از شیر و خرس و عقرب خانگی تا خرس و مار و کرکس در خانه ایرانی ها!

در روزگاران گذشته که جا و فضا زیادتر بود تنها حیوانات خانگی که دیده می‌شد مرغ و خروس بود که در حیاط خانه‌‌ها نگهداری می‌شد، خیلی از افراد هم در گوشه‌ای قفسی داشتند که درون آن بلبل و قناری نگه می‌داشتند. بعضی‌ها هم که خیلی عشق کبوتر بودند قفس بزرگی از این پرندگان را نگهداری می‌کردند، عده‌ای هم تنها آکواریومی پر از ماهی را نگه می‌داشتند.

کم‌کم پای سگ و گربه هم به خانه‌ها باز شد و گربه که روزی تنها در حیاط خانه‌ها بود حالا حیوان خانگی شده و در اتاق از آن نگهداری‌ می‌کردند. سگ‌ها هم وارد شدند و با نژادهای مختلف شدند یک حیوان خانگی معمولی. اما نگهداری از این حیوانات نه در فضای باز حیاط‌ها بلکه در محیط کوچک آپارتمان‌ها بود.

دنیای عجیب حیوانات خانگی

اما امروز نگهداری حیوانات خانگی دنیای عجایبی است که از سگ و گربه و جغد، مار و تمساح گرفته تا شیر، خرس، گرگ، پلنگ و جوجه تیغی را در بر می‌گیرد و آفتاب‌پرست، ایگوانا، عقاب، مار، کرکس هم پا به خانه ایرانیان گذاشتند. در مواردی باورناپذیر نام تمساح و بچه پلنگ هم به‌عنوان حیوان‌خانگی آورده شد.

علاقه بعضی‌ها به نگهداری حیوانات نامتعارف بیش از آن که علاقه‌ای شخصی باشد، بهانه‌ای برای به رخ کشیدن تفاوت با دیگران و غیر معمول بودن دارد. متفاوت بودن ابزارهای مختلفی دارد، از اتومبیل تا خانه و لباس و..، اما  این فخرفروشی به حیوانات هم رسیده است. حیوانات بی‌گناهی که به جای زندگی در طبیعت، اسیر تمایل عجیب انسان شده‌اند. درحالی که نگهداری از این حیوانات در منزل تبعات و آسیب‌هایی را به همراه دارد که گاه جبران‌ناپذیر خواهد بود.

حیواناتی برای نمایش

بنابراین در برخی موارد خرید حیوانات خانگی بیش از آن از علاقه به آن حیوان باشد، به ژستی برای نمایش بدل شده است؛ میلی بیمارگونه، که پس از مدتی با فروکش کردن، به رهاسازی یا واگذاری حیوانات ختم می‌شود. حیوانی که به محیط خانگی عادت کرده است و دیگر توانایی زندگی در بیرون را ندارد. مسئله رهاسازی این حیوانات پس از مدتی، نه تنها آسیب روانی و جسمی  به این حیوانات خو گرفته به محیطی خانگی می‌زند، بلکه گاهی آسیب‌های محیط زیستی آن هم می‌تواند هولناک باشد. 

حیواناتی که نظم طبیعت را بر هم می‌زنند

 محمد زمانی فعال محیط زیست درباره نگهداری از این حیوانات به خبرنگار فارس می‌گوید: این حیوانات که در محیط غیر از شرایط طبیعی زندگی کرده‌اند قطعاً در طبیعت توانایی زیست ندارند و از آن مهم‌تر این حیوان شاید کیلومترها از زیستگاه اصلی خود دور باشد و بازگشتش به آن نقطه غیر ممکن باشد.

وی ادامه داد: از همه موارد بدتر ضرری است که این حیوانات می‌توانند برای محیط طبیعی داشته باشند چرا که بومی آن مناطق نیستند و گونه‌ای مهاجم تلقی می‌شوند و حتی توانایی از بین بردن گونه‌های بومی را دارند. آن‌ها همچنین می‌توانند ناقل برخی بیماری‌ها به طبیعت باشند که سابقه‌ قبلی در کشور ما ندارند.

زمانی افزود: وقتی حیوانات وحشی به جهان انسان‌ها راه پیدا می‌کنند، چرخه منظم اکوسیستم‌های طبیعی را برهم می‌زنیم، هیچ بعید نیست اتفاقات ناگواری در انتظارمان باشد. تصور کنید تقاضا برای نگهداری از یک جانور غیراهلی به عنوان حیوان خانگی تحت تاثیر رفتار فلان سلبریتی بالا بگیرد. تقاضا که بالا برود، شکار جانورها افزایش پیدا می‌کند و این یعنی برهم خوردن اکوسیستم که می‌تواند تاثیرات و تبعات غیرقابل پیش‌بینی داشته باشد.

حیوانات برای دیده شدن

گشتی کوتاه در اینستاگرام، ما را با صفحاتی مواجه می‌کند که افراد با انتشار تصاویر حیوانات خانگی‌شان به چهره‌هایی با شمار بالای دنبال‌کنندگان بدل شده اند؛ مرتضی پدریان، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه می‌گوید: «جنبه نگهداری حیوانات اهلی و بومی نظیر سگ، گربه یا انواع پرنده در خانه با جنبه نگهداری از حیوانات نامتعارفی نظیر تمساح که زیست مسالمت‌آمیزی با انسان ندارد که به نوعی برای فخرفروشی یا تفکیک اجتماعی استفاده می‌شود، متفاوت است.»

در این میان اما اخباری مبنی بر نگهداری حیواناتی نامتعارف نیز در میان هنرمندان دیده و شنیده می‌شود؛  یکی از این موارد، حضور یک عقاب در زمان اکران مردمی یکی از فیلم‌های سینمای در سال‌های گذشته بود.

حیوان خانگی چیست؟

یکی از مهم‌ترین فاکتورها در اینکه ما یک حیوان را بتوانیم در خانه نگهداری کنیم توانایی سازگاری آن حیوان با انسان‌ها نیز می‌باشد ، یعنی اگر حیوانی بصورت ذاتی برای زندگی در کنار انسان پرورش داده نشده است نمی تواند یک Pet یا حیوان خانگی  باشد.

در همین راستا ما موجوداتی را مشاهده می کنیم که به عنوان حیوان خانگی یا Pet نگهداری می شوند که نه تنها در طبقه بندی های معمول این حیوانات قرار نمی‌گیرند بلکه از بسیاری جهات نگهداری آنها عجیب و غریب و تعریف نشده است . این نوع حیوانات غیرمعمول و غیرمتعارف را که در خانه نگهداری می کنند در اصطلاح Exotic Pet یا حیوان خانگی نامتعارف نامگذاری کرده‌اند.

قانونی برای حفاظت از حیات وحش

براساس بند ج ماده ۱۰  قانون شکار و صیدهرکسی مرتکب اعمالی از قبیل حمل، عرضه، فروش و صدور جانوران وحشی زنده یا مرده و یا اجزایی از آنها بدون کسب پروانه یا مجوز از سازمان حفاظت محیط زیست شود به جزای نقدی و یا حبس محکوم می‌شود.