خطای هاله‌ای

در اصطلاح علم پويا و کاربردي روانشناسي و علوم شناختي خطاي هاله‌اي(اثر هاله‌اي) به نوعي خطا در شناخت(Halo Effect) و تصميم‌گيري گفته مي‌شود و زماني رخ مي‌دهد که تحت تأثير تجارب قبلي در مورد يک موضوع قضاوت و داوري مي‌شود و از جمله خطاهاي رايج و بارز در زندگي ما انسان‌ها و به‌ويژه مديران به شمار مي‌رود؛ در واقع خطاي هاله‌اي از سوگيري يا خطاي شناختي است که به وسيله ادوارد ثورندايک، روانشناس آمريکايي در سال1920ميلادي ابداع و پايه‌گذاري شد؛ اثر هاله‌اي بيانگر نوعي ارزيابي است که در اثر آن مدير يک جنبه مثبت يا منفي از عملکرد يک کارمند يا يک سياستمدار را در سپهر سياست چنان نمادين و برجسته مي‌کند که جامعه را خودبه‌خود در معرض قضاوت و پيشداوري قرار مي‌دهد که مثال بارز اين قضيه در برنامه جامع اقدام راهبردي مشترک موسوم به برجام به عينه مشهود و برجسته است و براي قاطبه پژوهشگران و تئوريسين‌هاي علم سياست17 ماه پياپي است که اين مسأله به جزءلاينفک ديالوگ‌ها و گعده‌هاي آنها بدل گشته و اين قضيه در سطح بالاتر براي دستگاه ديپلماسي حادث شده است و قاطبه مردم ايران هم منتظر نتيجه و به سامان و به فرجام رسيدن کار هستند؛ برخورد به دور از اخلاق و ادب رئيس‌جمهور سابق ينگه دنيا دونالد ترامپ که با خروج يکجانبه و افراط گرايانه از برنامه جامع اقدام راهبردي مشترک«برجام» در 18ارديبهشت1397 هجري شمسي و اعمال استراتژي کور و شکست خورده فشار حداکثري و تحميل تروريسم تمام عيار اقتصادي عليه مردم آزاده و نيک‌انديش ايران و دولت پاي کارش و حالا همتاي دموکرات او است که در واقع دچار نوعي خطاي شناختي يا همان خطاي هاله‌اي در سياست شده است. حالا که ديگر تروئيکاي اروپايي متوسل به سياست يک بام و دو هوا شبيه متحد استراتژيک و در واقع پدرخوانده خويش ايالات متحده شده و به صدور بيانيه در برابر ايران دست زده و متوسل مي‌شود بايد گفت که واگرايي برجامي بيش از پيش در رفتار دوگانه و پارادوکس آنها مبرهن و آشکار است البته نبايد قدرت چانه زني و رايزني متوسط تيم ديپلماسي وزارت امورخارجه که مبتني بر ديپلماسي متوازن منطقه‌اي در ارتباط با همسايگان و در حوزه سياست خارجي بين‌الملل در سپهر سياست در مسأله برجام را از قلم انداخت که اگر آنگونه که از شواهد و قرائن پيداست در پاسخ آخر و ارسالي ايران به هماهنگ کننده اروپايي اين واگرايي برجامي حادث نمي‌شد تا حالا رئيس فرهنگستان زبان و ادب فارسي با تشر و طعنه به شيخ تکنوکرات دولت‌هاي يازدهم و دوازدهم پاسخ دهد که وقتي در کشور رئيس‌جمهور قبل از مذاکرات به صورت آشکار اعلام مي‌کند حل مشکل آب خوردن را هم بايد به برجام موکول کرد و رسماً اعلام کند انبارهاي ما خالي است و به کساني که در داخل کشور مي‌گفتند ما نگران و دلواپس مذاکرات هستيم توهين کند، يعني به جاي اينکه منتقدان داخلي را به يک ابزار قدرت براي خود در برابر طرف مقابل تبديل کند تا به‌خاطر وجود منتقدان داخلي از آنها در مذاکرات امتياز بگيرد، منتقدان داخلي را تحقير مي‌کند و همه چيز را به برجام گره مي‌زند، بنده به اين واقعيت توجه دارم که مذاکره يک نوع چانه زني است و در هر چانه زني طرفين انعطاف‌هايي از خود نشان مي‌دهند و در واقع سعي مي‌کنند به نتيجه بهينه برسند اين نقطه بهينه با نقطه بيشينه فرق دارد، هميشه يک‌بيشينه‌اي را در نظر مي‌گيرند تا به يک بهينه‌اي برسند که من روند فعلي مذاکرات را در مجموع اين طور مي‌بينم؛ چرا اين همه دفاع جانانه با سينه ستبر از دولت فعلي که فعلا دستاوردي نه در اتخاذ سياست داخلي و اقتصاد متورم دارد و نه در سياست خارجي که از ابتدا گفته مي‌شد که معيشت و اقتصاد مردم را به برجام گره نمي‌زنند ولي پس از چند صباحي پاي ميز مذاکره رفتيد و حالا با همان ادبيات پارادوکس اسلاف شما در تيم مذاکره کننده برجام را به ورطه پرتگاه کشانده‌اند؛ آقاي حداد عادل که داعيه ايجاد ژاپن اسلامي را براي اقتصاد نوپاي ايران سال‌ها پيش تجويز و نسخه کرده بود آن اقتصاد اکنون سال‌هاست به بيماري مزمن هلندي دچار شده است و چرا ايشان از فرزند دو تابعيتي معاون زنان رياست‌جمهوري خانم «انسيه خزعلي» چشم پوشي مي‌کنند؟