حمله گرگ، نتیجه‌ جمع‌آوری سگ‌ها

اخیراً خبر رسید که یک گرگ وارد شهر جوانرود شده و در بازار مرکزی شهر به چند نفر از شهروندان حمله کرده است که وضعیت یکی از آنها ناخوشایند است. این اتفاق درحالی است که از چند سال پیش برخلاف مخالفت فعالان حقوق حیوانات و حتی مسئولان وقت اداره محیط‌زیست جوانرود شهرداری این شهر اقدام به جمع آوری و کشتن سگ‌ها کرده بود. از آنجائی که سگ‌ها همچون دیگر حیواناتی که به‌صورت گروهی زندگی می‌کنند برای خود تشکیل قلمرو می‌دهند بنابراین هر گونه خالی کردن قلمرو سگ‌ها خواه از طریق کشتار باشد، خواه انتقال به پناهگاه یا حتی قبول سرپرستی، منجر به جایگزین شدن جمعیت سگ‎های قبلی با سگ‌های جوان‌تر، قلمرو طلب‌تر و خشن‌تر می‌شود و به جز مدت بسیار کوتاهی هیچ کمکی به کاهش جمعیت نمی‌کند. وجود اندک منابع غذائی از طریق پسماند مدیریت نشده در شهرها و روستاها کافی است تا کلونی سگ‌ها تشکیل شود و پس از آن فقط غذا رسانی مسئولانه در کنار واکسیناسیون، عقیم سازی و رهاسازی در کلونی قبلی می‌تواند در عرض چند سال جمعیت را مدیریت کند. در شهرهای کوهستانی مثل اکثر شهرهای کردستان و یا شهرهائی که در مجاورت مناطقی واقع شده‌اند که دارای حیات وحش است، حذف این زنجیره‌ سگ‌ها در قلمرو مساوی است با ورود حیوانات حیات‌ وحش به شهر و آسیب رساندن به شهروندان، در حالی که با وجود سگ‌ها، حیوانات وحشی از ورود به قلمرو آنها اجتناب می‌کنند. هرچند دستورالعمل‌های مدیریت حیوانات شهری که اتفاقا مورد تائید سازمان بهداشت جهانی حیوانات نیز هست و برای کشورهای عضو هم لازم الاجراست در این زمینه وجود دارد، اما کشور ما اصرار دارد با نادیده انگاشتن این روش‌های کارشناسی و اثبات شده با تخلف از این دستورالعمل جهانی به شیوه‌های مردود کشتار و حذف فیزیکی سگ‌ها ادامه دهد. درنتیجه دور از انتظار نیست که ما با جمعیت زیاد سگ‌های پرسه‌زن روبه‌رو شویم. در 3 سال گذشته در شهر کابل افغانستان سگ‌ها زنده‌گیری و عقیم‌سازی شده و در منطقه خودشان رهاسازی شدند. سگی که عقیم‌سازی می‌شود معمولا آن خلق‌وخوی وحشی‌گری‌اش را از دست می‌دهد و اگر غذاسازی درست و اصولی هم صورت بگیرد احتمال درگیری با انسان و حیات وحش و ورود به مناطق چهارگانه به شکل معناداری کاهش می‌یابد. این اتفاق با همکاری چند جانبه شامل: سازمان‌های کشاورزی، دامپزشکی، بهداشت تشکل‌های مردمی غیردولتی پس از آمارگیری دقیق از تعداد سگ‌های پرسه زن با مشاوره انجمن میهیو(Mayhew) انگلستان انجام شد آنها در عرض5 /2 سال 20هزار سگ را عقیم کردند و 75 هزار سگ را در برابر هاری واکسیناسون کردند. در نتیجه‌ این اقدامات، در طی دو سال، نمودارهای جمعیت سگ‌ها نزولی شد، هاری به‌طور کامل کنترل شد و تلفات هاری به صفر رسید و تلفات سگ گزیدگی در سطح قابل توجهی کاهش یافت. پس استقرار طالبان در افغانستان این نگرانی وجود داشت که تمامی این تلاش‌ها متوقف شود اما خوشبختانه! اجازه‌ ادامه‌ فعالیت‌ها داده شده است. ناگفته نماند درست در طی این سال‌ها که جوانرود مشغول جمع آوری سگ‌ها بود، در شهرداری شهر سنندج و با کمک تشکل‌های مردم نهاد این شهر، شیوه‌ اصولی مدیریت حیوانات شهری در جریان بود، سگ‌ها واکسیناسیون، عقیم‌سازی و در محل قبلی رها شدند فرهنگ‌سازی در خصوص بی‌خطر بودن سگ‌های عقیم شده و آموزش به کودکان تا حد ممکن (با وجود بیماری کرونا) اجرا شد و اکنون با گذشت دو ، سه سال ما شاهد کاهش جمعیت و مدیریت سگ‌های شهر سنندج هستیم. باید توجه داشته باشیم شیوه‌ (CNVR) یعنی زنده‌گیری، واکسیناسیون، عقیم‌سازی و رهاسازی فقط در کنار قانون اشاعه مالکیت مسئولانه و فرهنگ سازی قابل طرح و پیاده‌سازی است و متاسفانه به دلیل فقدان قوانین حمایت از حیوانات تا مدیریت یکپارچه در خصوص مدیریت حیوانات شهری کشور ما فرسنگ‌ها با این شیوه‌ها فاصله دارد. اما شهرداری‌های شهرهای مختلف می‌توانند با استفاده از این روش‌های علمی و اخلاقی در مدیریت حیوانات شهری پیشرو و پیشقدم باشند همچنان که شهرهای سنندج، نیشابور و به تازگی شماری از دیگر شهر‌ها در حال اجرای این شیوه‌های علمی و موثر هستند.