ترکیه به روزهای سرنوشت‌ساز یک قرن اخیر خود رسیده است/ پیروزی قلیچدار اوغلو محتمل است

آرمان ملی آنلاین :  اما چگونه اردوغان برخلاف ۲۱ سال گذشته پیروز قاطع انتخابات نشد؟ شانس پیروزی او و رقیبش در دور دوم چقدر است؟ «آرمان ملی» برای پاسخ به این سوالات و تحلیل فضای انتخابات ترکیه با دکتر حسن هانی‌زاده، تحلیل‌گر روابط بین‌الملل گفت‌وگو کرده است. هانی‌زاده معتقد است؛ «در دور اول انتخابات به دلیل اینکه اردوغان دارای یک شخصیت کاریزماتیک است و به خوبی زبان رسانه و عامه مردم را می‌داند توانست آرای بیشتری نسبت به قلیچدار اوغلو به دست بیاورد. این در حالی است که میزان آرای اردوغان در وضعیت شکننده‌ای قرار دارد و این احتمال وجود دارد که در دور دوم انتخابات ورق برگردد و قلیچدار اوغلو به پیروزی دست پیدا کند. دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ترکیه در هفتم خرداد ماه برگزار خواهد شد. این در حالی است که نظر می‌رسد فضای انتخابات تفاوت‌های جدی با دور اول انتخابات خواهد داشت» در ادامه این گفت‌و‌گو را می‌خوانید. 

انتخابات ریاست جمهوری ترکیه در شرایطی به دور دوم کشیده شده که جایگاه اردوغان در بین افکار عمومی ترکیه در وضعیت شکننده‌ای قرار دارد. به چه میزان احتمال می‌دهید اردوغان در دور دوم انتخابات شکست بخورد و قلیچدار اوغلو به پیروزی دست پیدا کند؟

انتخابات ریاست جمهوری ترکیه که روز یکشنبه برگزار شد یک انتخابات حساس و سرنوشت‌ساز در طول صد سال اخیر تاریخ ترکیه به‌‌شمار می‌رود که سرنوشت نسل بعدی ترکیه را مشخص خواهد کرد. دو رقیب اصلی این انتخابات یعنی رجب طیب اردوغان و کمال قلیچدار اوغلو رقابت نزدیکی را برگزار کردند. این در حالی است که هیچ کدام از رقبای انتخاباتی موفق نشدند بیش از50 درصد آرای انتخاباتی را به دست بیاورند و به همین دلیل انتخابات به دور دوم کشیده شد. در دور دوم انتخابات دو رقیب اصلی بدون حضور کاندیداهای دیگر با هم رقابت خواهند کرد که این نکته می‌تواند در سرنوشت نهایی انتخابات تعیین کننده باشد. به نظر می‌رسد نتیجه انتخابات ترکیه هر چیزی که باشد بسیاری از معادلات منطقه‌ای را به تغییر خواهد داد و شرایط جدیدی را پیش روی این کشور در منطقه به وجود خواهد آورد. در دور اول انتخابات به دلیل اینکه اردوغان دارای یک شخصیت کاریزماتیک است و به خوبی زبان رسانه و عامه مردم را می‌داند توانست آرای بیشتری نسبت به قلیچدار اوغلو به دست بیاورد. این در حالی است که میزان آرای اردوغان در وضعیت شکننده‌ای قرار دارد و این احتمال وجود دارد که در دور دوم انتخابات ورق برگردد و قلیچدار اوغلو به پیروزی دست پیدا کند. دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ترکیه در هفتم خرداد ماه برگزار خواهد شد. این در حالی است که نظر می‌رسد فضای انتخابات تفاوت‌های جدی با دور اول انتخابات خواهد داشت. 

*دور دوم انتخابات چه تفاوت‌هایی با دور اول خواهد داشت؟

کمال قلیچدار اوغلو در بین علوی‌های ترکیه محبوبیت بالایی دارد. از سوی دیگر اغلب احزاب کرد و کردتبارهای ترکیه طرفدار قلیچدار اوغلو هستند. تجربه تاریخی در ترکیه ثابت کرده که طبقه متوسط که طرفدار اردوغان هستند در دور دوم انتخابات اشتیاقی برای حضور در انتخابات از خود نشان نمی‌دهند. به همین دلیل با توجه به شرایط موجود پیش‌بینی می‌شود که قلیچدار اوغلو در دور دوم انتخابات آرای بیشتری نسبت به اردوغان به دست بیاورد و در نهایت به عنوان رئیس‌جمهور ترکیه انتخاب شود. نکته مهم این است که طرفداران قلیچدار اوغلو به همراه کردها و علوی‌ها در دور دوم انتخابات با قدرت به پای صندوق‌های رأی خواهند آمد و از قلیچدار اوغلو حمایت خواهند کرد. این در حالی است که گفته می‌شود اجداد قلیچدار اوغلو دارای رگه‌های کرد و علوی هستند و به همین دلیل این احتمال وجود دارد که علوی‌ها و کردها در دور دوم انتخابات در پای صندوق‌های رأی حاضر خواهند شد و تلاش خواهند کرد رجب طیب اردوغان را از فضای سیاسی ترکیه حذف کنند. اردوغان در مدت زمامداری خود در ترکیه که بالغ بر دو دهه از آن می‌گذرد با ادبیات تهاجمی با سوریه، عراق، ایران و دیگر کشورهای منطقه داشت و به همین دلیل مشکلات و چالش‌های سیاسی و امنیتی برای ترکیه ایجاد کرد. به نظر می‌رسد قلیچدار اوغلو به دنبال رویکرد متفاوتی نسبت به کشورهای منطقه خواهد بود. این در حالی است که وی در عرصه داخلی نیز به دنبال سیاست‌های جدیدی خواهد بود و به همین دلیل با محبوبیت زیادی در داخل ترکیه مواجه شده است. در چنین شرایطی باید عنوان کرد که دور دوم انتخابات ریاست جمهوری در ترکیه از اهمیت زیادی برخوردار خواهد بود و احتمال زیادی وجود دارد که قلیچدار اوغلو در انتخابات به پیروزی دست پیدا کند و اردوغان از صحنه سیاسی ترکیه حذف شود. 

سنان اوغان کاندیدای سوم انتخابات ریاست جمهوری ترکیه در دور اول بود که 5 درصد آرا را به دست آورد. آرای اوغان را به چه میزان در دور دوم انتخابات حائز اهمیت می‌دانید و به چه میزان این احتمال وجود دارد که طرفداران وی در نهایت از قلیچدار اوغلو حمایت کنند؟

این احتمال وجود دارد که سنان اوغان با گرفتن امتیازاتی از رئیس‌جمهور آینده آرای خود را به سمت ائتلاف به رهبری قلیچدار اوغلو سرازیر کند. در چنین شرایطی احتمال پیروزی قلیچدار اوغلو به مراتب بیشتر از گذشته خواهد شد. احتمالی که به واقعیت نزدیک است و اوغان در نهایت چنین تصمیمی خواهد گرفت. من فکر می‌کنم انتخابات دور دوم ریاست جمهوری ترکیه شرایط کاملا متفاوتی را نسبت به دور اول خواهد داشت و این احتمال وجود دارد که شاهد یک ائتلاف گسترده و سراسری برای پیروزی قلیچدار اوغلو در انتخابات خواهیم بود. به هر حال سیاست‌های اردوغان برای مردم ترکیه آشکار است و وی در طول بیست سالی که در قدرت حضور داشته هر برنامه‌ای داشته اجرا کرده است. به همین دلیل شاید مردم ترکیه به دنبال فرصت‌ها و سیاست‌های جدیدی در صحنه سیاسی ترکیه باشند. فرصت‌ها و سیاست‌هایی که نیاز به رهبران جدید وتازه نفس برای موفقیت بیشتر دارد. به هر حال قلیچدار اوغلو نیز مدعی است که به دنبال تغییر در فضای سیاسی ترکیه است و تلاش خواهد کرد راه جدیدی را در زمینه‌های مختلف در پیش بگیرد و ترکیه را در مسیر توسعه و پیشرفت قرار بدهد. به همین دلیل نیز این احتمال وجود دارد که در دور دوم انتخابات با فضای جدیدی به سود قلیچدار اوغلو مواجه شویم. اتفاقی که می‌تواند به کنار رفتن اردوغان از قدرت در ترکیه منجر شود. 

با حذف اردوغان از صحنه قدرت در ترکیه این کشور در چه مسیری گام خواهد گذاشت؟

مسیری که ترکیه با حذف اردوغان از ترکیه طی خواهد کرد مسیر همگرایی و خودداری از رویکردهای تهاجمی نسبت به کشورهایی منطقه از جمله سوریه و ایران خواهد بود. در دوران ریاست جمهوری اردوغان کشور آذربایجان با تکیه به حمایت‌های ترکیه نقش تهاجمی نسبت به ارمنستان و ایران اتخاذ کرد. رویکردی که هزینه‌های سیاسی زیادی برای کشور ترکیه به همراه داشت. اتفاقی که در این زمینه رخ داد این بود که ایران هرگز برای پیدا کردن اسناد حاکمیت خود بر این منطقه در گذشته برنیامده است، اما اردوغان سعی داشت با خواندن اشعار آذری، واقعیت‌های تاریخی منطقه را تغییر دهد. این در حالی بود که آذربایجان از لحاظ مذهبی به ایران نزدیک‌تر است و جنبه‌های گرایشات مذهبی در آن بیشتر از تمایلات قومی است. به همین دلیل نیز تلاش‌های تیم اردوغان جهت بر انگیختن تمایلات قومیتی در آذربایجان بیهوده بود. به نظر می‌رسد در صورتی که قلیچدار اوغلو به ریاست جمهوری ترکیه درست پیدا کند تغییرات اساسی در سیاست‌های منطقه‌ای ترکیه ایجاد خواهد کرد. اگرچه قلیچدار اوغلو نسبت به اردوغان گرایش بیشتری به غرب دارد اما در صورتی که به قدرت برسد رفتاری ملایم‌تر با کشورهایی مانند سوریه وعراق خواهد داشت. 

قلیچدار اوغلو از یک طرف گرایش به غرب دارد و از سوی دیگر به دنبال سکولاریسم در ترکیه است. این رویکرد به چه میزان می‌تواند در رابطه با ایران تأثیرگذار باشد؟

اگرچه اردوغان از ظاهر و ادبیات اسلامی برای ایجاد محبوبیت خود استفاده کرد اما در عمل رفتاری غیر اسلامی در پیش گرفته بود. اردوغان در مدتی که در قدرت حضور داشت روابط خود را با اسرائیل حفظ کرد، در سرکوب ارمنی‌ها به آذربایجان کمک کرد و با ادبیات تهاجمی نسبت به سوریه و عراق رفتار می‌کرد. این رویکرد باعث شد کشورهای منطقه نسبت به رفتار اردوغان حتی با ادبیات اسلامی بدبین باشند. امروز ترکیه در انزوای سیاسی قرار گرفته که این وضعیت به دلیل سیاست‌های اردوغان در سال‌های اخیر است. کشورهای عربی مانند عربستان، امارات و مصر رویکرد مثبتی نسبت به سیاست‌های اردوغان در منطقه نداشتند. به همین دلیل در صورتی که قلیچدار اوغلو به پیروزی دست پیدا کند شاهد تغییرات اساسی در سیاست‌های منطقه‌ای ترکیه خواهیم بود. این اتفاق در شرایطی رخ خواهد داد که قلیچدار اوغلو دارای گرایش‌های غربی و سکولار است. با این وجود قلیچدار اوغلو شیوه‌های تهاجمی را نمی‌پسندد و به دنبال رویکرد منعطف‌تری نسبت به کشورهای منطقه خواهد بود. واقعیت این است که پیروزی قلیچدار اوغلو در ترکیه می‌تواند فضای تعامل بهتری را بین ترکیه و کشورهای منطقه از جمله ایران به وجود بیاورد. اگر چه قلیچدار اوغلو گرایش به غرب دارد اما از شیوه تهاجمی نسبت به ایران استفاده نخواهد کرد و در این زمینه شاهد متعادل‌تر شدن سیاست‌های کشور ترکیه خواهیم بود. قلیچدار اوغلو یک نگاه عاطفی به ایران خواهد داشت و تلاش خواهد کرد رابطه با ایران را براساس منافع ملی دو کشور تعریف کند.