مسافران در این سفر با گوناگونی اقلیمی و جغرافیایی ایران روبهرو میشوند؛ از دشتهای خوزستان تا کوهستانهای زاگرس و نواحی مرکزی و در نهایت، سرزمین خراسان. به همین دلیل، اطلاع از جزئیات سفر برای مسافران لازم است. در این مقاله از قطار فدک، شهرهای مسیر، ایستگاهها، فاصله بین آنها و عوامل مؤثر بر زمان رسیدن را بررسی میکنیم. همراه ما باشید.
مسافران با تهیه بلیط قطار اهواز مشهد پس از راه افتادن از اهواز، از استانهای خوزستان، لرستان، مرکزی، قم، تهران، سمنان و خراسان رضوی میگذرند. شهرهای اصلی و مهم مسیر که قطار از آنها عبور میکند یا در نزدیکیشان توقف دارد، به ترتیب زیر هستند:
این مسیر ریلی از سه بخش اصلی تشکیل شده است. اما در ابتدا به نقشه آن توجه کنید:

بخش جنوب به مرکز با عبور از زاگرس
این بخش از مسیر، از ایستگاه اهواز در خوزستان شروع میشود. قطار پس از گذشتن از شهرهایی چون اندیمشک، به منطقه کوهستانی زاگرس میرسد. به همین خاطر، در این قسمت پلها و تونلهای زیادی وجود دارد. ایستگاه دورود در لرستان، هم برای توقف مسافران است و هم به خطوط ریلی دیگر اتصال دارد. این بخش از راه با رسیدن به ایستگاه قم و پیوستن به شبکه ریلی مرکزی کشور تمام میشود.
بخش مرکزی، اتصال به پایتخت
این بخش از مسیر، فاصله بین قم تا تهران را در بر میگیرد. این قسمت با وجود کوتاهی، شبکه ریلی جنوب کشور را به پایتخت و در نتیجه به تمام خطوط اصلی دیگر میرساند. ایستگاه راهآهن تهران، محل تلاقی و گره مواصلاتی اصلی در شبکه ریلی ایران است. مسافران و قطارهای باری پس از رسیدن به تهران، به خطوط ریلی منتهی به شمال، شرق و غرب کشور دسترسی پیدا میکنند. بسیاری از قطارها در این ایستگاه، مسافران جدیدی سوار میکنند یا برای ادامه مسیر به سمت مقصدهای دیگر آماده میشوند.
بخش شرق، مسیر پرتردد به سوی مشهد
بخش پایانی مسیر از تهران شروع میشود و جزو پرترددترین و مهمترین خطوط ریلی کشور است. دلیل شلوغی این مسیر، تقاضای زیاد برای سفرهای زیارتی و گردشگری به مشهد است. قطار پس از حرکت از تهران، از شهرهای استان سمنان مثل گرمسار، سمنان، دامغان و شاهرود میگذرد. بعد از آن به نیشابور، آخرین شهر بزرگ قبل از مقصد میرسد و سرانجام در ایستگاه راهآهن مشهد توقف میکند.
توقف در ایستگاههای فرعی
سفر با قطار در مسیر اهواز به مشهد، فقط به توقف در شهرهای بزرگ خلاصه نمیشود. در طول این راه طولانی، قطار در ایستگاههای فرعی و محلی زیادی نیز توقفهای کوتاهی دارد. این ایستگاهها برای خدمترسانی به ساکنان شهرها و روستاهای کوچکتری که در نزدیکی خط آهن قرار دارند، ساخته شدهاند. به این ترتیب، افرادی که در این مناطق زندگی میکنند، به شبکه سراسری راهآهن متصل میشوند و میتوانند به شهرهای بزرگ دسترسی داشته باشند. این توقفها، هرچند کوتاه، بخشی از برنامه حرکتی قطار هستند و زمانبندی سفر با در نظر گرفتن آنها تنظیم میشود.

فاصله ریلی اهواز تا مشهد حدود ۱۵۳۸ کیلومتر است. این مسافت بلند، خط آهن اهواز - مشهد را در گروه طولانیترین مسیرهای ریلی مسافری در ایران جای میدهد. این خط آهن تقریباً تمام پهنای کشور را از جنوب غربی تا شمال شرقی طی میکند. به همین خاطر، سفر در این مسیر به طور معمول بیش از یک شبانهروز زمان میبرد. این فاصله زیاد نشاندهنده اهمیت این خط در اتصال دو نقطه دور افتاده کشور به وسیله شبکه حملونقل ریلی است.
مدت این سفر مستقیماً به نوع قطار و شرکت راهآهن وابسته است. این سفر معمولاً بین ۲۲ تا ۲۶ ساعت زمان میبرد. قطارهایی که سرعت بیشتری دارند و کمتر توقف میکنند، مسیر را زودتر تمام میکنند. در مقابل، قطارهای عادی با توقفهای زیاد، زمان بیشتری برای رسیدن نیاز دارند. برای آگاهی از زمان دقیق سفر، لازم است هنگام تهیه بلیط، جدول حرکت قطار را بررسی کنید.
چندین عامل بر زمانبندی دقیق و مدت کل سفر در این مسیر تاثیرگذار هستند:
تأثیر نوع قطار بر زمان سفر
مهمترین عامل در تعیین زمان سفر، نوع قطار است. برای نمونه در مسیر قطار مشهد به اهواز، شرکتهای راهآهن قطارهای خود را در دستههای گوناگون مانند پنج ستاره، چهار ستاره (تندرو) و سالنی (درجه دو یا سه) دستهبندی میکنند. قطارهای تندرو و لوکس، به جز داشتن خدمات رفاهی بهتر، معمولاً با سرعت بیشتری حرکت میکنند و فقط در ایستگاههای اصلی توقف دارند.
این روش باعث کاهش محسوس زمان سفر میشود. در مقابل، قطارهای درجه دو و اقتصادی برای رساندن خدمات به مسافران شهرهای کوچکتر، در ایستگاههای فرعی بیشتری توقف میکنند که این موضوع به طور طبیعی زمان کلی سفر را بیشتر میکند.
نقش ترافیک ریلی در زمانبندی
شبکه راهآهن، مخصوصاً در مسیرهای پر رفتوآمد، مانند جادهای پرترافیک است. مسیر تهران به مشهد بهعنوان شلوغترین خط ریلی کشور، محل رفتوآمد تعداد زیادی قطار مسافری و باری در طول شبانهروز است.
در بخشهایی از این مسیر که خط آهن دوطرفه نیست، لازم است قطارها طبق برنامهای دقیق، در ایستگاههای معینی (ایستگاههای تلاقی) توقف کنند تا راه برای عبور قطاری از جهت مقابل باز شود. هرگونه تاخیر در حرکت قطاری، این هماهنگی را بر هم میزند و باعث تأخیرهای زنجیرهای برای سایر قطارها میشود.
تأثیر شرایط فنی و زیرساختی
با وجود نادر بودن مشکلات فنی جدی، این موضوع بهعنوان عاملی پیشبینینشده بر زمان سفر اثر میگذارد. این مشکلات به دو گروه تقسیم میشوند:
در زمان وقوع این حوادث، اولویت با حفظ ایمنی مسافران است و به همین جهت، قطار برای برطرف کردن مشکل، متوقف میشود یا با سرعت پایینتری به حرکتش ادامه میدهد که این کار باعث تأخیر میشود.
اهمیت برنامه توقفهای از پیش تعیینشده
هر قطار، جدول زمانی مشخصی دارد که زمان دقیق ورود و خروج از تمام ایستگاهها در آن ثبت شده است. این برنامه، توقف برای سوار و پیاده کردن مسافران و همچنین زمانهایی برای انجام امور فنی مثل تعویض لوکوموتیو قطار اهواز تهران در پایتخت، سوختگیری یا جابهجایی کارکنان را شامل میشود. مدت این توقفها ثابت است و جزئی از زمان کلی سفر به حساب میآید؛ بنابراین، حرکت دقیق قطار طبق این برنامه برای رسیدن بهموقع به مقصد ضروری است و هرگونه تاخیر، حتی چند دقیقهای، زمان پایانی رسیدن را تغییر میدهد.
سفر ریلی اهواز به مشهد با توجه به مسافت زیاد و عبور از استانهای متعدد، نیازمند برنامهریزی دقیق است. اطلاعات مربوط به شهرهای مسیر، مسافت تقریبی ۱۵۳۸ کیلومتر و مدت زمان سفر که بین ۲۲ تا ۲۶ ساعت متغیر است، به مسافران کمک میکند تا دیدی واضح از این سفر طولانی به دست آورند. برای اطمینان از یک سفر منظم و پیشبینیشده، توصیه میشود که مسافران پیش از حرکت، جزئیات دقیق برنامه زمانی قطار خود را از طریق منابع رسمی فروش بلیط بررسی نمایند.