جنگ انسجام ملی را در ایران تقویت کرد

رئیس‌جمهور آمریکا پس از آتش‌بس با ادعای اینکه عملیات تجاوزکارانه آمریکا باعث شکل‌گیری آتش‌بس میان ایران و رژیم صهیونیستی شد، گفت: «هفته آینده با ایرانی‌ها دیدار می‌کنیم. شاید توافقی امضا کنیم، اما برای من اهمیتی ندارد.» پس از مدتی منابع آگاه خبر دادند دولت دونالد ترامپ، بحث‌هایی درباره امکان کمک به ایران برای دسترسی به ۳۰ میلیارد دلار جهت توسعه یک برنامه هسته‌ای غیرنظامی تولید انرژی، کاهش تحریم‌ها و آزادسازی میلیارد‌ها دلار از منابع مالی مسدود شده ایران انجام داده است. رئیس‌جمهور آمریکا اما پس از مدت کوتاهی از مواضع گذشته خود عقب نشینی کرد و گزارش برخی رسانه‌های این کشور مبنی بر اینکه واشنگتن برای ترغیب ایران به توقف غنی‌سازی اورانیوم قصد دارد میلیارد‌ها دلار در برنامه هسته‌ای تهران هزینه کند، رد کرد. ترامپ خیلی زود از مواضع پس از آتش‌بس هم عدول کرد و در سخنانی مجددا ادعاهایی را علیه تاسیسات هسته‌ای ایران مطرح و ادعا کرد ایران خواستار ملاقات است. ترامپ همچنین بار دیگر زبان به تهدید گشود و مدعی شد: «اگر ایران غنی‌سازی اورانیوم را از سر بگیرد، بمباران دوباره ایران را بررسی خواهم کرد.» از سوی دیگر برخی رسانه‌ها از شکننده بودن آتش‌بس ایران و اسرائیل خبر می‌دهند. «آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی این مسائل با دکتر عزت‌ا... یوسفیان‌ملا نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌خوانید.

*آیا می‌توان آتش‌بس فعلی بین ایران و اسرائیل را یک آتش‌بس بلندمدت دانست؟ با توجه به گمانه‌زنی‌های چند روز اخیر چقدر این آتش‌بس را شکننده می‌دانید؟

در عالم سیاست هنگامی که بین دو کشور جنگ صورت می‌گیرد و پس از مدتی آتش‌بس می‌شود توافقی بین طرفین صورت می‌گیرد و طرفین جنگ نسبت به برخی مسائل متعهد می‌شوند. در واقع شرایط نه جنگ نه صلح وضعیت شکننده‌ای دارد و نمی‌توان با قطعیت درباره آن اظهارنظر کرد. در شرایط کنونی این وضعیت درباره ایران و اسرائیل نیز وجود دارد و به همین دلیل نمی‌توان عنوان کرد که در آینده جنگی بین ایران و اسرائیل اتفاق نخواهد افتاد. در شرایط کنونی تنها بین ایران و اسرائیل شلیکی صورت نمی‌گیرد وگرنه مقامات دو طرف نسبت به هم اظهارات تندی مطرح می‌کنند. نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که ایران در این جنگ متخاصم را به رسمیت نمی‌شناسد که بخواهد با آن وارد مذاکره شود. به همین دلیل طرف ما در شرایط کنونی آمریکا است، نه اسرائیل. این در حالی است که تا قبل از جنگ بین ایران و آمریکا پنج دور نیز مذاکره برگزار شد. در شرایط کنونی نباید آتش‌بس با اسرائیل را رها کرده و برای آن تصمیم‌گیری نکنیم. اختیار اسرائیل دست آمریکاست و اسرائیل بدون اجازه آمریکا به ایران حمله نمی‌کرد. به همین دلیل اگر ما نمی‌خواهیم با اسرائیل مذاکره کنیم، باید با آمریکا گفت‌وگو و مذاکره کنیم تا از این وضعیت شکننده خارج شویم.

*آیا با توجه به تهدیدات اخیر ترامپ، شرایط را برای مذاکره مناسب می‌دانید؟

ما می‌توانیم درباره نفس آتش‌بس با آمریکا توافق کنیم. ممکن است آمریکا عنوان کند تنها در شرایطی به آتش‌بس رسمیت می‌دهد که ایران میزان غنی‌سازی خود را به صفر برساند و فعالیت‌های هسته‌ای خود را متوقف کند. در مقابل ایران نیز می‌تواند این موضوع را مطرح کند که در شرایط کنونی مذاکره نمی‌کند و تنها درباره آتش‌بس حاضر به گفت‌وگو است. این روند بستگی به تصمیم طرفین و نقشی دارد که کشورهای میانجی مانند قطر و عمان می‌توانند در این زمینه ایفا کنند. بی‌اعتنایی و جنگ لفظی کاری را جلو نمی‌برد و شرایط را روزبه‌روز پیچیده‌تر می‌کند. مجلس شورای اسلامی تصمیم گرفته که رابطه ایران با آژانس را به حالت تعلیق در آورد که به نظر می‌رسد در شرایط کنونی تصمیم درستی بوده است. با این وجود این تصمیم به معنای قطع کامل رابطه ایران و آژانس نیست و می‌تواند در آینده شکل دیگری به خود بگیرد. در ماجرای آتش‌بس نیز طرف ما آمریکا بوده و ایران نه پیامی به اسرائیل ارسال کرده و پیامی دریافت کرده است. من معتقدم در شرایط کنونی ایران باید درباره نفس آتش‌بس مذاکره کند و رها کردن این مسأله کار درستی نیست. هیچ بعید نیست که اسرائیل پس از مدتی تجدید قوا کند و دوباره بخواهد دست به حمله بزند. این در حالی است که هیچ ضمانت اجرایی در این زمینه وجود ندارد. ترامپ در سخنرانی خود در ناتو سخنان مثبتی درباره شرایط آتش‌بس مطرح کرد. می‌شد نسبت به این سخنان واکنش مثبت نشان داد تا شرایط برای توافق فراهم شود. در واقع آتش‌بسی که در شرایط کنونی بین ایران و اسرائیل وجود دارد باید شکل قانونی به خود بگیرد و در محاکم بین‌المللی قابل پیگیری باشد.

* در شرایط کنونی نه ایران و نه آمریکا تمایلی به مذاکره از خود نشان نمی‌دهند و بیشتر جنگ لفظی بین طرفین وجود دارد. در چنین شرایطی چگونه می‌توان به آتش‌بس بین ایران و اسرائیل شکل قانونی داد؟

وضعیت کنونی شکننده است و هر لحظه احتمال این وجود دارد که طرفین دوباره وارد جنگ شوند. این وضعیت قبلا در لبنان و غزه هم وجود داشته و هنوز هم اسرائیل اقداماتی انجام می‌دهد که مغایر با آتش‌بس است. به همین دلیل من معتقدم در شرایط کنونی بهترین تصمیم این است که جنگ را در همین اندازه که وجود داشته تمام شده تلقی کرده و به آتش‌بس شکل قانونی و رسمی داده شود. نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که آتش‌بسی که بین ایران و اسرائیل وجود دارد باید ضمانت اجرایی داشته باشد تا قوام و دوام پیدا کند. در چنین شرایطی می‌توان مسائل دیگر را به بعدها موکول کرد. اتفاق دیگری که در این زمینه رخ داد این بود که آتش‌بسی که بین ایران و اسرائیل رخ داد هیچ پیش شرط و شرایطی نداشت. شاید اگر طرفین شرط و شروطی برای آتش‌بس داشتند به این راحتی امکان آتش‌بس وجود نداشت. به نظر من هر روز که از این آتش‌بس بگذرد دیر است و ممکن است اتفاقاتی رخ بدهد که دیگر قابل کنترل نباشد. به همین دلیل عقل سلیم حکم می‌کند که در این زمینه تدابیر لازم اندیشیده شود. واقعیت این است که جمهوری اسلامی دارای دیدگاه‌های مشخصی است و در صورتی که قولی بدهد به آن عمل خواهد کرد، اما این وضعیت در طرف مقابل وجود ندارد و نمی‌توان به تعهداتی که آمریکا به ایران می‌دهد در عمل خوشبین بود. آن چیزی که امروز برای مردم اهمیت دارد، اطمینان از وضعیت ثبات است.

نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که ایران در این جنگ متخاصم را به رسمیت نمی‌شناسد که بخواهد با آن وارد مذاکره شود. به همین دلیل طرف ما در شرایط کنونی آمریکا است، نه اسرائیل

*ترامپ با تهدید مقام رهبری عنوان کرده که در صورتی که ایران فعالیت‌های هسته‌ای خود را ادامه دهد موضوع حمله مجدد به ایران را بررسی خواهد کرد. ترامپ چه چشم‌اندازی درباره ایران برای خود ترسیم کرده و چه هدفی را دنبال می‌کند؟

آمریکا و روسای جمهورش از ابتدای انقلاب تا به امروز جمهوری اسلامی را تهدید کرده‌اند و همواره نیز دنبال تغییر جمهوری اسلامی بوده‌اند. به نظر می‌رسد ترامپ نیز به دنبال همین هدف است. با همین تحلیل هم بود که به ایران حمله کردند و گمان می‌کردند پس از حمله آنها، از داخل مورد حمایت قرار می‌گیرند. این تحلیل از اساس اشتباه بود و مردم بیش از گذشته با هم متحد شدند و از نظام حمایت کردند. ترامپ با این تحلیل اشتباه که ایران به دلیلی که جمهوری اسلامی مستقر است کشور موفقی نیست دنبال تغییر است. این در حالی است که از زمانی که جمهوری اسلامی در ایران روی کار آمده ایران دستآوردهای بزرگ و مهمی به دست آورده است. اکنون بهترین تصمیم این است که موضوع آتش‌بس مسکوت و رها نباشد، بلکه باید برای آن تصمیم‌گیری کرد و آن را به نتیجه رساند. به هر حال برخی اقداماتی که اسرائیل در جنگ 12 روزه انجام داد برای تغییر نظام بود. به خصوص ترور فرماندهان نظامی و شخصیت‌های علمی با همین هدف صورت گرفت و پس از آن بود که مراکز نظامی و هسته‌ای ایران مورد هدف قرار گرفت. اسرائیل و آمریکا گمان می‌کردند با ترور فرماندهان مخالف خود زمینه را برای حضور مردم در خیابان‌ها به وجود خواهند آورد. از سوی دیگر با اقدامات نمادین مانند هدف قرار دادن در زندان اوین دنبال همین هدف بود. من فکر می‌کنم با توجه به عملکرد نیروهای مسلح ایران، با وجود همدلی و انسجام بین مردم و نظام، اسرائیل دیگر در کوتاه‌مدت دنبال اقدام نظامی نخواهد بود. اتفاق مهمی که رخ داد این بود که در حین و پس از این جنگ، انتقادها نسبت به دولت‌ها در آمریکا و اسرائیل افزایش چشمگیری داشت اما در درون ایران جریان‌های سیاسی به هم نزدیک‌تر شدند و وحدت و انسجام ملی در ایران تقویت شد.