محدودیت فعالیت رمزارزها / فرصت یا تهدید؟

فرزین رحیمی زنوز، کارشناس اقتصادی در این خصوص به «آرمان ملی» گفت: مفهوم بلاک‌چین و مقوله رمزارزها را باید در قاب بزرگ‌تری نگریست به طور کلی نبرد بر سر ‌گذار از عصر دولت و ملت‌هاست از یکسو شاهد تداوم سلطه نهادهای حاکمیتی از طریق تمرکز قدرت و انحصار چاپ پول هستیم و از سوی دیگر شهروندان به طرق مختلف سعی دارند روابطی را خارج از نظارت نهادهای دولتی برقرار نمایند. از آنجا که به نظر می‌رسد پیروز این نبرد به‌رغم فراز و نشیب‌های آتی شهروندان خواهند بود، می‌توان آینده درخشانی را برای رمزارزها متصور شد البته در این خصوص نباید راه اغراق در پیش گرفت، چراکه همچنان ریسک‌های متعددی متوجه شبکه بلاک‌چین است که از آن جمله می‌توان از تلاش دولت‌ها برای محدود کردن تولید و مبادله رمزارزها، رویافروشی و کلاهبرداری‌های اینترنتی و خدشه‌دار کردن اعتبار این بازار و همچنین آسیب‌پذیری در مقابل حملات سایبری نام برد. روی هم رفته، فارغ از نوسانات قیمتی و با توجه ویژه به مارکت‌کپ و تعداد افراد درگیر در این حوزه، به وضوح می‌توان روند صعودی این بازار را مشاهده کرد.

ضرورت توسعه رمزارزها در ایران

او افزود: بدیهی است باید هرچه زودتر با واقعیت مواجه شد، هیچ دولتی در هیچ کشوری نمی‌تواند به صورت دیرپا مانع از رشد تکنولوژی شود. هر دولتی که بیشتر در مقابل امواج پیشرفت و توسعه فناوری‌های نوین ایستادگی کند، ضمن اتلاف منابع ملی، کاهش نرخ توسعه را به جامعه تحمیل کرده  است. با این همه نباید هیچ انتظاری از دولت‌ها برای کمک به توسعه رمزارزها داشت، چراکه اولا در بهترین حالت نیز دایره دانش، درک و فهم دولتمردان و متخصصان تحت نگاه نظارت‌های دولتی از فضای بلاک‌چین به مراتب کمتر از فعالان این حوزه است. در نتیجه تصمیمات اخذ شده ولو از جنس حمایت و ترغیب هیچ گرهی از این معادله نمی‌گشاید.

رحیمی‌زنوز ادامه داد: تنها توقعی که از دولت‌ها می‌توان داشت این است که تا حد امکان در این عرصه مداخله نکنند و فقط موانعی که یا توسط اسلاف‌شان ایجاد شده و یا از منابع دیگری تغذیه می‌شوند را مرتفع نمایند. بدین ترتیب امکان گسترش رمزارزها بین آحاد جامعه بیشتر می‌شود، به همان نسبت شهروندان احساس آزادی بیشتری خواهند داشت، دولت‌ با علم به حضور رقبای جدید در بازار پول بر چاپ پول و خلق تورم لگام زده و مسئولانه‌تر در قبال پول ملی رفتار خواهد کرد.

ارزیابی زیرساخت کشور در حوزه رمزارزها

این کارشناس ادامه داد: بررسی زیرساخت‌های موجود در این عرصه از دو منظر قابل بررسی است؛ خوشبختانه شبکه اینترنت بخش‌های وسیعی از مناطق شهری و روستایی را پوشش می‌دهد. به علاوه سواد عمومی در این رابطه به شدت بالاست به نحوی که نام ایران همواره در بین کشورهای اصلی در حوزه استخراج و مبادله رمزارزها قرار دارد. افزون بر این ایران شبکه گسترده‌ای از برنامه‌نویسان دارد که در سطوح مختلف در حال کدنویسی بوده و شانه به شانه کشورهای پیشگام در صنعت آی‌تی در حال پیشروی هستند، اما متاسفانه به دلیل تحریم‌های داخلی (فیلترینگ) و تحریم‌های بین‌المللی شرایط اصلا مساعد نیست.

تاثیر فیلترینگ بر رمزارزها

رحیمی زنور اضافه کرد: از یکسو به دلیل فیلتر بودن بسیاری از سایت‌ها زمان و انرژی زیادی برای رفع این معضل صرف می‌شود. به‌علاوه به دلیل محدودیت سرعت و قطعی گاه و بیگاه نت، فشار روانی مضاعفی به تریدرها تحمیل می‌شود. تحریم‌های بین‌المللی نیز باعث شده است تا مبادلات بین بانکی و کار با صرافی‌های خارجی سخت‌تر شود و به دلیل احتمال بسته شدن اکانت‌هایی با آی‌پی ایران، عملاً ریسک سرمایه‌گذاری برای ما دوچندان باشد که در مجموع اگر سیاست‌گذاران مملکت به رفع همین موانع بیندیشند، شرایط لازم جهت جهش گسترده در این حوزه برای عموم شهروندان فراهم خواهد شد.

دافعه‌ها و جاذبه‌های رمزریال

رضا قربانی، کارشناس حوزه رمزارزها در این باره گفت: اجرای طرح رمزریال به عنوان دارایی دیجیتال به صورت آزمایشی در کشور رویکردی مطلوب ارزیابی می‌شود که با پشتوانه بانک مرکزی عملیاتی می‌شود، اما در آغاز اجرای این طرح دافعه‌ها و جاذبه‌هایی برای این مسأله در جامعه ایجاد شد که شاید دلیل آن نبود فرهنگسازی مناسب در این خصوص باشد هر چند شورای پول و اعتبار نیز به منظور بررسی همه جانبه این طرح و بررسی چالش‌های احتمالی در مسیر اجرا، مجوزهای محدودی را برای آن صادر کرد، اما یکی از نقدهای جدی که به این طرح وارد شده است، قرار ندادن طلا و فلزات گرانبها به عنوان پشتوانه برای این طرح است.

او افزود: رمزریال  همان پول و ریالی است که پیش از این تحت کنترل بانک مرکزی بوده و ما به شکل روزانه از آن استفاده می‌کنیم، اما از آنجا که حجم نقدینگی موجود در جامعه به شکل اسکناس و سکه هر روز در حال کاهش است و بیشتر به صورت داشته‌های مالی در کارت‌های اعتباری و... در حال افزایش است، بانک مرکزی به منظور کنترل بر نقدینگی‌های تغییر شکل یافته جدید، در رویکردی منطقی اقدام به راه اندازی «رمزریال» کرده است.

بستر عملیاتی شدن طرح

قربانی درباره زیرساخت‌های موجود در کشور و امکان عملیاتی شدن این طرح گفت: ایران از زیرساخت‌های مناسبی در حوزه بانکی، فنی، اقتصادی و نسبتاً اجتماعی در این خصوص برخوردار است، چراکه سالهاست مردم با مفاهیمی چون بیت‌کوین و اتریوم و... آشنا هستند و ورود بانک مرکزی در این زمینه نیز با پشتوانه چنین پیش زمینه‌ای صورت گرفته است و حرکت در این مسیر با توجه به اینکه دنیا در مسیر بلاکچین و فرآیندهای این چنینی گام بر می‌دارد مطلوب ارزیابی می‌شود و در حقیقت فرصتی برای توسعه کمی و کیفی مبادلات و پرداخت‌ها در داخل و خارج از کشور محسوب می‌شود، هرچند به دلیل مشکلات دیگر این فرآیند را نمی‌توان رویکردی برای مقابله با تحریم یا دورزدن مشکلات موجود در این خصوص ذکر کرد.

این کارشناس ادامه داد: اجرای موفق این طرح در گرو این است که بانک مرکزی بعنوان مجری طرح در تعامل سازنده با بخش خصوصی باشد و همچنین به هیچ وجه نسبت به واقعیت موجود دیگر رمزارهای جهانی مانند بیت و کوین و... دافعه ایجاد نکند، در اینصورت «رمزریال» رویکردی بسیار مثبت در برهه زمانی کنونی تلقی می‌شود که حتی می‌تواند با بسیاری از مشکلات اقتصادی کنونی مانند تورم و.... مواجهه مطلوب داشته باشد و باعث گشایش‌های اقتصادی نیز در سطوح مختلف شود.

ضرورت تقویت قانونی رمزارزها و رمزریال‌ها

او معتقد است: رمز ریال و رمزارز هر دو در قالب دارایی‌های دیجیتال قرار می‌گیرند و رمزریال تنها از این جهت که جزو دارایی‌های دیجیتال به حساب می‌آید با رمزارز مشابهت دارد. رمزارز که ترجمه‌ای از کلمه کریپتوکارنسی (Cryptocurrency) و به معنای توکن‌های بدون پشتوانه‌ است که بر مبنای اجماع و شبکه‌ای که حول آن حرکت می‌کند شکل گرفته‌اند و به‌نوعی پول‌هایی هستند که صدور آنها توسط بانک مرکزی انجام نشده است. در مقابل اما «رمزریال» نوعی رمزپول یا ارز دیجیتال بانک مرکزی است که در دسته استیبل‌کوین‌ها (stablecoin) ارزش ثابت قرار می‌گیرند. این توکن پشتوانه دارد، قیمت آن‌ ثابت است، نوسان‌های معمول رمزارزها را ندارد و برخلاف رمزارزها، بانک‌های مرکزی و حاکمیت‌ها آن‌ را تایید می‌کند و پشتوانه آن‌ ارز رایج کشور است.

قربانی ادامه داد: «رمزریال» برخلاف سکه‌ و اسکناسی که در بانک‌ها داریم و به پول الکترونیکی تبدیل شده، واسطه بین بانک‌ها را حذف می‌کند و بسیاری از مسائلی که در بحث پرداخت‌ و انتقال بین بانکی وجود دارد حل می‌شود. علت اینکه از چند سال قبل ارز دیجیتال بانک‌های مرکزی در تمام دنیا مطرح‌شده این است که بانک‌های مرکزی احساس کردند در مقابل رمزارزها عقب مانده‌اند. خصوصا زمانی که استیبل کوین‌هایی مانند «تتر» وارد بازار معاملات شدند و مشکلاتی که در شبکه رمزارزهایی مانند «ترا» و استیبل‌کوین‌هایی مانند «لونا» به وجود آن، خیلی از نهادهای پولی و بانکی دنیا به این فکر ساخت ابزارهایی افتادند که از فناوری‌های مبتنی بر فضای دارایی‌های دیجیتال DLT (دفاتر کل توزیع‌شده) یا بلاک‌چین استفاده کنند. به همین علت بسیاری از نهادهای پولی و بانکی به دنبال راه‌اندازی ارز دیجیتال بومی خود هستند. موانعی که ممکن است بر سر راه رمزریال قرار بگیرد، این است که اجرایی شدن استفاده از رمزریال به استقبال مردم بستگی دارد، آنها باید بتوانند با این مفهوم ارتباط بگیرند. در مساله رمزارزها و ارزهای دیجیتال مساله پذیرش عمومی بسیار اهمیت دارد و نمی‌توان ساده از آن گذشت. یکی از موارد دیگر این است که رمزریال همان‌طور که از نامش پیداست، معادل ریال است و تمام مسائل مربوط به تورم در رمزریال نیز وجود دارد و این یکی از نقدهای جدی است که به این پول دیجیتال وارد است. شاید اگر طلا، الماس و فلزات گران‌بهای دیگر را به جای ریال قرار می‌دادند رمزریال ارزشمندتر می‌شد.

خلأهای قانونی رمزریال

این کارشناس درباره قوانین موجود در این خصوص گفت: قوانین موجود در زمینه دارایی‌های دیجیتال خلأ بسیاری دارد که نیازمند حمایت و نگاه جامع در این زمینه است و باید بسیاری از اسناد و مدارک مانند سند خودرو و... به منزله دارایی دیجیتال محسوب شده تا با روی کار آمدن رمزریال بسیاری از فرآیندهای اداری کاهش یابد و در این راستا تحولی بزرگ رخ خواهد داد.

بر اساس این گزارش، چنانچه از آغاز پیدایش رمزارزها نگاه مثبتی به این مقوله ‌داشتیم و شرایط بهتری برای علاقه‌مندان مهیا بود، به دلیل رشد فراتر از تصور رمزارزها امروز ایرانیان در زمره ثروتمندترین ملل جهان بودند. با این حال حتی ورود دیرهنگام به بازاری که هنوز مراحل طفولیت خود را طی نکرده است همچنان بسیار جذاب خواهد بود.