آرش میلانی، عضو پیشین شورای شهر :
بستن آب هیرمند توسط طالبان عامل گرد و غبار مشهد؟
ادارات خراسان شمالی، روز گذشته هم تعطیل بود. گرد و غباری که از ساعت 5 روز سه‌شنبه برخاسته و دودش در چشم مردم مشهد و چند شهر دیگر در این استان فرو رفته بود تا لحظه نگارش این گزارش سر فرونشستن نداشت. مردم مشهد شاید مثل سایر شهرهای دیگر ایران تجربه‌های محو شدن در گرد و غبار و ریزگردهای طولانی مدت را نداشته باشند و همین اتفاقات و غافلگیری ناگهانی آنها و حتی مسئولان، ممکن است این سوال را در ذهن مشهدی‌ها و شهروندان شهرهای دیگر به وجود بیاورد که آیا پای این پدیده نوظهور به محل زندگی آنها هم باز شده و قرار است از این به بعد هر از چندگاهی، میزبان این مهمان ناخوانده باشند و به حضور تیره و کدرش عادت کنند؟!
به گزارش آرمان ملی آنلاین این نگرانی را با آرش میلانی، کارشناس محیط زیست و عضو شورای شهر تهران در پنجمین دوره آن مطرح کردیم. او که دست به فعالیت زیست محیطی، پژوهشی و البته عملیاتی بسیاری در کمیسیون محیط زیست شورا زده بود نگاهی کلی و البته جامع به مساله گرد و غبار دارد و پا را از مرزهای ایران فراتر می‌گذارد. آقای میلانی، بحث دیپلماسی محیط زیستی را مطرح می‌کند و دولت را مورد خطاب قرار می‌دهد و از مسئولین دولتی می‌خواهد که از فرصت پیش آمده بهبود روابط ایران با کشورهای آسیای میانه در حوزه همکاری زیست محیطی و بهره‌مندی از تجارب آنها در کنترل و پیش بینی و مدیریت بحران در حوزه گرد و غبار استفاده کنند. آنچه می‌خوانید حاصل گفت‌وگو با این فعال و کارشناس حوزه محیط زیست ایران است؛
ما هم در محدوده ریزگردها قرار داریم
وضعیتی که در حال حاضر در خصوص ریزگردها با آن مواجه هستیم و انتقال آن از منابع و کانون‌های داخل و خارج از کشور، با افزایش دمای کره زمین و تغییر شرایط اقلیمی، رو به افزایش است. این را آرش میلانی می‌گوید با این ادامه که «منطقه خاورمیانه و همین طور آسیای مرکزی هم جزو مناطقی است که در خط مقدم این ریزگرد و تشدید آن قرار دارد که متاسفانه فلات مرکزی و اکثر نقاط ایران را تحت تاثیر قرار داده است.»
از این کارشناس محیط زیست راجع به نسبت جمعیت و تاثیر و تاثر آن از ریزگردها و گرد و غبار پرسیدیم؛ او توضیح می‌دهد که «برخی پژوهش‌ها و نظرات نشان می‌دهد که درصد جمعیت ایران با ریزگردها ارتباط مستقیم دارد. البته در این مورد باید دقیق‌تر بحث کرد. برای نمونه شهر مشهد سابقه ریزگردهایی با این شدت را نداشته اما مناطق دیگری سابقه بیشتری در مورد این مساله دارند. بنابراین اینکه در نقاط مختلف کشور چه میزان جمعیت تحت تاثیر این ریزگردها هستند، حتما باید با لحاظ این نکته باشد که چه مدت زمانی در شرایط ریزگردها قرار داشته‌اند و باید یک طبقه بندی آماری در این زمینه انجام داد.»
تعطیلی ناگزیر
اما پیش از آنکه به بحث منشا ریزگردها برسیم و این عضو پیشین شورای شهر تهران، نگرانی عمیق خود را از وضعیت سلامت مردم در شرایط گرد و غبار مطرح می‌کند و می‌گوید: «کاملا محرز است وقتی پدیده ریزگردها و گرد و غبار، رخ می‌دهد و شرایط کیفیت هوا به شدت افت می‌کند، گروه‌های حساسی هستند که شامل بیماران تنفسی و کودکان و سالمندان می‌شوند که به علت افزایش ذرات زیر 10 میکرون به شدت آسیب پذیرتر می‌شوند.»
میلانی ادامه می‌دهد که «وقتی شرایط این چنینی رخ می‌دهد، تنها راه چاره این است که شهر و منطقه مورد نظر، تعطیل شود و به خصوص گروه‌های حساس در منزل بمانند و ماسک توزیع شود تا این غبار عبور کند و بگذرد.»
48 ساعت قبل باید خبر می‌دادید!
نکته‌ای که در بحث گرد و غبار مشهد می‌توان مورد مداقه قرار داد غافلگیری بود؛ اینکه صبح روز سه‌شنبه وقتی گرد و غبار همه جا را فرا گرفته بود، خبر تعطیلی‌ها اعلام شد. میلانی این غافلگیری را مورد انتقاد قرار می‌دهد و می‌گوید: «معمولا روال کار این است که وقتی پدیده ریزگرد رخ می‌دهد و به سمت کشور حرکت می‌کند، باید نسبت به آن هشدار داد که چه زمانی نفوذ می‌کند و چه زمانی فروریزش دارد و چه زمانی شهر و منطقه را ترک می‌کند و در آن فاصله زمان و هشدار لازم برای آمادگی کنترل بحران حتما باید وجود داشته باشد.»
به گفته او: «بر اساس دستورالعمل مدیریت شرایط اضطرار گردوغبار که توسط سازمان حفاظت از محیط زیست ابلاغ شد این سازمان باید ۴۸ ساعت قبل از شروع طوفان‌های گردوغباری نسبت به بروز آنها هشدار داده و شرایط را اعلام کند و در صورتی که غلظت ذرات معلق بالا باشد و برای سلامت مردم خطرناک باشد، باید اقدامات لازم توسط استاندار انجام شود و حتی در برخی موارد نیاز است که شهر تعطیل شود تا سلامت مردم به خطر نیفتد.»
و او توضیح می‌دهد که «این خیلی مهم است که هواشناسی خراسان و مشهد پیش بینی لازم را داشته باشد و رصد کند در حالیکه در این زمینه یک غافلگیری وجود داشته و باید مراقبت کرد که مورد مشابه ایجاد نشود.»
انحراف آبی که طالبان انجام داد
اما در خصوص منشا گرد و غبار، میلانی توضیح می‌دهد که «نظراتی وجود دارد مبنی بر اینکه منشا گرد و غبار از منطقه شمال افغانستان است یا آسیای مرکزی اما گزارش دقیقی به دستمان نرسیده که ناحیه آن دقیقا مشخص شود و حدودا گفته‌اند که انحراف آبی را طالبان انجام داده و دلیلش آن است و البته باید منشا یابی شود بر اساس تصاویر ماهواره‌ای که مشخص می‌کند چه ناحیه و منطقه‌ای بوده.»
مساله‌ای فرامرزی
اما به اعتقاد این کارشناس محیط زیست؛ «هرچه باشد مشخص می‌کند که محیط زیست یک موضوع فرامرزی است و ریسک‌ها و مخاطرات محیط زیستی، صرفا در داخل مرزهای کشور رخ نمی‌دهد و پدیده دیگر و کنش و واکنش‌هایی در منطقه دیگری رخ می‌دهد که ما تحت تاثیر آن قرار می‌گیریم.»
میلانی، نمونه‌ای را مطرح می‌کند با این توضیح که «سدسازی ترکیه که در سرشاخه‌های دجله و فرات انجام داده، منجر به خشکیدگی تالاب‌ها در جنوب عراق شده حالا همین پدیده هم ممکن است در افغانستان در مورد آب‌هایی که به سمت ترکمنستان می‌رود رخ دهد و همین خشکیدگی در ترکمنستان ایجاد شود و مشهد هم مثل اهواز تحت تاثیر این موضوع قرار گیرد بنابراین به لحاظ دیپلماسی موضوع آب و دیپلماسی محیط زیستی، خیلی مهم است و رصد کشورهایی که بر شرایط زیست محیطی ما تاثیر می‌گذارند و پیگیری این موضوع هم توسط سازمان محیط زیست و هم وزارت نیرو خیلی مهم است و وظایفی دارند که باید در چارچوب آن عمل کنند.»
به اعتقاد این عضو شورای شهر در دوره پنجم، «دیپلماسی محیط زیستی دولت باید فعال‌تر باشد و تجهیزات لازم از نظر نیروی انسانی و دانش فنی و غیره هم باید انجام شود.»
امانکته دیگری هم هست؛ به لحاظ مشارکتی که باید در کنترل منابع و منشا مراکزی داشت که غبار از آنها بلند می‌شود، که بر اثر خشکی زمین است یا بهره‌برداری بی‌رویه و چرای دام و عوامل مختلف دیگر؛ آرش میلانی از مشارکت با کشورهای دیگر حرف می‌زند و آن را خیلی مهم می‌داند. او می‌گوید که «مشارکت‌های کشورهای همسایه مهم است مثلا در کشورهای آسیای شرقی این مساله را دارند منتها به شکل غبار حاصل از آتش سوزی جنگل‌ها؛ ظرف یک دهه همکاری مشترک بین چین و ژاپن و کره جنوبی و فیلیپین و سایر کشورهای محدوده و با این مشارکت جمعی توانسته‌اند هم در بحث مبارزه با منشا و هم پیش بینی و هشدار آن خیلی موفق عمل کنند و این یعنی تجربه موفق در آسیا وجود دارد و ما باید در مناطق خودمان از این تجربه استفاده کنیم.»
بحث همکاری با کشورهایی که رابطه‌مان بنا به سیاست‌های دولت با آنها بهتر شده و لااقل استفاده از تجارب خوب آنها در مواردی مثل کنترل ریزگردها، پایان بخش گفت‌وگو با آرش میلانی است. او معتقد است که «با توجه به اینکه روابط ما با آسیای میانه بهبود پیدا کرده و سیاست دولت فعلی هم بر این است، خوب است که در ادامه روابط، در بحث محیط زیستی هم بهتر برخورد شود و بحث مبارزه با کانون‌های ریزگرد در خارج از مرزهای کشور غیر از افغانستان که شرایطش خاص است در سایر کشورها زمینه همکاری وجود دارد.»
ارسال نظر