آرمـــان ملي - محمد رفيعـــي: کريپتوکارنسي، رمز ارزها، بيت‌کوين و بلاکچين واژه‌هايي هستند که اين روزها با سيري صعودي و تب داغي که بازارهاي مالي ايران را تحت الشعاع قرار داده است اين درحالي است که بيشتر افراد براي سرمايه‌گذاري و به دست آوردن سود، به بازار بورس و سهام گرايش داشتند اما حالا با روي کار آمدن کريپتوکارنسي، شاهد آن هستيم که اين نوع سرمايه‌گذاري جايگزين شکل‌هاي سنتي شده است. در ادامه با احمدرضا قودجاني يکي از کنشگران و تحليلگران بازارهاي مالي و رمزارز به گفت‌وگو نشسته‌ايم:
بيت‌کوين از کجا سردرآورد و به چه شکلي وارد بازار سرمايه شد؟
زماني که بيت‌کوين تازه به ميدان آمد خيلي‌ها نمي‌دانستند اصلا بيت‌کوين چيست اين بود که ما تلاش کرديم کار خود را از زاويه خدمت رساني و گسترش شناخت و آگاهي مردم آغاز کنيم و چطور شد که اين همه دلار وارد يک بازاري مي‌شود که هيچ چيز آن معلوم نيست؟ درست از زماني که بيت‌کوين در فضاي اينترنت ارائه و به عنوان يک رمزارز معرفي شد، يکسري قابليت‌ها بود که کمک مي‌کرد مردم و کساني که صاحب پول هستند در مسيري قرار بگيرند که دولت‌ها نتوانند بر آنها نظارت داشته باشند، به‌طوريکه در سال‌هايي که بيت‌کوين به وجود آمد، داده‌ها تنها به صورت متمرکز بود و به‌طور مثال شما که پولتان را در بانک سپرده مي‌کنيد داده‌ها به صورت متمرکز در سرور مرکزي بانک ذخيره مي‌شد اما در اين حوزه در نهايت در سال‌هاي بين 2009تا 2011 بحث سيستم‌هاي توزيع شده مطرح شد که باعث مي‌شد داده‌ها در نقاط مختلفي از جهان ذخيره شوند اما همچنان ريسک از دست رفتن داده‌ها در آنها وجود داشت بنابراين بلاکچين مفهوم جديدي از ذخيره داده‌ها را ايجاد کرد؛ و اينکه داده‌هاي شما در زنجيره اطلاعات قرار مي‌گيرد و کريپتوکارنسي به واسطه اينکه ديگر داده‌ها به صورت متمرکز ذخيره نمي‌شود مطرح شد و پس از آن يکي از موثرترين سيستم‌هايي که به مطرح شدن بيت‌کوين کمک کرد، سايتي به نام سيلک رويد بود که باعث شد تبادلات مالي در حوزه ديپ وب به صورت کريپتوکارنسي رواج پيدا کند.
چرا مردم بايد به بيت‌کوين اعتماد کنند؟
در حوزه بلاکچين بحث CBDC را داريم يعني رمز ارزهاي ملي که رمزارزهايي که بانک‌هاي مرکزي در لايه بلاکچين ايجاد مي‌کنند و فعاليت مي‌کنند و پشتوانه آن مشخص است و بانک مرکزي هر کشوري هم آن را تائيد مي‌کند و بحث CBDC به معناي ايجاد توکن با فناوري بلاکچين و توزيع آن توسط بانک مرکزي هر کشور بين بانک‌هاي آن کشور است، به طوري که هيچ Node ديگري غير از شبکه حاکميتي نمي‌گذارند به آن شبکه بلاکچين متصل گردد همچنين پشتوانه ارزش اين توکن‌ها معادل ارز همان کشور است که همان ارز فيات است و بيت‌کوين و هر کريپتو کارنسي ديگري ارزي فرامليتي محسوب مي‌شود و اين مهم‌ترين مزيت رقابتي بيت‌کوين و مشابه با ارزهاي CBDC است. البته مکانيزم خلق پول کماکان به دست بانک‌هاي مرکزي خواهد بود و تنها جنس آن عوض مي‌شود به طوري که همانند بانک‌ها که کسب اعتبار مي‌کنند دراين جا هم همان‌ها مي‌روند بر بستر بلاکچين و تنها داده‌ها روي بلاکچين هستند و فقط شفافيت بيشتري مي‌تواند داشته باشد و انتقال آن راحت‌تر و کم هزينه‌تر است براي مثال ريپل آمده ادعا کرده کاري که مي‌کند براي مبارزه با سوئيفت است شما که پول با سوئيفت انتقال مي‌دهيد، در طول زمان و با هزينه و کارمزد بالاست اما در بستر بلاکچين، کارمزد آن پايين‌تر مي‌آيد و سرعت انتقالش بيشتر خواهد شد.
برخي بر اين عقيده‌اند که قدرت‌هاي غربي خصوصا آمريکا براي سوزاندن پول‌هايي که تا به حال خلق کرده‌اند، رمزارزها را باب کردند، شما تا چه حد با اين ايده موافقيد؟
بله موافقم برخي بر اين عقيده‌اند که قدرت‌هاي غربي خصوصا آمريکا براي سوزاندن پول‌هايي که تا به حال خلق کرده‌اند، رمزارزها را باب کردند اما اينکه آيا ساتوشي خالق بيت‌کوين يک سازمان است يا يک فرد کلي بحث در اين زمينه وجود دارد و به قول يکي از دوستان، زماني که مي‌توانند بروند صدام حسين را از يک سوراخ بکشانند بيرون، چطور نمي‌توانند آدمي که يک سيستم پياده‌سازي کرده است را پيدا کنند بنابراين مي‌خواهم بگويم سوالات مختلفي در اين حوزه وجود دارد که من با توجه به اينکه نسبت به هر بحثي نگاه فناوري اطلاعاتي دارم، مي‌گويم در ساختار اينترنت امروزي که بنيانگذار آن وزارت دفاع آمريکا بوده و تمام پروتکل‌ها را آنها نوشته اند آيا نمي‌شود خيلي راحت دکمه خاموش اينترنت هر منطقه را بزنند يا اينها که خيلي راحت با تکنولوژي الان که بسته‌هاي انتقالي(packet) مابين کل سرورها را بر اساس رفتارشان چک و فيلتر مي‌کنند نمي‌توانند پروتکلي را که در بستر بلاکچين هست، کنترل کنند؟ بنابراين! اگر بخواهم از لحاظ اقتصادي به قضيه نگاه کنم، فکر مي‌کنم منافع دولت‌ها در زمينه بدهي‌هايشان تامين مي‌شود.
عوامل سياسي تا چه حد در ريزش و صعود رمزارزها موثر است؟
سال 2018 بود که آقاي ترامپ گفت با اختلاف زياد دلار، ارز اول جهان است و از بيت‌کوين انتقاد کرد و همان روز، بيت‌کوين از 9000 دلار به 7000 دلار سقوط کرد و چند روز گذشت، چين گفت که ما مي‌خواهيم بيت‌کوين را به رسميت بشناسيم و مي‌خواهيم آن را قانونمند کنيم و همان جا بيت‌کوين تا ده هزار و پانصد دلار افزايش قيمت داشت و گويي سياستمدارها دارند رفتاري را پياده‌سازي مي‌کنند و چين سال 2021 مي‌گويد که کريپتوکارنسي‌ها ممنوعند و ماينرها را ممنوع مي‌کند و از همان جا ريزش را مي‌بينيم و به همين دليل، خيلي دور از ذهن نمي‌بينم که ذات اين اکوسيستم مالي به اين دليل که بي‌نام و نشان است خيلي راحت هر کاري که دوست دارند مي‌توانند با آن انجام دهند و پول سوزي‌هايي را که در زمان‌هايي که سياست‌هاي انقباضي ايجاد شود، انجام بدهند.
سوالي است که براي خيلي از افراد پيش مي‌آيد اين است که چرا بايد روي بيت‌کوين سرمايه‌گذاري کنيم؟
اولي مساله بزرگ و مگاترندي به نام مساله محيط زيست است و اين مي‌تواند بيت‌کوين را از بين ببرد به اين دليل که به‌شدت در گرمايش زمين تاثيرگذار است. مطلب دوم اينکه اگر نظام پرقدرت اقتصادي مثل آمريکا در اين حوزه احساس خطر کند، با توجه به گذشته‌اي که نشان مي‌دهد ليبرال‌ها به‌شدت آدم‌هاي منفعت طلبي هستند، بعيد است اجازه بدهند بيت‌کوين به آن سبکي که ما در ذهن مي‌پرورانيم که آمده است که نظام ليبراليسم را به سخره بگيرد و... پيش برود که البته منفعت آمريکا را در اين ديده مي‌شود که بيت‌کوين باقي بماند و نکته خيلي مهمي که وجود دارد سوالي است که براي خيلي از افراد پيش مي‌آيد که ما چرا بايد روي آن سرمايه‌گذاري کنيم؟ من به اين قضيه نگاهي فردي دارم و مي‌گويم مکانيسمي پياده‌سازي شده با يکسري ترديدها و ترس‌ها. سال 2017 و 2018 زماني که بيت‌کوين 19 هزار دلار را ديد، 86 درصد ريزش را بعد از آن تجربه کرد و به مرز 3000 دلار رسيد و همان موقع مردم و کساني که در حوزه کريپتوکارنسي بودند، صحبت از نابودي بيت‌کوين مي‌کردند و تاريخ دارد تکرار مي‌شود و حالا هم که اخيرا سقوط داشته و مردم دارند راجع به نابودي بيت‌کوين حرف مي‌زنند.
آينده رمزارزها را چگونه ارزيابي مي‌کنيد؟
من فکر نمي‌کنم خيلي فرقي به حال ما داشته باشد و اگر ما در فضاي داخلي به مساله نگاه کنيم اين ارزها، ارزهايي هستند که توسط بانک‌ها توليد مي‌شود و ممکن است که با پشتوانه سهام‌هايشان يا هر چيز ديگر چاپ شوند براي نمونه ارز پيمان که با پشتوانه طلا است و يک ناامني در اين مساله وجود دارد و اين ارزها با چه چيزي بايد ارزشمند يا کم ارزش شوند و اين همان فضاي قبلي است که مردم به صرافي‌ها مي‌رفتند و ريالشان را تبديل به دلار مي‌کردند و هيچ ارزش افزوده بيشتري ايجاد نکرده است و تنها چيزي که وجود دارد اين است که در بحث تکنولوژي مالي به روزتر خواهيم شد و نگاه من اين است که صرفا سيستم بانکي‌مان را به روزرساني مي‌کنيم.
درجه ريسک پذيري بيت‌کوين تا چه حد است؟
زماني که بيت‌کوين سقوط‌هاي سنگين مي‌کند، انواع و اقسام حرف و حديث‌ها مطرح مي‌شود و درست مثل زماني که بالا مي‌رود و رسانه‌ها مديريت مي‌کنند بايد گفت که مکانيزم کلي جهان، بر اساس خواست، اراده و عملکرد رسانه‌ها جابه‌جا و مديريت مي‌شود و رسانه‌ها را هم که حاکميت‌ها مديريت مي‌کنند بنابراين افرادي که در اين حوزه تريد مي‌کنند، بايد در دو زمينه سوادشان را تقويت کنند اول سواد رسانه‌اي و ديگري سواد مالي و ما در هر لحظه از زمان تا زماني که کريپتو کارنسي و چيزي به نام بيت‌کوين وجود دارد از آن پولسازي مي‌کنيم و تا آستانه خطرپذيري‌مان در آن سرمايه‌گذاري مي‌کنيم و هر زمان هم از بين رفت ايرادي ندارد و سراغ جايگزين‌هاي ديگر مي‌رويم.