شمارش معکوس برای مازوت سوزی

به همین علت مازوت سوزی دغدغه‌ای است که هر ساله با آغاز فصل سرما با آن مواجه می‌شویم و مسئولان نیز همزمان با آغاز این مشکل مثل بقیه مردم دست به دعا بر می‌دارند که بادی، بارانی بیاید تا مشکل حل شود در غیراینصورت که با برگزاری جلساتی، تعطیلی و در خانه نشستن را به همگان توصیه می‌کنند. افت فشار و قطعی گاز به ویژه در بخش صنایع هر ساله مشکلی است که در آستانه فصل سال با آن مواجه هستیم.  در حالی که از منابع غنی انرژی برخورداریم اما به گفته کارشناسان گویا مدیریت مسئولان بر استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه‌ها به جای گاز یا دیگر منابع انرژی شکل گرفته که ارمغانی جز آلودگی هوا و کاهش ارزش افزوده و رشد منفی اقتصاد نخواهد داشت. کارشناسان معتقدند امسال نیز چون سال‌های گذشته شاهد دود و آلودگی ناشی از مصرف سوخت مازوت به دلیل کمبود گاز و سوخت‌های پاک و مصرف مازوت خواهیم بود.

مازوت‌سوزی و معضل کمبود گاز

مهدی طباطبایی کارشناس انرژی در این باره به «آرمان ملی» گفت: هر سال با آغاز فصل سرما بحث کمبود انرژی به ویژه گاز آغاز می‌شود و شمارش معکوس برای استفاده از سوخت‌های جایگزین مانند مازوت آغاز می‌شود و باز هم نگرانی وارونگی و آلودگی شدید هوا و تعطیلی‌های پیاپی به وجود می آید، این در حالی است که ایران به عنوان یکی از تولیدکنندگان برتر گاز در دنیا مطرح است و این دغدغه‌ها بیشتر از اینکه ناشی از بحران انرژی در کشور باشد، به نبود مدیریت صحیح و مصرف بهینه انرژی باز می‌گردد.

او افزود: تعطیلی صنایع در تابستان به دلیل کمبود برق و تعطیلی ادارات و مدارس در زمستان به دلیل نبود گاز و افزایش آلودگی هوا ناشی از مصرف مازوت با وجود منابع غنی انرژی که با وجود آن گاهی حتی مجبور به واردات گاز از خارج از کشور می‌شویم، برای بسیاری غیرقابل باور است.

این کارشناس ادامه داد: با وجود تایید استفاده از سوخت مازوت در بسیاری از صنایع و توسط برخی از نیروگاه‌ها، دولت با بی‌توجهی و اهمال، گاهی حتی این ادعاها را با وجود مدارک مستند رد می‌کند، اما تکرار این معضل هر ساله در فصل زمستان با وجود ضرر و زیان‌های فراوان آن و مشاهده دود سیاه رنگ در بعضی از نیروگاه‌ها مانند نیروگاه شهید رجایی، باز هم راهکاری جدی برای این مشکل اندیشیده نمی‌شود.

فقدان سرمایه‌گذار برای اصلاح نیروگاه‌های مازوت سوز

طباطبایی فقدان سرمایه‌گذار برای اصلاح نیروگاه‌های کنونی را عامل اصلی معضل دانست و افزود: درحال حاضر نیاز به سرمایه‌گذاری زیادی در صنعت گاز وجود دارد، بر اساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته تا سال 1404 دچار تراز منفی در حوزه گاز خواهیم شد که البته این روند تا سال 1410 معکوس و بهبود می‌یابد این در حالی است که سیاست‌های و برنامه ریزی‌های صورت گرفته در این خصوص به سمتِ مدیریت مصرف بهینه انرژی گام بردارد و میزان مصرف انرژی کاهش یابد در غیر اینصورت باز با چرخه نامطلوب قطع گاز صنایع و اجبار در مصرف مازوت و تخصیص سوخت گاز به خانوارها به‌عنوان قشر غیرمولد خواهیم بود که در پایان آورده‌ای جز عدم توسعه رشد اقتصادی و کاهش ارزش افزوده نخواهد داشت.

او معتقد است: تشویق به سرمایه‌گذاری در فناوری انرژی، بهینه سازی مصرف سوخت و کاهش مصرف، اولویت بخشی به تامین سوخت صنایع داخلی از راهکارهای اصلی رفع بحران مصرف سوخت‌های فسیلی مانند مازوت در کشور محسوب می‌شود، هرچند بخش خصوصی تاکنون بارها اعلام آمادگی برای حضور موثر در این عرصه کرده‌اند که مورد توجه قرار نگرفته است.

فقدان مدیریت و اضمحلال منابع و ثروت ملی

این کارشناس ادامه داد: نبود مدیریت در زمینه مصرف صحیح سوخت و انرژی، ضمن اضمحلال منابع و ثروت ملی، منجر به افزایش دی‌اکسیدکربن و مونواکسید کربن و در نتیجه گازهای گلخانه‌ای شده است. این یعنی حوزه سلامت و زیست‌محیطی جامعه به خطر افتاده است. ضمن اینکه ایران از سال ۲۰۲۰ میلادی به‌دلیل پیوستن به پیمان «کیوتو» سالانه باید میلیاردها دلار مالیات بر تولید کربن را به جامعه جهانی پرداخت کند.

گزارش کمیسیون اصل 90 و مازوت سوزی

به گزارش فرارو، وزارت نیرو در تامین برق مورد نیاز کشور نه تنها از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده نکرده که به دلیل شرایط خاص تحریمی کشور، مصرف مازوت در حال افزایش است و طبق اعلام مرکز اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست از ۱۶ نیروگاه کشور، ۱۴ نیروگاه مصرف مازوت دارند. تقریبا هیچ کدام از سازمان و وزارت‌خانه‌ها تکالیف خود در قبال مساله آلودگی هوا را انجام نداده‌اند؛ از وزارت نفت گرفته تا سازمان صدا و سیما.

علی خضریان، سخنگوی کمیسیون اصل نود از افزایش مصرف مازوت در ایران خبر داده است. او گفت: طبق اعلام مرکز اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست از ۱۶ نیروگاه کشور، ۱۴ نیروگاه مصرف مازوت دارند. در این گزارش آمده که «قانون هوای پاک» در ایران به طور کامل اجرایی نشده و باعث شده تعداد روز‌های پاک کاهش یابد. قانون هوای پاک در سال ۹۶ تصویب شد و دستگاه‌های مختلف اجرایی در ایران از جمله وزارت کشور، وزارت نفت و وزارت نیرو را مکلف کرد اقداماتی را برای کنترل آلودگی هوا در کشور اجرایی کنند. ایران طی سالیان اخیر رفته‌رفته به سمت کشور‌های آلاینده جهان پیش رفته است و با میانگین غلظت سالانه ۳/۳۰ میکروگرم بر مترمکعب، در رتبه بیست و چهارم این طبقه بندی قرار دارد.

سهم حمل و نقل و صنایع در آلودگی هوا

این گزارش مدعی شده است که عمده آلایندگی در هوای تهران از ذرات معلق کمتر از ۲. ۵ میکرون است که از صنایع و حمل و نقل فرسوده ناشی می‌شود و با وجود این مهم وزارت صمت اقدام مناسب را انجام نداده است. بخش مهم این گزارش به استفاده از مازوت و سوخت‌های بی‌کیفیت اشاره دارد. وزارت نفت استاندارد‌های لازم را در استفاده نیروگاه‌ها از سوخت مازوت به‌کار نگرفته و سوخت‌های تولیدی کشور از جمله بنزین، نفت گاز، نفت کوره و نفت سفید مطابق با استاندارد ملی مصوب عرضه نشده است. وزارت نیرو در تامین برق مورد نیاز کشور نه تنها از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده نکرده است تا جایی که به دلیل شرایط خاص تحریمی کشور، مصرف مازوت در حال افزایش است و طبق اعلام مرکز اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست از ۱۶ نیروگاه کشور، ۱۴ نیروگاه مصرف مازوت دارند.»

وزارت جهاد کشاورزی نیز یکی دیگر از ارگان‌هایی‌ست که در مساله آلودگی هوا کم‌کاری کرده است. تهیه حریم سبز بزرگراه‌ها و کمربند سبزشهر‌ها و روستا‌های تحت تأثیر رخداد‌های گرد و غبار وظیفه این وزارتخانه بوده که انجام نشده. همچنین صداوسیما نیز در این مدت اقدامی برای ساخت برنامه‌های فرهنگ‌سازی و آموزش و اطلاع‌رسانی درباره آلودگی هوا نداشته است.

 در گزارش کمیسیون اصل نود از سازمان استاندارد نیز به تندی انتقاد شده است: سازمان استاندارد مطابق ماده ۱۸ قانون هوای پاک سازمان ملی استاندارد باید از واردات سوخت فاقد استاندارد جلوگیری نماید. در این باره نه تنها هیچ دستورالعملی توسط سازمان استاندارد ابلاغ نشده بلکه تاکنون گزارشی از نحوه اجرای این ماده به‌رغم تکلیف قانونی ارائه نشده است.

 افزایش شدید آمار مرگ و میر در اثر آلودگی هوا

نکته تأمل‌برانگیزی که در این گزارش آمده، افزایش سرسام‌آور هزینه‌های درمان ناشی از آلودگی هواست. در گزارش کمیسیون اصل نود مجلس ذرات معلق طبیعی و شرایط جغرافیایی ایران به عنوان عامل اصلی آلودگی هوا معرفی شده و بعد از آن آلودگی ناشی از خودروها و وسایل نقلیه و در نهایت آلودگی ناشی از فعالیت کارخانه‌های صنعتی.

آمارها چه می‌گویند؟

 در گزارش کمیسیون اصل نود پیشنهادهایی هم برای حل مساله آلودگی هوا مطرح شده است. حداقل بودجه‌ای که برای برطرف کردن آلودگی برآورده شده ۲۰۶ هزار میلیارد تومان است. در این گزارش آمده است که دولت سالانه باید ۴۱ هزار میلیارد تومان بودجه برای کاهش آلودگی هوا در نظر بگیرد.

 مساله آنجا پرسش‌برانگیز می‌شود که این رقم فقط برای ۹ کلانشهر محاسبه شده و این در حالی است که تقریباً تمامی استان‌های کشور درگیر مسأله آلودگی هوا هستند و وسعت این مسأله روز به روز در حال گسترش است. در واقع با مقایسه با کل بودجه عمومی دولت در سال ۱۴۰۱، حدود ۵. ۲ درصد از کل بودجه عمومی کشور برای مسأله آلودگی هوا باید تخصیص داده شود. در بخشی از گزارش نیز به سهم نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی و افزایش خطوط مترو در کاهش آلودگی هوا اشاره شده است که طبق قانون باید شهرداری‌ها از درآمد‌های ناشی قانون مالیات در زمینه رفع آلودگی‌های زیست محیطی صرف کنند اما آنطور که کمیسیون اصل نود گزارش داده است بدون اینکه این اعتبارات صرف نوسازی ناوگان حمل و نقل صرف امور نامعلوم شده است.

آلودگی هوا اولویت ندارد

با انتشار گزارش کمیسیون اصل نود درباره آلودگی هوا به نظر می‌رسد اصلی‌ترین دلیل اجرا نشدن قانون هوای پاک در اولویت نبودن مسئله آلودگی هوا برای تصمیم‌گیران است. مساله‌ای که بیش‌ترین تاکید را در این گزارش به خود اختصاص داده، ترک فعل نهادهای مسئول درباره آلودگی هوا است.

 بر اساس این گزارش، کافی ا‌ست دوباره پاییز و زمستان از راه برسند و ذرات آلودگی هوا به وضوح و با چشم هم دیده شود، آن وقت است که هشدار‌های مکرر سازمان هواشناسی و اورژانس پایتخت شنیده می‌شود؛ «هوا برای گروه‌های حساس و غیرحساس آلوده است» در خانه بمانید. مسئولان جلسه دارند!