هوای آلوده تهران، آرسنیک و سیانور دارد؟ / بالاخره دستگاه تصفیه هوا بخریم یا خیر؟

به گزارش آرمان ملی آنلاین،  مردم تهران چند روزی است که با آلودگی هوا ناشی از پدیده گرد و غبار دست و پنجه نرم می‌کنند اما موج انتشار برخی شایعات درباره شکل متفاوت این آلودگی‌ها یک نگرانی عجیب را برایشان رقم زده؛ از وجود آرسنیک و سیانور در هوا گرفته تا تأثیر حمله به تأسیسات هسته‌ای بر کیفیت هوای پایتخت. اواخر هفته گذشته عضو هیأت‌مدیره انجمن آب و خاک پایدار ایران اعلام کرد «گرد و غبار برخاسته از تالاب خشک‌شده بندعلی‌خان در جنوب ورامین، حاوی مواد بسیار سمی همچون آرسنیک و سیانور است.» ادعایی که منجر به واکنش‌هایی شد و برخی اعلام کردند وجود آرسنیک در هوا سرطان‌زاست و می‌تواند باعث ایجاد اختلال در عملکرد قلب، ریه و سیستم ایمنی شود، سیانور هم در دوزهای کم عامل سردرد، تهوع، سرگیجه و بیهوشی و در دوز بالا، مرگبار است. موضوعی که سوژه برنامه تندرستی تلویزیون اینترنتی همشهری با حضور عباس شاهسونی، معاون مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تغییر اقلیم و رئیس سابق گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت شد. شاهسونی در بخشی از این برنامه به ادعاهای غیرعادی یا خطرناک‌تر بودن آلودگی هوای تهران پاسخ داد که در ادامه می‌خوانید. فیلم کامل این گفتگو را می‌توانید در این لینک مشاهده کنید.

خشکسالی بیشتر شده است

شاهسونی درباره اینکه آیا کیفیت هوا امسال پائین‌تر و آلوده‌تر و نگران کننده‌تر از گذشته است، گفت: ایران در منطقه خاورمیانه قرار گرفته که منطقه‌ای خشک است و میانگین بارندگی کشورهای آن یک سوم سایر کشورهای دنیاست . این میانگین کم طی سال‌های اخیر بسیار کاهش پیدا کرده است، به خصوص بازندگی در شهری مانند تهران نسبت به سال گذشته حدود ۵۰ درصد کمتر شده است. به طور میانگین در کشور ما در سال آبی ۱۴۰۳ ، ۲۳ درصد نسبت به سال گذشته بارندگی کم‌تر بود. در برخی از مناطق کشور نیز بارندگی‌ها نسبت به سال گذشته ۸۰ درصد کاهش پیدا کرده است.

او ادامه داد: تداوم سال‌هایی که ما خشکسالی داشتیم باعث شده که بخش زیادی از کشور ما مستعد ایجاد طوفان گرد و غباری شود. یعنی در مناطقی که در گذشته با وزش بادهایی در حدود ۱۰ تا ۲۰ کیلومتر در ساعت هیج اتفاقی رخ نمی‌داد اما اکنون این مناطق مستعد ایجاد طوفان گرد و غبار هستند و ذرات معلق با وزش کمترین باد وارد جریان هوا می‌شوند و مناطق اطراف خود را درگیر کنند و باعث افزایش غلظت آلاینده‌ها شوند.

شاهسونی در ادامه درباره گرد و غبارهای اخیر بیان کرد: پدیده‌ای که در هفته‌های اخیر در شهرهای تهران، کرج و استان‌های دیگر با آن روبرو بودیم طوفان‌های گرو غباری بوده‌اند که سال‌های گذشته هم داشتیم و حتی شدیدتر هم بوده است. عمدتا در فصل تابستان این پدیده را داریم. اکنون در مناطقی از کشور از جمله جنوب شرق و سیستان و بلوچستان این پدیده خیلی شدیدتر به علت خشکسالی و خشک شدن تالاب هامون رخ می‌دهد. بنابراین پدیده جدیدی نیست که در تهران و سایر کلانشهرها اتفاق افتاده است.

تفاوت‌های ذرات تابستانی با زمستانی

این کارشناس درباره تفاوت جنس ذرات ناشی از الودگی هوا در فصل‌های تابستان و زمستان گفت: جنس این ذرات با ذراتی که در فصل زمستان و در زمان آلودگی در هوا معلق هستند، متفاوت است. این ذرات عمدتا منشا زمین‌زا دارند. جنس آن‌ها نیز عمدتا سیلیس، آلومینیوم و آهن است. این‌ها عناصر اصلی تشکیل دهنده خاک هستند اما ذراتی که در فصل زمستان ما با آن‌ها مواجه هستیم کوچکتر یا مساوی ۲.۵ میکرون و از نظر جنس هم کاملا متفاوت هستند اما ذرات طوفان‌های گردو غباری عمدتا بالاتر از ۱۰ میکرون هستند و خطر کمتری دارند چرا که ذرات بزرگتر از ۱۰ میکرون اصلا امکان ورود به سیستم تنفسی ما را ندارند.

شاهسونی تاکید کرد: زمانی که ما نفس می‌کشیم به دلیل سیستم تنفسی که وجود دارد این ذرات امکان ورود به سیتم تنفسی از بینی را ندارند، اما ذراتی که از ۲.۵ تا ۱۰ میکرون هستند سیستم فوقانی تنفس را درگیر می‌کنند کوچکتر از ۲.۵ میکرون‌ها هم می‌توانند بخش تحتانی سیستم تنفس و ریه‌ها را درگیر کنند و حتی وارد خون بشوند.

آلودگی هسته‌ای انتشار نیافته است

شاهسونی در پاسخ به اینکه آیا آلودگی روزهای اخیر می‌تواند ناشی از آلودگی‌هایی باشد که به دلیل حمله به تاسیسات هسته‌ای کشور در فضا پراکنده شده‌اند بیان کرد: من از سال ۸۷ در زمینه آلودگی هوا و طوفان‌های گرد و غبار مطالعه و تحقیق می‌کنم، می‌توانم بگویم به هیچ وجه بین بمباران تاسیسات هسته‌ای و افزایش غلظت ذرات معلق و طوفان‌های گرد و غبار ارتباطی وجود ندارد. چرا که این حملات به تاسیساتی در یک منطقه محدود انجام گرفت.

به گفته معاون مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تغییر اقلیم به دلیل اینکه وقوع طوفان‌های گردو غبار بخش مهمی از مناطق اطراف تهران از جمله تالاب صالحیه مناطقی از دشت قزوین، سمنان و حتی قم خشک شده، این اتفاقات مربوط به یکی دو روز اخیر نیست و سال‌هاست با پدیده خشکسالی روبرو هستیم. به دلیل تداوم خشکسالی هم وزش بادی که در چند روز اخیر داشتیم باعث افزایش غلظت ذرات معلق شده که مردم این را به صورت کاهش میدان دید و اثرات روی سلامت خود لمس می‌کنند.

او تاکید کرد: هر روزه حدود ۳۳۰ میلیون نفر از مردم دنیا با طوفان‌های گردو غباری روبرو هستند. ذرات معلق به واسطه این طوفان‌ها می‌توانند هزاران کیلومتر منتقل شوند. این طوفان‌ها صرفا محدود به یک منطقه نمی‌شوند. انتقال ذرات معلق تا ۲۰ هزار کیلومتر نیز رصد شده و برخی از ذرات به کشور ما نیز می‌توانند منشا خارجی داشته باشند. بخشی از غلضت ذرات هم می‌تواند به علت گرد و غباری که از کشورهای همسایه عمدتا از عراق سوریه و بخش‌های جنوبی عربستان باشد. ولی گرد و غبارهای هفته اخیر بیشتر از منابع داخلی ناشی می‌شده است.

آرسنیک و سیانور در هوا وجود ندارد

این متخصص به شایعات پیرامون پراکنده شدن سمومی نظیر سیانور و آرسنیک به دلیل خیزش گرد و غبار از اطرف نواحی صنعتی پاسخ داد و گفت: ایستگاه‌های سنجش آلودگی که در سطح کشور و در دنیا وجود دارد، ذرات را بر اساس اندازه سنجش می‌کنند، معمولا در ایستگاه‌های سنجش آلودگی ترکیب ذرات و در واقع جنس ذرات اندازه‌گیری نمی‌شود. البته در این زمینه برخی از دانشگاه‌ها هم در یکسری از دانشگاه‌های تهران و دانشگاهی مانند دانشگاه جندی شاپور اهواز مطالعاتی به منظور شناسایی جنس و ترکیب ذرات معلق در هوا در زمان طوفان‌های گرد و غبار انجام داده‌اند.