مهار جنگ در میدان اقتصاد

 اما به گفته شاهدان و تحلیلگران این امر پس از گذشت فقط دو روز با مدیریت و نظارت مطلوب، به حالت پایدار بازگشته و تأمین مایحتاج اولیه مردم به شکل نسبتاً مطلوبی ادامه یافته است.

موج کوتاه نگرانی‌ها

به گزارش «آرمان ملی»، محمد کسائیان کارشناس اقتصادی در این باره گفت: در ساعات و روزهای اولیه پس از صدور هشدارهای امنیتی و شکل‌گیری فضای جنگ روانی در رسانه‌های خارجی و شبکه‌های اجتماعی، بخش‌هایی از مردم دچار نگرانی شدند و واکنش‌هایی همچون خروج از تهران یا هجوم به فروشگاه‌ها برای خرید اقلام ضروری دیده شد، اما هم اکنون به نظر می‌رسد با مدیریت و نظارت نهادهای مسئول، اکنون وضعیت در بسیاری از مناطق به حالت پایدار بازگشته است. او ادامه داد: در دو روز ابتدایی پس از آغاز درگیری‌ها، تهران به عنوان پایتخت و مرکز ثقل سیاسی و اقتصادی کشور، شاهد موج خروج گسترده‌ای از سوی شهروندان تهرانی از پایتخت بود که به دنبال هشدارهای رسمی و غیررسمی در فضای مجازی و برخی تفسیرها از پیام‌های امنیتی صورت گرفت و باعث شد برخی خانواده‌ها تصمیم به ترک موقت شهر بگیرند و با مقصد شهرهای شمالی یا حاشیه‌ای و اطراف تهران از جمله پردیس، پرند و... تهران را ترک کردند. این کارشناس توضیح داد: افزایش ناگهانی جمعیت در این مناطق که زیرساخت‌های شهری و فروشگاهی آنها به اندازه تهران گسترده و مجهز نیست، منجر به برخی ناهماهنگی‌ها مانند صف‌های طولانی در نانوایی‌ها، کمبود مقطعی مواد خوراکی اساسی مانند برنج، روغن، شیر و کنسروها، و فشار به جایگاه‌های سوخت و... شد و در نهایت برخی اختلال‌های کوتاه‌مدت را به‌وجود آورد، اما با توجه ادامه اقدامات جنگ روانی اسرائیل و تغییر اهداف حملات از تهران به شهرهای شمالی و بازگشت مردم و با ورود سریع نهادهای نظارتی و تأمین اضطراری کالاها، روند عادی‌سازی جریان یافت.

بار مضاعف اقتصادی

این کارشناس اضافه کرد: شهرهای شمالی کشور نیز در روزهای ابتدایی حملات اسرائیل به پایتخت، با موج بی‌سابقه‌ای از مسافران مواجه شدند. بسیاری از خانواده‌هایی که تصمیم به خروج از تهران گرفته بودند، با تصور امنیت بیشتر و فاصله جغرافیایی از مناطق پرخطر، شهرها شمالی را برای اقامت کوتاه‌مدت انتخاب کردند. با این وجود، در روزهای بعد با آغاز حملات محدود اسرائیل به برخی زیرساخت‌ها در شمال کشور و اعلام احتمال هدف‌گیری مجدد این مناطق، روند بازگشت بسیاری از مسافران به تهران و شهرهای محل سکونت آغاز شد. او توضیح داد: این رفت و برگشت جمعیتی ناگهانی، بار مضاعفی بر فروشگاه‌ها، سوپرمارکت‌ها، جایگاه‌های سوخت و حتی مراکز درمانی شمال کشور وارد کرد که البته این امر نیز از اهداف مورد نظر اسرائیل محسوب می‌شد که البته اما با مدیریت مناسب و انتقال فوری اقلام ضروری و بازگشت تدریجی تعادل جمعیتی، این مناطق نیز به وضعیت نسبتاً پایداری بازگشتند.

محور جنگ روانی

کسائیان اضافه کرد: در کنار عملیات نظامی، یکی از محورهای اساسی اقدامات اسرائیل علیه ایران، تمرکز بر جنگ روانی گسترده از طریق رسانه‌های بین‌المللی و فضای مجازی بود. انتشار گسترده شایعاتی مانند حملات قریب‌الوقوع به زیرساخت‌های حیاتی، توصیه به تخلیه شهرهای بزرگ، و یا پیش‌بینی‌های مبالغه‌آمیز از آینده اقتصادی و امنیتی کشور، در مقاطع ابتدایی توانست جو نگرانی و اضطراب را تشدید کند. اما در ادامه با این حال، عملکرد هوشمندانه رسانه‌های داخلی در تبیین واقعیت‌ها، اطلاع‌رسانی شفاف مسئولان در سطوح مختلف، و حضور فعال رسانه‌ها در مناطق مختلف کشور، نقش مهمی در مقابله با این فضای روانی بازی کرد. او معتقد است: در این راستا به‌ویژه گزارش‌های میدانی از مراکز خرید، نانوایی‌ها، پمپ‌بنزین‌ها و بیمارستان‌ها که وضعیت عادی را به تصویر کشیدند، توانستند اعتماد نسبی مردم را بازسازی کنند و از گسترش بیشتر هراس جلوگیری نمایند.

بازگشت آرامش

این کارشناس ادامه داد: یکی از نخستین نشانه‌های نگرانی عمومی، تشکیل صف‌های طولانی در جایگاه‌های سوخت در شهرهای مختلف بود، در حقیقت این امر همواره یکی از دغدغه‌های مردمی در مواقع مواجهه با بحران است و نگرانی از کمبود بنزین یا قطع موقتی توزیع آن، بسیاری را به سوی پمپ‌بنزین‌ها کشاند. در بعضی مواقع، این صف‌ها از نیمه‌شب‌ها آغاز می‌شد و در طول روز ادامه می‌یافت. اما با اطلاع‌رسانی شفاف شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی درباره ذخایر مطمئن سوخت و ادامه تأمین عادی در سراسر کشور، حجم مراجعات به جایگاه‌ها به‌سرعت کاهش یافت. از طرفی، فروشگاه‌های زنجیره‌ای و خواربارفروشی‌های محلی نیز که در روزهای نخست با هجوم مردم و خالی شدن قفسه‌ها مواجه شده بودند، اکنون دوباره پر از کالا هستند. تأمین مستمر کالاها، تسهیل در لجستیک و حمل، و همچنین کنترل قیمت‌ها و نظارت بر گران‌فروشی، در بازگشت آرامش به بازار نقش کلیدی ایفا کرده است.

وضعیت پایدار فروشگاه‌ها

کسائیان تاکید کرد: قطعاً نظارت‌های دقیق؛ تضمین تداوم تأمین یکی از ویژگی‌های بارز شرایط کنونی، حضور فعال و نظارت چندجانبه دستگاه‌های اجرایی و امنیتی در روند تأمین کالاها و خدمات عمومی است که از وةایف نهادهای مسئول با هدف کاهش تنش‌های ناشی از جنگ در کشورهای مختلف تلقی می‌شود. وزارت صمت، سازمان تعزیرات، بسیج اصناف، نیروی انتظامی و استانداری‌ها در کنار شهرداری‌ها با هم‌افزایی مناسب، توانسته‌اند فضای بازار را تحت کنترل نگه دارند و گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد که اکنون کمبود خاصی در اقلام ضروری دیده نمی‌شود و نظم مناسبی در توزیع نان، سوخت، مواد غذایی، دارو و سایر مایحتاج مردم برقرار شده است. در این استا حتی برخی نانوایی‌ها ساعت کار خود را افزایش داده‌اند و فروشگاه‌های بزرگ با اختصاص نیروی بیشتر در انبارگردانی و چیدمان، توانسته‌اند از خالی شدن قفسه‌ها جلوگیری کنند و به این ترتیب مدیریت مطلوبی در گامهای نخست داشتند و به تدریج همانگونه که وزن جنگ نظامی را به نفع خود برگرداندند، توانستند که در میدان اقتصادی نیز گام‌های موثری برداند.

مدیریت هیجان‌ مردمی

او با اشاره به اهمیت اطلاع رسانی و نقش پررنگ مشارکت‌های مردمی در این زمینه گفت: مردم در ایجاد این وضعیت نقش بسیار موثری برعهده داشتند. بسیاری از شهروندان با درک صحیح از شرایط، از خریدهای هیجانی و بیش از نیاز پرهیز کرده‌اند و فروشگاه‌های محلی نیز در موارد متعددی اعلام کرده‌اند که برخی مشتریان داوطلبانه از خرید بیش از نیاز خودداری کرده و به سایرین توصیه به آرامش کرده‌اند. در رسانه‌های اجتماعی نیز هشتگ‌هایی با مضامین همیاری و خویشتنداری در خرید کالاها داغ شده که نشان از تغییر فضای روانی جامعه نسبت به ابتدای بحران دارد که صف‌های کوتاه شده بنزین و فروشگاه خود گواهی بر این ادعاست که همگان سعی در بازسازی آرامش عمومی داشته‌اند. این کارشناس با اشاره به اینکه هنوز نمی‌توان درباره ادامه جنگ و... پیش‌بینی قطعی داشت گفت: آنچه در این یک هفته تجربه شد، به‌نوعی تمرینی برای مدیریت بحران و تاب‌آوری ملی بود به ویژه در شرایط اقتصادی بود که در کنار تهدیدهای نظامی - امنیتی، آزمونی بزرگ در حوزه مقابله با جنگ روانی و مدیریت زنجیره تأمین کالاها نیز پشت سر گذاشته شد که به پشتوانه مردم و همچنین نظام تأمین، توزیع، اطلاع‌رسانی و اعتماد عمومی، هر کدام در این مسیر نقشی کلیدی ایفا کردند. او اضافه کرد: در حال حاضر با کاهش موج اولیه نگرانی، تثبیت شرایط بازار و بازگشت آرامش نسبی به خیابان‌ها و فروشگاه‌ها، به‌نظر می‌رسد مردم و مسئولان ایران موفق شده‌اند گام نخست در مقابله با بحران را با موفقیت پشت سر بگذارند. البته تداوم این وضعیت نیازمند پایداری در نظارت‌ها، شفافیت در اطلاع‌رسانی، و حفظ روحیه ملی است.