زمان اجرای مرحله دوم هوشمندسازی نان مشخص شد
مشاور وزير امور اقتصادي و دارايي گفت: نانوايي‌ها براساس عملکرد فروش نان خود، سهميه آرد دريافت مي‌کنند، آن هم براساس داده‌هايي است که در کارت‌خوان هوشمند پردازش مي‌شود. البته تراکنش‌هاي غيرواقعي احصا شده و حذف مي‌شود و در دوره خريد آرد توسط نانوايي از اين پس معادل عملکرد دوره‌هاي قبلي با چند درصد بالاتر از دوره گذشته آرد يارانه‌اي اختصاص مي‌يابد. مشاور وزير امور اقتصادي و دارايي با بيان اينکه فاز دوم مديريت هوشمند آرد و نان به صورت گام به گام از بهمن آغاز مي‌شود، گفت: قيمت نان افزايش نمي‌يابد، در اين مرحله تلاش داريم با حاکميت داده‌ها ميزان انحراف در توزيع آرد و نان را به حداقل برسانيم که به دليل يارانه‌اي بودن قيمت آرد خبازي‌ها، قبل از حذف ارز ترجيحي، فاصله قيمت آرد نانوايي‌ها و آرد صنف و صنعت حدود چهار برابر بود اما بعد از حذف ارز ترجيحي، اين فاصله به حدود 16 برابر رسيده و اين انگيزه قوي براي انحراف آرد يارانه‌دار نانوايي‌ها به ساير مصارف دارد. به گزارش تجارت‌نيوز، وزارت امور اقتصادي و دارايي قصد دارد از طريق مديريت هوشمند داده‌ها و توزيع نان به وسيله کارت‌خوان‌هاي هوشمند در سراسر کشور بر نحوه مديريت آرد و نان نظارت کند و قصد دارد، ميزان انحراف آرد يارانه‌اي از اين طريق را به حداقل کاهش دهد که در اين زمينه محمد جلال، مشاور وزير امور اقتصادي و دارايي در امور هوشمندسازي مديريت آرد و نان در وزارت امور اقتصادي و دارايي به نکاتي اشاره کرده است.
آيا مرحله اول مديريت هوشمند آرد و نان تکميل شد و آثار آن چيست؟ مرحله دوم از کي آغاز مي‌شود؟
مرحله اول طرح مديريت هوشمند آرد و نان، تکميل زنجيره داده‌ها در زمينه گندم، آرد و نان بود که به وسيله مديريت داده‌ها اجرا شد و از ارديبهشت‌ماه سالجاري از استان زنجان شروع و به تدريج تکميل شد، به گونه‌اي که 76 هزار نانوايي در سراسر کشور به کارت‌خوان هوشمند نانوايي‌ها مجهز شدند و در 18 هزار روستا که معمولا هر روستا يک نانوايي دارد، نيز اين کارت‌خوان‌ها نصب شده است. در حال حاضر بالاي 98 درصد نانوايي‌هاي کشور تحت پوشش کارت‌خوان‌هاي هوشمند آرد و نان هستند و يکي دو درصد باقيمانده هم داراي مشکلاتي از طرف نانوايي‌ها هستند که به‌طور مثال؛ داراي نقص مدارک و يا مشکلاتي مانند وراثت، فوت دارنده نانوايي و يا انسداد حساب‌ها روبه‌رو هستند که هنوز نتوانستيم براي آنها کارت‌خوان هوشمند صادر کنيم. اما از جانب ما هيچ مشکلي نبوده بلکه از جانب خود نانوايي‌ها تعداد اندکي با اين مشکل مواجه هستند.
آيا دستگاه‌هاي کارت‌خوان معمولي امکان اجراي مديريت هوشمند داشتند يا اينکه آيا دستگاه‌هاي جديد وارداتي بوده يا از محل توليد داخل تهيه شده است؟
دستگاه داخلي نداريم. البته توليد نهايي تجهيزات در داخل صورت مي‌گيرد، اما عمده تجهيزات آن وارداتي است. از طرفي پوزهاي موجود و کارت‌خوان‌هاي قبلي هم امکان اجراي مديريت هوشمند نداشتند، چون در اين مرحله محور ما مديريت داده‌ها بر اساس عملکرد نانوايي‌ها و برنامه‌ريزي بر روي داده‌هاست که کارت‌خوان‌هاي سنتي فقط تراکنش‌ها ثبت مي‌شد، ولي در کارت‌خوان هوشمند هم قيمت و هم نوع نان و تعداد آن ثبت مي‌شود. داده‌ها قابل اتکا طرح هستند. موقعيت مکاني کارت‌خوان‌ها مشخص است. نحوه استفاده هم بسيار ساده است، مانند تلفن همراه که اکثر مردم با آن آشنا شده‌اند. در مرحله اول زنجيره داده‌ها تکميل شد. تاکنون يکصد ميليون کارت ملي يکتا سابقه خريد از سامانه هوشمند را تجربه کرده‌اند؛ يعني هر کارت حداقل يکبار براي خريد نان از اين سامانه مورد استفاده قرار گرفته است. ممکن است يک نفر چندين کار بانکي داشته باشد، اما يکصد ميليون کارت بانکي يکتا در سامانه استفاده شده‌اند. در سامانه دو اصل مهم است. در سمت مردم نه آزادسازي قيمت نان و نه سهميه‌بندي نان مطرح است، بلکه قيمت نان تغيير نمي‌کند و هيچ سهميه‌بندي هم نداريم. به گونه‌اي طراحي شده است که براساس داده‌محوري و تحليل داده‌ها تصميم مي‌گيريم. بنابراين در بخش مصرف‌کننده محدوديتي از نظر قيمت و يا تعداد وجود ندارد. تعداد تراکنش‌هاي روزانه بين 9. 5 تا 10 ميليون تراکنش براي خريد نان ثبت شده است. متوسط هر خانوار سه روز يکبار نان خريداري کردند. در کشور بين 27 تا 28 ميليون خانوار وجود دارد. در مجموع روزانه بين 100 تا 120 ميليون قرص نان از انواع مختلف به فروش مي‌رسد.
آيا نان صنعتي و فانتزي در طرح هوشمندي مديريت آرد و نان ديده شده است؟
نان صنعتي و فانتزي، صنعتي مربوط به بسته‌بندي و کارخانه‌اي مدنظر و فانتزي در اين طرح نبوده و نرخ آرد نان مثل نان صنعت حساب مي‌شود و مشمول طرح نيست. نان فانتزي و صنعتي از نان کشور حدود 2 تا 3 درصد است. بقيه نان کشور حدود 91 درصد توسط نانوايي‌هاي سنتي پخت مي‌شود و 7 تا 8 درصد آرد خام براي روستاهاي کم‌جمعيت و عشاير تأمين مي‌شود. در جاهايي که صرفه ايجاد نانوايي ندارد، آرد خام به جاي نان براي عشاير و همچنين روستاهاي کوچک و کم‌جمعيت توزيع مي‌شود.
فاز دوم از کي اجرا مي‌شود؟
فاز بعدي طرح به صورت يکپارچه اجرا نمي‌شود و به تدريج و گام به گام و استان به استان از به‌همن‌ماه آغاز مي‌شود. همزمان با آن، نرم‌افزار و تکميل آموزش نانوايي‌ها شروع مي‌شود و به تدريج گسترش مي‌يابد تا در سراسر کشور اجرا شود. رويکرد ما عدم آزادسازي قيمت نان و عدم محدوديت آرد براي مصرف‌کنندگان است. با اين منطق جلو مي‌رويم، اما نانوايي‌ها براساس عملکرد فروش نان خود، سهميه آرد دريافت مي‌کنند، آن هم براساس داده‌هايي است که در کارت‌خوان هوشمند پردازش مي‌شود. البته تراکنش‌هاي غيرواقعي احصا شده و حذف مي‌شود و در دوره خريد آرد توسط نانوايي از اين پس معادل عملکرد دوره‌هاي قبلي با چند درصد بالاتر از دوره گذشته آرد يارانه‌اي اختصاص مي‌يابد. قيمت آرد براي همه نانوايي‌ها مشابه سابق و بدون تغيير است.
منظور از دوره عملکرد نانوايي آيا فقط عملکرد يک ماه قبل است يا ميانگين دوره‌هاي عملکردي مدنظر است؟
مبناي اصلي عملکرد ما يک‌ماهه است، البته دوره دريافت آرد براي هر نانوايي متفاوت است. براي برخي دوره‌هاي 10 روزه، 15 روزه و يا 30 روزه محاسبه مي‌شود و متناسب با عملکرد دوره‌هاي قبلي، سهميه آرد دريافت مي‌کنند؛ يعني براي هر ماه در دوره‌هاي 10 روزه يک‌سوم ماه در دوره‌هاي 15 روزه يک‌دوم و يا 30 روزه به همان اندازه قبل اختصاص مي‌يابد. هر نانوايي که فروش نان بيشتري داشته باشد و ساعت کارش را بخواهد افزايش دهد، در دوره آينده سهميه آرد با چند درصد افزايش دريافت مي‌کند؛ يعني امکان افزايش توليد وجود خواهد داشت و کسي که قصد دارد نان بيشتري بفروشد و سهميه او کفاف عملکردش را ندهد، سهميه‌اش بالا مي‌رود و به تدريج هر دوره که عملکرد محقق شود، براساس داده‌هاي کارت‌خوان هوشمند تا 10 درصد امکان افزايش سهميه آرد وجود دارد. در زمينه افزايش کمک‌هزينه نانواها به دليل عدم افزايش قيمت نان در سالجاري و بر اساس قولي که دولت براي جبران افزايش هزينه اجاره و يا دستمزد نانواها داده است، از اول طرح 15 درصد ارزش عملکرد فروش نان به نانوا واريز مي‌شد، اما در فاز دوم اين رقم به دو برابر افزايش مي‌يابد. در پايان هر روز عملکرد کارت‌خوان در فروش نان مبناي محاسبه کمک‌هزينه قرار مي‌گيرد و از اين پس اين کمک‌هزينه به 30 درصد افزايش مي‌يابد. البته اين عدد قطعي نشده ممکن است بين 30 تا 35 درصد از عملکرد نانوا در هر روز به عنوان کمک‌هزينه به حسابش واريز شود.
برخي نانوايان براي دريافت يارانه بيشتر ممکن است بيش‌اظهاري در فروش تعداد نان داشته باشند، با آن چگونه برخورد مي‌کنيد؟
مديريت هوشمند آرد و نان به‌خاطر تحليل داده‌ها و بهره‌برداري از داده‌هاست و توصيه ما به همه نانوايان اين است که بزرگ‌ترين دارايي يک نانوا سوابق تراکنشي او در کارت‌خوان هوشمند است، بنابراين نسبت به سلامت و درستي داده‌هاي خود دقت کنند. در برخي نانواها مشاهده مي‌شود که مثلا با يک کارت بانکي خريدهاي غيرمتعارف به عنوان مشتري ثبت مي‌شود. چون سامانه هوشمند است آن را شناسايي مي‌کند. يا ممکن است برخي نانوايان نان را گران‌تر بفروشند يا تعداد بيشتري نان ثبت کنند، در حالي که کمتر از آن به مشتري تحويل مي‌دهند. در اين زمينه هم از نظارت مردمي استفاده مي‌شود و هم بازرسان ويژه وجود دارند که در صورت کشف تخلف، جريمه‌هاي آن چنان سنگين خواهد بود که ديگر کسي به فکر رفتار متقلبانه نباشد. با پردازش داده‌ها و استخراج آن مي‌توان عملکرد واقعي نانوا را به دست آورد. اگر عملکرد واقعي کمتر باشد، ميزان سهميه آرد و حتي کمک‌هزينه به نانوايي در دوره‌هاي بعدي کم مي‌شود و رتبه نانوا کاهش پيدا مي‌کند.
نانوايي‌ها براساس چند رتبه تقسيم‌بندي مي‌شوند؟
کاهش رتبه اثر مستقيم بر کاهش تخصيص آرد در دوره آتي دارد. رفتار متقلبانه به افزايش سهميه کمک نخواهد کرد و دوره‌هاي آتي اثر منفي مي‌گذارد.
تاکنون چند نوع تخلف در نانوايي‌ها پيدا کرده‌ايد؟
اکثر نانوايي‌ها درست عمل مي‌کنند، اما برخي رفتارهاي متقلبانه در برخي نانوايي‌ها هم شناسايي کرده‌ايم. برخي نانوايي‌ها تراکنش‌هاي غيرواقعي ثبت مي‌کنند که اين تراکنش‌ها بر افزايش آرد و کمک‌هزينه اثري ندارد و در آينده به دليل دقت در رتبه نانوا، سهميه آرد طبق رتبه خواهد بود؛ بنابراين نانوايان بايد به سلامت و غيرواقعي بودن تراکنش‌ها دقت کافي داشته باشند. مساله کم‌فروشي و يا کسري چانه خمير نان را به دقت کنترل کنند و از کم‌فروشي اجتناب کنند، چون مجازات‌هاي معني‌داري در نظر گرفته شده است. بناي ما اعتماد به نانوايي‌هاست، اما اگر مورد خلافي مشاهده شود، مجازات‌هاي پرهزينه خواهد بود و امکان جبران براي نانوايي‌ها سخت است. بازرسان مردمي و بازرسان حرفه‌اي به صورت موردي از نانوايي‌ها خريد مي‌کنند. مردم هم مي‌توانند نسبت به کميت و کيفيت نان، ابعاد و وزن نان، نحوه برخورد نانوا و بهداشت نانوايي اعلام نظر کنند و بر روي برنامک تخصصي نانوايي‌ها و نرخ‌هاي اعمالي اظهار نظر کنند. همچنين در مورد باز و بسته بودن نانوايي اطلاع‌رساني کنند و رفتارهاي غيرواقعي از طريق کارت‌خوان‌هاي هوشمند شناسايي مي‌شوند. در اين زمينه سايتي با نرم‌افزار ناني‌نو راه‌اندازي شده. اين برنامک يک سمتي براي مردم دارد که مي‌توانند تخلف‌هاي احتمالي نانوا را گزارش کنند و يک سمت براي نانوا دارد که مي‌تواند کارنامه و سوابق و عملکرد خودش را ببيند. مردم هم مي‌توانند براي رتبه‌بندي نانوا و ويژگي نانوايي اظهارنظر کنند.
طرح هوشمند نانوايي در فاز دوم از کي اجرا مي‌شود؟
بعد از فراگيري در کليه استان‌ها در مرحله دوم که به معني تخصيص آرد يارانه‌اي مبتني بر علمکرد واقعي نانواست، طرح به پايداري و بلوغ مي‌رسد.
يارانه آرد و نان سالانه چقدر است و آيا دولت قصد ندارد، کم‌کم يارانه آن را کاهش و در نهايت حذف کند؟
آرد يارانه‌اي ارزان است. دولت پيش‌بيني لازم را براي تأمين گندم و آرد يارانه‌اي براي بودجه سال آينده را انجام داده است. طبق قول وزارت جهاد کشاورزي تأمين گندم براي آرد هيچ محدوديت و کمبودي نداريم. براي سال آينده هم پيش‌بيني لازم صورت گرفته و تغيير خاصي براي نان مردم و مشتريان صورت نمي‌گيرد.
فاصله قيمتي آرد نانوايي و صنف و صنعت چقدر است که منجر به هدر رفت آرد مي‌شود؟
قبلا اين فاصله قيمت به‌طور متوسط چهار برابر بود اما بعد از حذف ارز ترجيحي متوسط 16 برابر شده؛ يعني آرد غيرنانوايي 16 برابر گران‌تر از آرد نانوايي است و اين باعث شکل‌گيري هدررفت آرد مي‌شود. دولت در نظر دارد با مديريت هوشمند اتفاقي طي دهه‌ها به دليل فاصله قيمت گندم و آرد و نان در مصارف مردمي و صنعتي وجود دارد، از هدر رفت آن جلوگيري کند. اين عدد با مديريت داده‌ها کشف شد و روزانه 5 هزار تن آرد خارج از مصرف پيدا شد.
روزانه چه ميزان آرد بين نانوايي‌ها توزيع مي‌شود؟
آرد نانوايي‌ها روستائيان و عشاير و برخي از مصارف براي برخي نهادها شناسايي شده و روزانه 5 هزار تن هدررفت شناسايي شده است. قبلا ابعاد اين هدررفت ناپيدا بود اما اکنون با اجراي طرح و تحليل داده‌ها اين ميزان هدررفت روشن شد و ما اميدواريم با اجراي مرحله دوم، مديريت هوشمند آرد و نان اين رقم به حداقل ممکن کاهش پيدا کند و اين هدررفت هم ناشي از فاصله قيمت‌ها، قيمت آرد يارانه‌اي و غيريارانه‌اي است.
بيشترين هدررفت مربوط به کدام بخش است؟ آيا قاچاق آرد هم سهم مهمي دارد؟
کليه مصارف مشترک گندم و آرد مستعد جذب براي هدررفت آرد يارانه‌اي از شبکه دارند. هم در صنايع مختلف و هم در توليد خوراک دام و طيور و هم واحدهاي صنعتي و صنفي و يک بخش کوچک هم قاچاق آرد به کشورهاي همسايه انجام مي‌شود. البته رقم قاچاق عدد بزرگي نيست. بزرگ‌ترين بخش جذب آرد يارانه‌اي در کارخانه‌هاي خوراک دام و طيور و واحدهاي صنعتي و صنفي مصرف‌کننده گندم و آرد هستند که مستعد جذب آرد يارانه‌اي است.
مرحله دوم هوشمندسازي آرد از کي شروع مي‌شود؟
مرحله دوم از بهمن‌ماه به تدريج شروع مي‌شود. بستگي به روند اجرايي دارد. ملاحظات اجرايي را درنظر مي‌گيريم. تلاش دولت اين است که در کوتاه‌ترين زمان براي حمايت از نانوايان متعهد و اکثريت نانوايي‌ها که به کار خود تعهد دارند اعمال سهميه جديد و کمک‌هزينه جديد انجام شود. همچنين تعداد اندکي از نانوايي‌ها که رفتار متقلبانه دارند با آنها برخورد مي‌شود. در بخش مصرف‌کننده هم کيفيت نان افزايش و قيمت آن تغيير نخواهد کرد.
ارسال نظر