تهران و اسلام‌آباد و توسعه روابط
روابط ایران و پاکستان همواره خوب بوده است. این روابط البته تحت تاثیر چالش‌هایی هم قرار گرفته است. برای نمونه اقدامات برخی گروه‌های تروریستی از جمله مواردی بوده که مناقشاتی را برای دو طرف ایجاد کرده است. این مساله حتی باعث موشکباران از سوی دو طرف به خاک یکدیگر شد.
حتی رایزن فرهنگی ایران در پاکستان شهید شد و یا برخی عملیات‌های تروریستی که در مرزهای ایران انجام می‌شود نمونه‌های چالش بین ایران و پاکستان است. البته پاکستانی‌ها در این حملات نقش ندارند اما زمانی که برخی رقبای عرب در کشور پاکستان بیشتر می‌شود این گونه عملیات‌ها نیز در درون پاکستان و در مرزهای ایران افزایش می‌یابد. اکنون البته روابط ایران با کشورهای حوزه خلیج فارس برقرار شده و این مسائل البته کمتر شده است. سفرآقای رئیس‌جمهور به پاکستان هم می‌تواند بر بهبود روابط ایران و پاکستان اثر بگذارد. البته این روابط با روی کارآمدن دولت‌های مختلف در پاکستان دچار تغییر و تحولاتی می‌شود. زمانی که افرادی مانند خانم بوتو در پاکستان در قدرت قرار گرفتند روابط دو سویه بهتر بوده است اما زمانی حزب مسلم لیگ که نزدیک به کشورهای عربی هستند در قدرت قرار گرفتند روابط پاکستان با ایران به سردی گرایده است. اخیرا نیز زمانی که عمران خان در پاکستان در قدرت قرار گرفت روابط دو کشور بهبود یافته بود. دو کشور ایران و پاکستان ظرفیت‌های بالایی برای توسعه دارند و پاکستان با جمعیت بالا یک موقعیت خوب برای ایران است و ایران به خوبی می‌تواند با پاکستان کارکند چرا که پاکستان تولیدات متنوعی دارد و این تولیدات می‌تواند به بازار ایران و تولیدات ایران به بازار و اقتصاد پاکستان کمک کند. ضمن اینکه نه تنها شیعیان پاکستان بلکه سایر مذاهب اسلامی در پاکستان هم صراحتا اعلام می‌کنند که طرفدار ایران هستند. بنابراین نگارنده معتقد است ایران باید یک سیاست جدیدی را در روابط خود با پاکستان تعریف کند که بر اساس آن نگاه دو کشور به توسعه روابط تغییر نماید وگرنه هر از چند گاهی تفاهمنامه‌هایی بین مقامات دو کشور امضا شود و قراردادی هم به وجود آید اما نتوانیم روابط دو سویه را گسترش دهیم، با این اقدامات نفعی برای دو کشور ایجاد نخواهد شد. میزان روابط کنونی دو سویه فعلی شایسته دو کشور همسایه نیست. از سوی دیگر فرصت خوبی برای صادرات گاز ایران به پاکستان وجود دارد. البته برخی مواقع آمریکایی‌ها مانع صدور این گاز بودند برخی مواقع نیز شاهد بودیم اعرابی که با ما رقابت‌هایی دارند و به پاکستان نزدیک هستند، مانع شدند. پاکستان هم چون به آنها نیاز دارد به سمت آنها گرایش پیدا می‌کند به ویژه آنکه میزان بالایی از مهاجران پاکستانی که در کشورهای عربی کار می‌کنند این وابستگی را تشدید می‌کند. از این رو بسیاری از خانواده‌ها در پاکستان وابسته به درآمد مردمان مهاجرت کرده خود به کشورهای عربی هستند. بنابراین اکنون که شرایط به گونه‌ای فراهم شده که می‌توان به بهبود روابط امیدوار بود باید طرحی در انداخت تا ایران از نظر اقتصادی و فرهنگی با پاکستان کار کند. پاکستان اکنون با طالبان مشکلات جدی پیدا کرده و این مشکلات هم قابل حل نیست. طبیعتا این مورد بر روابط دو کشور اثر می‌گذارد و حتی ممکن است روابط پاکستان و افغانستان بدتر هم بشود چرا که پاکستانی‌ها عوامل تروریستی در پاکستان را عامل طالبان می‌دانند لذا در حال حاضر پاکستان هم از آمادگی لازم برای توسعه روابط با ایران برخوردار است و ایران باید از این فرصت استفاده کند.
* عبدالرضا فرجی‌راد
استاد ژئوپلیتیک
ارسال نظر