مالیات به جای نفت/ 526 هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی در بودجه چگونه محقق می‌شود؟

آرمان ملی آنلاین: به این ترتیب ایران یا ناچار به فروش ارزان نفت و یا خروج از گروه فروشندگان نفت است که البته به دلایل مختلف عملا غیرممکن است ما در عین حال همچنان نفت، سهم عمده‌ای را در بودجه پنهان و نوشته نشده کشور دارد که با توجه به محقق نشدن آن به ناترازی در بودجه و مشکلات آتی منتهی می‌شود. 

اقتصاد نفتی و تاثیراتش بر سفره‌های معیشتی

حسن بهروزی، کارشناس انرژی در این خصوص به «آرمان ملی» گفت: تحریم و برجام بی‌فرجام دو عامل اصلی و تعیین‌کننده‌ای محسوب می‌شوند که منجر به مشکلات بسیاری به خصوص در حوزه اقتصادی برای کشور و منجر به ناتوانی ایران جهت تامین درآمدهای ارزی شده است، این مشکل به ویژه در سال‌های اخیر به شکلی کاملا آشکار بر بخش‌های مختلف اقتصادی تاثیر داشت و حتی آثار خود را برسر سفره‌های معیشتی مردم نشان داد و محدودیت فروش نفت، انتقال درآمدهای نفتی و معاملات خارجی به کشور از جمله تبعات اتخاذ سیاست‌های دولت در تعاملات بین‌المللی بوده است که به تغییر برنامه‌ریزی‌های داخلی کشور شد. 

بهروزی افزود: تمرکز دولت در بودجه‌بندی امسال بر درآمدهای مالیاتی به جای درآمدهای نفتی در همین راستا صورت گرفت. این در حالی است که به گفته کارشناسان فعالیت‌های اقتصادی و کسب و کار مردم به دلیل درگیری با پاندمی ویروس کرونا و ناامیدی از برجام از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست و احتمال دارد اخذ مالیات بیشتر باعث ایجاد نارضایتی در بین مردم شود. 

او افزود: کاهش درآمدهای نفتی ناشی از تحریم‌ها، در سال‌های اخیر باعث شده بود که دولت پیشین و دولت فعلی روی فروش اوراق بدهی و دریافت مالیات به عنوان یک سیاست جدی تمرکز کنند تا جایی که دولت سیزدهم هم در این  دوسالی که روی کار آمده است به شدت روی افزایش درامدهای مالیاتی مانور می‌دهد که با توجه به کاهش درآمدهای نفتی، در بودجه ۱۴۰۱، مقرر شده که از مجموع ۶۶۴ هزار میلیارد تومان درآمدهای دولت سیزدهم، مبلغ ۵۲۶ هزار میلیارد تومان از محل درآمدهای مالیاتی تامین شود و گفته شده که این میزان حداقل دو برابر رکورد مالیات اخذ شده در تمام ۴۲ سال اخیر است و دولت در دو راهی اصلاح ساختارها، کوچک‌سازی و کاهش هزینه‌ها، یا اخذ مالیات بیشتر، گزینه دوم را انتخاب کرده است. 

جایگزینی مالیات به جای درآمدهای نفتی؟

او اضافه کرد: ایجاد تحول در نظام مالیاتی با رویکرد تبدیل مالیات به منبع اصلی تامین بودجه جاری دولت، ایجاد پایه‌های مالیاتی جدید، جلوگیری از فرار مالیاتی و تقویت نقش هدایت و تنظیم‌گری مالیات در اقتصاد با تاکید بر رونق تولید و عدالت مالیاتی یکی شاخص‌های توسعه درآمدهای مالیاتی اعلام شده است، اما بر اساس آنچه که تا کنون از سوی دولت اعلام شده است؛ درآمدهای مالیاتی یکی از اصلی‌ترین محل تحقق بودجه سال آینده اعلام شده است و بنا بر بررسی‌های صورت گرفته از پشتوانه اجرایی خوبی نیز برخوردار است. کاهش هزینه‌های دولت، شناسایی افراد بیشتر مشمول مالیات، حذف معافیت‌های مالیاتیِ افراد و سازمان‌های حقیقی و حقوقی، ممانعت از فرارهای مالیاتی و حذف رانت‌ها از جمله راهکارهایی است که چنانچه دولت در نسبت به آن اهتمام بیشتری ورزد می‌تواند به تحقق درآمدهای مالیاتی بیشتر امیدوار باشد. 

این کارشناس توضیح داد: برخلاف تعهد دولت به کاهش هزینه‌های دولتی این رقم در سال  گذشته افزایش یافت و علاوه بر آن بسیاری از افراد همچنان خارج از دایره نظارتی سازمان امور مالیاتی به فعالیت مشغول هستند و به این ترتیب مقدار زیادی از درآمدهای مالیاتی از این طریق کاهش می‌یابد و بنا بر پیش بینی‌های صورت گرفته این روند در صورتی که آهنگِ کنونی مالیات ستانی از مودیان مالیاتی فعلی ادامه یابد هیچ تغییر کارسازی در تامین درآمدها رخ نخواهد داد هر چند بنا بر گفته‌های دولت درآمدهای مالیاتی کشور در حالی افزایش یافته است که هنوز بسیار افراد با فعالیت در اقتصاد زیرزمینی درآمدهای کلانی کسب می‌کنند، اما دولت را در پرداخت قانونی مالیات همراهی نمی‌کنند. 

او بیان کرد: در چنین شرایطی که دولت با اجرای مجموعه اقدامات، طرح‌ها و رویکردهای تحول نظام مالیاتی به‌خصوص حرکت این سازمان در مسیر هوشمندسازی مالیات و شفاف سازی فعالیت‌های اقتصادی در آینده شناسایی فراریان مالیاتی افزایش و تعداد مودیان نیز بسیار بیشتر خواهد شد و رشد بی‌سابقه درآمدهای مالیاتی کشور درحالی است که به گفته مسئولان با هوشمندسازی نظام مالیاتی، درآمدهای دولت از محل وصول مالیات افزایش و تعداد مودیان نیز با شناسایی آنها درسالهای آینده بیشتر خواهد شد و درآمدهای مالیاتی در دولت سیزدهم رشد قابل توجه و خیره کننده‌ای داشته است. 

پیش‌بینی فروش نفت در بودجه ۱۴۰۲ محقق می‌شود؟

این گزارش می‌افزاید: فروش نفت و میعانات در بودجه سال ۱۴۰۲ معادل یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در روز پیش‌بینی شده است که طبق گفته‌های وزیر نفت، وزارت نفت با همه ظرفیت‌هایی که دارد تلاش خود را انجام می‌دهد تا این مورد در بودجه تحقق یابد؛ موضوعی که این مدت واکنش‌های زیادی را دربرداشته است. درآمد پیش‌بینی شده برای نفت، یکی از مهم‌ترین بخش‌های لوایح بودجه در تمام سال‌های گذشته بوده و برای سال آینده نیز میزان درآمدهای این بخش افزایشی بوده است این در حالی است که درآمدهای حاصل از نفت و فرآورده‌های آنکه ۶۰۳ هزار میلیارد تومان در لایحه بودجه پیش‌بینی شده، بر مبنای متوسط فروش ۱٫۴ میلیون بشکه در روز با هر بشکه به‌طور متوسط ۸۵ دلار و نرخ تسعیر ارز ۲۳ هزار تومانی بسته شده است. 

آن طور که جواد اوجی، وزیر نفت به تازگی اعلام کرده تدوین بودجه سنواتی فرآیندی داشته که در کمیسیون‌های تخصصی دولت با دستگاه‌هایی که تأمین‌کننده این منابع هستند نشست‌های مختلفی برگزار می‌شود و کارشناسان نظر خود را در این خصوص مطرح می‌کنند و سرانجام این سازمان برنامه‌وبودجه است که پیشنهاد را در صحن مطرح می‌کند و وزارت نفت نیز همه تلاش خود را برای تحقق این امر خواهد کرد. 

 به گفته اوجی، در بحث بودجه سال ۱۴۰۰ نیز وقتی دولت سیزدهم آغاز به‌کار کرد تا اوایل شهریورماه کل وصول درآمدهای نفتی ما پنج میلیارد دلار بود و بسیاری پیش‌بینی می‌شد محال است بودجه سال ۱۴۰۰ هم از محل فروش نفت و میعانات محقق شود اما به لطف الهی و تلاش جهادی در وزارت نفت، ۱۰۰ درصد بودجه سال ۱۴۰۰ را محقق کردیم. 

وزیر نفت معتقد است: بعد از سال ۱۳۹۷ که ترامپ تحریم‌های ظالمانه برای جمهوری اسلامی در حوزه فروش نفت و میعانات گازی رقم زد به اعداد و رکوردهای جدیدی دست یافتیم که در بحث بودجه ۱۴۰۲ نیز مباحث و گفت‌وگوهای زیادی انجام شد و به هر جهت وزارت نفت همه تلاش خود را انجام خواهد داد تا پیش‌بینی انجام‌شده در خصوص فروش نفت محقق شود و به نظر می‌رسد که دولت نسبت به تحقق رقم بودجه در حوزه نفت امیدوار بوده و تدابیری را برای این موضوع درنظر گرفته که طرح‌های جدید مالیاتی از جمله آنهاست اما باید توجه داشت که وجود تحریم‌ها و عملکرد سال‌های قبل نیازمند حرکتی کارشناسانه و محتاط در این حوزه است تا تورم بیشتری دامن‌گیر کشور نشود.