دیوار اروپا علیه ایران ترک برداشت

جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا اخیرا اعلام کرده که تحریم‌های موشکی ایران در اروپا که باید بر اساس برجام تا چندی دیگر لغو شود چندان هم طرفدار ندارد. اظهارات بورل نشان می‌دهد به رغم اینکه اروپایی‌ها همین چند هفته قبل اعلام کرده ‌بودند که این دسته از تحریم‌ها را لغو نخواهندکرد اما آنها به عدم لغو تحریم‌های موشکی ایران یک نگاه واحد ندارند.

*تاکید شرکای اروپایی برجام بر راه‌حل دیپلماتیک

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده برجام در بیانیه‌ای نوشت: من در تاریخ ۱۴سپتامبر نامه‌ای را از وزرای خارجه فرانسه، آلمان و انگلیس دریافت کردم که در آن درخصوص مسئله‌ای نگران‌کننده در ارتباط با اجرای تعهدات ایران ذیل برنامه جامع اقدام مشترک  به من اطلاع‌رسانی می‌کردند. وزرای خارجه درخصوص عدم پایبندی ایران از سال ۲۰۱۹ سخن گفته بودند و در نظر داشتند که این مسئله از طریق ساز وکار حل‌وفصل اختلافات برجام حل نشده است. آن‌ها از قصد خود مبنی بر عدم برداشتن تحریم‌های برجامی در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۳ خبر دادند. بورل افزود: متعاقبا من به عنوان هماهنگ‌کننده با مشارکت‌کنندگان در برجام درخصوص مسیر پیش‌رو رایزنی کردم. پیرو این رایزنی‌ها دریافتم که تا به امروز به دلیل نقطه نظرات مختلف مطرح شده، این مسئله حل‌ نشده باقی مانده است. در عین حال، مشارکت‌کنندگان بر عزم خود مبنی بر یافتن راه‌حل دیپلماتیک در چارچوب برجام تاکید کردند. این مقام ارشد اروپایی در انتهای بیانیه نوشت: من به ادامه دادن تمامی تلاش‌های ممکن در رابطه  ازسرگیری اجرای کامل برجام به طور کامل متعهد هستم. این مسئله بود که طی رایزنی‌ها نیز درخصوص آن گفت‌وگو شد. جوزپ بورل در انتها تاکیدکرد: کشورهای مشارکت‌کننده در برجام درخصوص حفظ تحریم‌های موشکی علیه ایران اجماع ندارند.

*دیوار اروپا ترک دارد اعتمادسازی کنیم، دیوار می‌ریزد

مواضع متناقض اتحادیه اروپا در برابر تهران نشان می‌دهد  این اتحادیه در نگاه به تهران به یک شکل نمی‌نگرد و باید گفت تک‌تک اعضای برجام در اروپا یعنی انگلستان، فرانسه و آلمان نگاهی متفاوت به ایران دارد. اتحادیه اروپا البته مواضعی امنیتی در ارتباط با تهران دارد و به نوعی از قدرت موشکی ایران  ابراز نگرانی کرده چرا که به‌زعم اروپایی‌ها برد موشک‌های ایران می‌تواند  برای آنها خطرساز باشد. از سوی دیگر عملکرد ضد تروریستی ایران درعراق و سوریه را هم دقیقا زمانی که داعش درقلب اتحادیه اروپا درحال انجام عملیات بود را مشاهده کرده است و به خوبی می‌داند خاورمیانه بدون ایران در مواجهه با گروه‌های افراطی به زمینی برای انتقال تروریست‌ها به خاک اروپا تبدیل خواهد شد. درنتیجه جایگاه امنیتی ساز تهران برای اروپا به هیچ وجه قابل انکار نیست اما با ایران در مسائل حوزه قفقاز خصوصا در جنگ بین اوکراین و روسیه و حتی غائله آذربایجان و ارمنستان اختلاف  دیدگاه‌هایی دارد. علت نیز به منافع ملی متفاوت دو سویه بازمی‌گردد. از این رو برای گشایش گره‌های باقی مانده بین ایران و اروپا باید میز مذاکرات چند ضلعی احیا شود تا طرفین بر اساس درک خود از مسائل امنیتی و سیاسی با یکدیگر به رد و بدل نظرات بپردازند. به نظر سخنان جوزپ بورل نشان می‌دهد دیوار بی‌اعتمادی بین ایران و اروپا ترک برداشته است و اگر دستگاه دیپلماسی ایران در نگاه به اروپا و حل اختلافات برجامی و فرابرجامی از عقبه خود استفاده کند  این دیوار ترک برداشته شده قابل ریختن است. ریزش این دیوار هم صدا آفرین نخواهد بود و حتی مخالفان مانند حاکمان تل‌آویو نخواهد توانست در این زمینه اقدام منفی‌ای کنند. چرا که ایران و اروپا در طول ‌دهه‌های مختلف شرکای اقتصادی خوبی بوده‌اند و هر بار زمینه سرمایه گذاری‌های مختلف در ایران از نفت و گاز و پتروشیمی تا تولید مشترک خودرو فراهم شده اروپایی‌ها بیش از چین تمایل به انجام پروژه‌های اقتصادی مشترک با ایران داشته‌اند.

*همه چیز به خواست دولت بازمی‌گردد

 واقعیت آن است که به اذعان برخی از تحلیلگران سیاست خارجی معطوف به غرب آسیا در ایران نه از دل وزارت خارجه بلکه از خارج از این وزارتخانه هدایت می‌شود اما دستان وزارت امورخارجه در برقراری رابطه با اروپایی‌ها باز است. درخاطر داریم آلمان در زمان دولت محمد خاتمی یکی از شرکای اقتصادی ایران بود. فرانسه  در زمینه نفت و گاز ایران در تمامی دولت‌ها در زمانی که تحریمی وجود نداشته در ایران سرمایه گذاری کرده است و انگلستان نیز همواره  به رغم نگاهی بد در تهران به سوابق این کشور با ایران روابط اقتصادی مناسبی داشته است. از این رو اگر دولت در سیاست‌های خود در نگاه به شرق و منطقه نگاهی هم به توسعه روابط با غرب بیندازد و این تمایل از سوی ایران دیده شود که خواستار شراکت با اروپایی‌هاست آنگاه اروپا نیز تمایل بیشتری برای بهبود رابطه خود با تهران پیدا کرده و در زمینه برجام نیز فعال‌تر خواهد شد. تئوری جایگزینی دوحه و مسقط در مذاکرات هسته‌ای اگر پیش رونده باشد  که هیچ در غیر این صورت این اروپایی‌ها هستند که باید در برداشتن تحریم‌های ایران بر اساس میانجیگری  بیش از 3 دهه نقش آفرینی کنند.