احياي برجام عملا به «سرنوشت جنگ اوكراين» وابسته شده است
قاسم محبعلي در گفتوگو با «آرمان ملي»:
احياي برجام عملا به
«سرنوشت جنگ اوكراين» وابسته شده است
رسيدن به توافق در وين بسيارمشکل مينمايد
اروپا منتظر سر نوشت جنگ اوکراين است
آرمان ملي: احياي برجام هنوز يکي از موضوعاتي است که طرفين اين توافق به طور جدي آن را دنبال ميکنند و به دنبال راهکاري براي از سر گيري مذاکرات و رسيدن به توافق هستند. اين در حالي است که حداقل طي يک تا دو هفته گذشته اين اروپاييها بودند که تحرکات زيادي براي نزديک کردن موضع طرفين براي بازگشت به ميز مذاکره انجام دادهاند. چنانکه طي يکي دو هفته اخير شاهد سفر انريکه مورا معاون جوزپ بورل و هماهنگ کننده مذاکرات وين به تهران و ارائه بسته پيشنهادي غربيها به مقامات کشورمان بوديم. سفري که از ديد جوزپ بورل مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا مثبت و سازنده بوده و مقامات کشورمان نيز از آن استقبال کردهاند. با اين حال نوع رويکرد آمريکاييها در خصوص مذاکرات که گفتهاند هنوز مسائلي در خصوص مذاکرات وين باقي مانده اين شائبه را ايجاد کرده که آنها چندان تمايلي براي بازگشت به برجام و مذاکرات وين ندارند و صرفا وقت کشي ميکنند. هر چند که خواستههاي فرا برجامي آنها نيز نشان از اين مهم دارد. با اين حال بايد ديد طي روزها، هفتهها و ماههاي آينده تحولات پيرامون توافق هستهاي به چه سمت و سويي پيش خواهد رفت و چه زماني شاهد احياي برجام خواهيم بود. براي بررسي مسائل پيرامون احياي برجام، تحرکات اروپاييها و موضعگيري آمريکا «آرمان ملي» با قاسم محبعلي مدير کل پيشين خاورميانه وزارت امورخارجه و تحليلگر مسائل بينالملل به گفتوگو پرداخته است که ميخوانيد:
با توجه به موضع گيري برخي مقامات اروپايي از جمله جوزپ بورل و تروئيکاي اروپا در خصوص پايبندي به احياي برجام و برخي اظهارات مقامات آمريکايي تحليل شما در خصوص از سر گيري مذاکرات وين و احياي برجام چگونه است؟
احتمال از سرگيري مذاکرات و احتمال توافق طرفين برجام دو امر مختلف و متفاوت است. لذا ممکن است که مذاکرات از سر گرفته شود ولي احتمال اينکه به سرعت به توافق برسند خيلي بالا نيست. دليل آن نيز اين امر است که موضوعات مذاکرات گسترش پيدا کرده و تعدادي مساله جديد به آن اضافه شده است. از جمله در خواست ايران براي رفع تحريمهاي سپاه پاسداران و برداشتن تمامي تحريمها و در طرف مقابل نيز آمريکاييها مسائلي همچون قدرت دفاعي ايران، سياست منطقهاي ايران، حقوق بشر و زندانيان دوتابعيتي که در ايران هستند را مطرح ميکنند. با اين حال اينها مسائلي نبود که در برجام 2015 وجود داشت و در آن موقع نيز برخي تحريمها وجود داشت و اواخر دولت آقاي روحاني نيز مذاکرات مجددا با روي کار آمدن آقاي بايدن شروع شد. برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام مشخصا به تحريمهاي هستهاي که بر اساس قطعنامه2231 شوراي امنيت سازمان ملل متحد منعقد شده بود اشاره داشت و صرفا قرار بود آن تحريمها برداشته شود. ولي اکنون ظاهرا مسائل توسعه پيدا کرده و طبيعتا اگر نگوييم که مذاکرات مشکلتر شده اما زمانبر خواهد بود و بعيد است که بتوانند تا پايان عمر برجام که ژوئن 2023 است يعني تقريبا يک سال آينده حتي اگر مذاکرات شروع شود به توافق دست پيدا کنند.
ايران به دنبال برجام 2015 و احياي آن؛ اما آمريکا با خواستههاي فرا برجامي خواستار مذاکره بر روي مسائلي فراتر از آنچه در برجام آمده است؛ اساسا با اين درصد از تضاد و تناقض ميتوان به يک نتيجه مشترک و رسيدن به توافق اميدوار بود؟
آقاي بايدن چه در مبارزات انتخاباتي و چه پس از آنکه در قامت رئيسجمهور آمريکا روي کار آمد گفت که ما ميخواهيم به برجام به عنوان مقدمهاي براي ساير مسائل مورد اختلاف فيما بين بر گرديم. البته در همان موقع نيز ايران تاکيد ميکرد که موضوع مذاکرات صرفا مربوط به مذاکرات هستهاي بوده و در صورتي که در اين چارچوب صحبت شود مذاکره خواهد کرد. اما پس از قضيه اوکراين شايد ايران انتظارات خود را بالابرد يا شايد هم آمريکاييها به دنبال اهداف سابق خود حرکت کردند. البته اين خواسته ايران امروز خواسته بحقي است که بايد هم اجرا شود. با توجه به اينکه طرفين خواستههاي فرا برجامي را مطرح ميکنند طبيعتا بايد به اين جمعبندي رسيد که برجام و احياي آن به حاشيه رفته است.
تلاشهاي اروپاييها براي احياي برجام و از سرگيري مذاکرات تا چه حد ميتواند مثمرثمر باشد و روند مذاکرات را به سمت و سويي مثبت تغيير دهد؟
اگر چه اروپاييها منافع دارند و علاقه داشتند؛ با اين حال شايد علاقه فرانسه، آلمان و انگليس تا اندازه زيادي بعد از قضيه اوکراين کاهش پيدا کرده باشد. اما طرف اصلي مذاکرات در قضيه هستهاي و در مسائل امنيتي آمريکا است و اروپاييها يا طرفهاي ديگر منطقهاي تنها ميتوانند تطهير کننده گفتوگوها باشند. به نظر ميرسد اروپاييها بعد از قضيه اوکراين منتظر هستند که سرنوشت جنگ اوکراين چگونه خواهد بود و با توجه به روندي هم که در آنجا وجود دارد و جنگ طولاني است و احتمال پيروزي روسها تقريبا زايل شده و چشماندازي در اين خصوص متصور نيست شايد اروپاييها منتظر باشند ببينند که بعد از آن با توانايي بيشتر و از موضع قويتري وارد مذاکرات شوند.
با توجه به اينکه چند ماه از بحران اوکراين را پشتسر ميگذاريم فکر ميکنيد هنوز اين مساله بر مذاکرات و احياي برجام تاثيرگذار است و اولويت نخست غربيها و ساير طرفين مذاکره را تشکيل ميدهد؟
طبيعي است که مساله اوکراين تهديدي مستقل سر زميني براي اتحاديه اروپا و 27 کشور اروپايي و اعضاي ناتو محسوب شود. اما شايد نتوان گفت که برنامه هستهاي ايران اين تهديد را شامل ميشود بلکه شايد در شرايط فعلي تهديدي غير مستقيم محسوب شود. اگر شرايط اوکراين عوض شود شايد غربيها با راحتي بيشتري بخواهند با ايران برخورد داشته باشند.
ارسال نظر