این مورد اظهارکرد: «ما از هر صلحی بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان استقبال می‌کنیم. ما خواهان حفظ حاکمیت کامل تمام کشورهای منطقه بر سرزمین خودشان هستیم و از تمامیت ارضی همه کشورهای منطقه دفاع می‌کنیم. هرگونه تغییر در مرزهای بین‌المللی را نمی‌پذیریم. در بیانیه مشترک جمهوری آذربایجان و ارمنستان نیز به این عناصر توجه شده و احترام گذاشته شده است. بحث کریدور کاملا کنار رفته و اکنون بحث جاده ترانزیتی تحت حاکمیت ارمنستان است. ما نگرانی خود را داریم و همان‌طور که در بیانیه وزارت‌خارجه آمده هرگونه حضور خارجی در منطقه می‌تواند تبعات منفی برای صلح و ثبات منطقه داشته باشد که ما با دو کشور همواره مطرح کرده‌ایم.»
نگرانی از حضور آمریکا
نگرانی از حضور فرامنطقه‌ای‌ها یکی دیگر از نگرانی‌های مجلسی‌ها است. فدا‌حسین مالکی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، با اشاره به امضای توافق‌نامه میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان درباره کریدور زنگزور گفت: «ما تا به‌حال در قبال حل مناقشات میان دو کشور آذربایجان و ارمنستان و نشستن آنها بر سر میز مذاکره، نظر مثبت داشتیم و روس‌ها نیز با این روند موافق بودند. اما اینکه در این شرایط، آمریکایی‌ها حضور پیدا کنند و در واقع نقش تصمیم‌گیرنده نهایی را ایفا کنند، دارای اما و اگرهای بسیاری است و قطعا واکنش کشورهای قدرتمند منطقه را در پی خواهد داشت. این کشورها به نوعی باید به انتظارات همسایگان خود پاسخگو باشند. به هر حال، ورود آمریکا به عنوان میانجیگری برای کشورهایی چون ایران و ترکیه، روسیه و چین می‌تواند سنگین تمام شود.» او در همین مورد با ابراز نگرانی از حضور آمریکا در منطقه ادامه داد: «حضور آمریکا در این منطقه، که به بخش خصوصی واگذار شده، به‌هیچ عنوان در عرف معادلات بین‌المللی موضوعیت ندارد و قطعا در پی این قضایا، اتفاقات دیگری رقم خواهد خورد. هر جایی‌که آنها حضور داشته باشند، بوی فتنه و تنش به مشام می‌رسد. آنها به‌دنبال این هستند که حواس خود را بیشتر به حیاط خلوت کشورهایی چون ایران، قفقاز و روسیه معطوف کنند. این وضعیت بازتاب خوبی نخواهد داشت و جمهوری اسلامی از این مسأله خشنود نیست و اعتراض خود را به ارمنستان اعلام خواهد کرد. شاید این یکی از بدترین تصمیماتی باشد که مقامات ارمنستان اتخاذ کرده‌اند و به‌نظر می‌رسد که نتیجه‌ای که آنها انتظار دارند، محقق نخواهد شد.»
زیر ذره‌بین بهارستان
نه‌تنها نماینده‌ها، بلکه در جلسات داخلی هم شرایط قفقازجنوبی با حساسیت دنبال می‌شود. در این مورد ابراهیم عزیزی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست‌خارجی در جلسه‌ای که با مقامات وزارت‌خارجه در بهارستان برگزار شد در مورد حساسیت مجلس به این قرارداد بیان داشت: «از مدت‌ها قبل تاکید کرده بودیم که هرگونه تغییرات ژئوپولیتیکی در منطقه برای جمهوری اسلامی حائز اهمیت است. ما این اقدام را مغایر امنیت منطقه‌ای می‌دانیم زیرا به نفع کشورهای منطقه نیست. این اقدام را همراه با فریب‌کاری و شیطنت کشورهای غربی به‌ویژه آمریکا می‌دانیم. بارها اعلام کردیم مداخله در امور منطقه کار درستی نیست و به کشورهای منطقه نیز بارها تاکید کردیم که از همراهی با کشورهایی که به‌دنبال صلح و آرامش منطقه نیستند، پرهیز کنند. جمهوری اسلامی ایران با یک نگاه جامع و راهبردی این موضوع را دنبال می‌کند. بر این اساس در نشست کمیسیون امنیت ملی مقرر شد وزارت امور خارجه دیپلماسی فعال داشته باشد و اقدامات فوری‌اش را دنبال کند، دولت نیز وظایفی برای اجرا برعهده دارد. مجلس اقدامات بازدارنده‌ای را دنبال می‌کند.»
ارسال نظر